title

Vụ kiện cáo buộc Prop 50 vi phạm Tu chính án 14 và 15 của Hiến pháp Mỹ

Ngay sau khi có kết quả bầu cử ở California chuẩn thuận Prop 50, mưu đồ vẽ lại bản đồ quốc hội nhằm tăng số ghế của Đảng Dân chủ, nhóm Luật sư Dhillon (Dhillon Law Group) đã đệ đơn kiện liên bang thay mặt cho Đại diện nguyên đơn chính, Nghị sĩ Quốc hội David Tangipa (R-Fresno), Đảng Cộng hòa California, và 18 cử tri địa phương.

Vụ kiện, nộp tại Tòa án Liên bang Quận Trung tâm California ngày hôm nay 5/11/2025, cáo buộc Prop 50 vi phạm Tu chính án 14 và 15 của Hiến pháp Mỹ, tạo ra bản đồ "vẽ lại biên giới để lợi dụng đảng phái" và làm suy yếu quyền biểu quyết của các nhóm thiểu số không phải Latino.

Đây là một trong những vụ kiện lớn nhất về bầu cử 2026, với mục tiêu cấm sử dụng bản đồ mới và giữ bản đồ cũ cho cuộc bầu cử giữa kỳ. Với sự tham gia của Dhillon Law, công ty do Harmeet Dhillon sáng lập, nay bà là Trợ lý Bộ trưởng Tư pháp về Quyền Dân sự, vụ kiện này có thể lên đến Tối cao Pháp viện Mỹ trước tháng 12/2025.

Prop 50, được Gavin Newsom thúc đẩy và thắng trong cuộc bầu cử hôm qua 4/11/2025, nhằm vẽ lại bản đồ quốc hội California để tăng 5 ghế dân biểu liên bang cho Dân chủ trong khi họ đang có 52 ghế hiện tại (và Cộng hoà chỉ có 12 ghế).

Mưu đồ mới được lập luận là "bảo vệ quyền biểu quyết của người Latino" theo Đạo luật Quyền Bầu cử (VRA 1965), nhưng phe Cộng hòa cáo buộc đây là "vẽ lại biên giới để lợi dụng đảng phái", ưu tiên một nhóm chủng tộc (Latino) để "phá hủy tiếng nói của các nhóm khác" như Polynesian, da đen và châu Á.

Nguyên đơn chính Tangipa, người Polynesian đầu tiên đắc cử vào lập pháp California (quận Fresno), cáo buộc bản đồ mới "giảm tiếng nói của cộng đồng thiểu số không phải Latino" (như Polynesian ở Fresno, chiếm 5% cử tri địa phương). Ông nói tại họp báo: "Tôi kinh hoàng vì những gì đã xảy ra, Quốc hội California đã vi phạm và phá hủy Hiến pháp."

Vụ kiện nộp tại Tòa án Liên bang Quận Trung tâm California, yêu cầu lệnh cấm tạm thời để giữ bản đồ cũ cho bầu cử 2026 (hạn chót nộp đơn ứng cử 19/12/2025).

Dhillon Law Group – công ty do Harmeet Dhillon sáng lập năm 2017, chuyên kiện tụng về quyền dân sự, bầu cử và chống "woke" – là người đại diện chính cho nguyên đơn. Harmeet Dhillon, nay là Trợ lý Bộ trưởng Tư pháp về Quyền Dân sự dưới thời Trump, vẫn giám sát chiến lược từ xa (dù không ký tên trực tiếp).

Luật sư chính của vụ kiện là Mike Columbo, lập luận dựa trên án lệ Tối cao Pháp viện Thornburg v. Gingles (1986), yêu cầu 3 điều kiện để vẽ bản đồ VRA:

\

(1) Nhóm thiểu số lớn và có tổ chức;

(2) Lịch sử phân biệt đối xử;

(3) Bản đồ mới không làm loãng phiếu thiểu số.

Columbo cáo buộc California "không đáp ứng điều kiện 3" vì bản đồ mới tăng phiếu Latino nhưng giảm phiếu các nhóm khác, vi phạm Tu chính án 14 (bình đẳng) và 15 (quyền biểu quyết không bị phân biệt chủng tộc).

Dhillon Law là công ty đã thắng lớn trong các vụ kiện bầu cử và quyền tự do ngôn luận, như kiện Google về kiểm duyệt (2023) và hỗ trợ ông Trump kiện Dominion (2021).

Vụ Prop 50 là "mũi nhọn" chống "lợi dụng đảng phái" Dân chủ, với hy vọng lên Tòa án Tối cao trước 19/12/2025.

Thượng nghị sĩ Tangipa tuyên bố tại cuộc họp báo: "Chúng tôi sẽ không để bản đồ này phá hủy tiếng nói của California, đây là cuộc chiến cho công lý bầu cử."

Luật sư Mike Columbo dự đoán xét xử sơ bộ trong 2-3 tuần, với khả năng lên đến Tối cao Pháp viện. Một số chuyên gia từ Brookings Institute cho rằng vụ kiện có cơ sở vì California "không chứng minh vi phạm VRA ở bản đồ cũ".

"Prop 50 là cuộc cướp đoạt hiến định, bản đồ mới không bảo vệ quyền biểu quyết, mà phá hủy nó."

Hình: Tangipa tại họp báo (5/11/2025): Chúng tôi sẽ không để bản đồ này phá hủy tiếng nói của California, đây là cuộc chiến cho công lý bầu cử."