Hunsen và kênh đào Phù Nam
Một trong những khách mời danh dự của Việt Nam trong dịp 30/4 năm nay là Hunsen. Nhìn hình Hunsen trên báo chí tôi nghĩ ngay đến kênh Phù Nam - Lưỡi dao thọc vào đồng bằng sông Cửu Long.
Ai cũng biết, đây là một sự kiện lớn, được tổ chức trùng với sinh nhật của Hun Sen, người đứng sau dự án này, và là công trình lớn mà hai cha con Hunsen, Hun Manet quyết tâm thực hiện.
Tìm hiểu việc đào kênh này đã tiến đến đâu, tôi biết được một vài tin tạm thời vui.
Trên tờ Taipei Times (22/11/2024) của Đài Loan viết: 'Dự án kênh đào Campuchia đang bị nghi ngờ' (trích)
'Trong một buổi lễ vào tháng 8, Thủ tướng Campuchia Hun Manet đã quỳ xuống để nhận lời chúc phúc từ các nhà sư mặc áo cà sa khi pháo hoa và bóng bay báo hiệu lễ khởi công xây dựng một kênh đào mà ông hy vọng sẽ thay đổi vận mệnh kinh tế của đất nước mình.
Phát biểu trước hàng trăm người vẫy cờ Campuchia, Hun Manet cho biết Trung Quốc sẽ đóng góp 49 phần trăm vào nguồn tài trợ cho Kênh đào Funan Techo, kênh đào sẽ nối Sông Mekong với Vịnh Thái Lan và giảm sự phụ thuộc của Campuchia vào Việt Nam trong lĩnh vực vận chuyển hàng hải.
Chính phủ Campuchia ước tính dự án cơ sở hạ tầng chiến lược, mặc dù gây tranh cãi, này sẽ tiêu tốn 1.7 tỷ đô la Mỹ, gần 4 % GDP hàng năm của quốc gia.
Tuy nhiên, nhiều tháng sau, khoản đóng góp tài chính của Trung Quốc vẫn còn bị nghi ngờ.
Bắc Kinh đã bày tỏ sự nghi ngờ về dự án và chưa đưa ra cam kết chắc chắn về nguồn tài trợ, bốn người trực tiếp tham gia vào các kế hoạch đầu tư hoặc được thông báo về các kế hoạch này cho biết.
Điều này nhấn mạnh cách Bắc Kinh đang cắt giảm mạnh các khoản đầu tư ra nước ngoài khi nền kinh tế trong nước đang gặp khó khăn, ngay cả ở những quốc gia mà họ coi là đối tác chiến lược, chẳng hạn như Campuchia.
Campuchia bị các nhà ngoại giao và chuyên gia chính sách đối ngoại nhìn nhận rộng rãi như một quốc gia chư hầu của Trung Quốc, do Bắc Kinh nắm giữ hơn một phần ba tổng nợ công của nước này.
Tuy nhiên, đầu tư của Trung Quốc vào quốc gia Đông Nam Á này hiện đang giảm mạnh, sau một loạt các dự án cơ sở hạ tầng không thành công, giữa những lo ngại về các băng nhóm tội phạm nhắm vào công dân Trung Quốc và số lượng khách du lịch sụt giảm.
Kênh đào dài 180km sẽ mở rộng đáng kể một tuyến đường thủy hiện có và chuyển nước từ Đồng bằng sông Cửu Long vốn dễ bị tổn thương sang Vịnh Thái Lan, cắt giảm hoạt động vận chuyển của Campuchia qua các cảng của Việt Nam.
Trong những tháng sau khi chính phủ Campuchia ký một "thỏa thuận khung đầu tư" với Tổng công ty Cầu đường Trung Quốc (CRBC), một công ty xây dựng nhà nước, vào tháng 10 năm ngoái, các quan chức Campuchia đã công khai về sự tham gia tài chính của Trung Quốc. Nội dung thỏa thuận này không được công bố.
Trong một cuộc phỏng vấn vào tháng 5, bộ trưởng phụ trách dự án, Phó Thủ tướng Campuchia Sun Chanthol, cho biết CRBC sẽ phát triển kênh đào và "hoàn toàn" chi trả chi phí, đổi lại sẽ nhận được quyền khai thác trong nhiều thập niên.
Tuy nhiên, tại lễ khởi công vào tháng 8, Thủ tướng Hun Manet đã công bố tỷ lệ góp vốn của CRBC trong dự án là 49%, phần còn lại do các công ty Campuchia chi trả.
Cùng ngày, cha ông, cựu Thủ tướng Campuchia Hun Sen, trong một tuyên bố trên Facebook cho biết Nhật Bản sẽ đầu tư vào kênh đào này.
Khi được hỏi vào tháng trước về những khẳng định của Campuchia rằng CRBC sẽ nắm giữ 49% cổ phần, một quan chức của công ty này cho biết: "Rất phức tạp," và không giải thích thêm.
Một người trực tiếp tham gia vào các kế hoạch đầu tư vào đầu tháng này cho biết không có tiền của Trung Quốc trên bàn đàm phán vào thời điểm đó.
Một nguồn tin từ một trong những nhà đầu tư Campuchia trong dự án cho biết sẽ không có gì ngạc nhiên nếu Trung Quốc hoàn toàn không đầu tư vào kênh đào này.
Một quan chức thứ tư được thông báo về vấn đề này cho biết Trung Quốc hồi đầu năm nay đã bí mật chỉ trích các quan chức Campuchia vì đã công bố nguồn vốn của Trung Quốc cho dự án mà chưa được quyết định.
Tất cả họ đều từ chối nêu tên vì tính nhạy cảm của vấn đề.
Hơn ba tháng sau lễ khởi công, địa điểm tổ chức buổi lễ bên bờ sông Mekong vẫn bị bỏ hoang.
Sự do dự về kênh đào diễn ra trong bối cảnh viện trợ phát triển chính thức của Trung Quốc cho Campuchia, bao gồm cả tài trợ cơ sở hạ tầng, đang giảm xuống.
Dự kiến khoản giải ngân của Trung Quốc cho Campuchia sẽ giảm xuống còn 35 triệu đô la Mỹ vào năm 2026, từ hơn 420 triệu đô la Mỹ vào năm 2021. Không có khoản vay mới nào từ Trung Quốc trong nửa đầu năm nay, giảm so với 567 triệu đô la Mỹ vào năm 2022 và 302 triệu đô la Mỹ vào năm ngoái, dữ liệu chính thức của Campuchia cho thấy.
Tài trợ của Trung Quốc cho các dự án ở nước ngoài cũng đang giảm ở những nơi khác, nhưng ở Campuchia, tác động "có thể rất rõ rệt," theo Grace Stanhope, một nhà nghiên cứu tại Trung tâm Phát triển Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Viện Lowy.
Trung Quốc vẫn đang xây dựng đường xá và các cơ sở hạ tầng khác, nhưng đã rút khỏi việc xây dựng sân bay mới ở Phnom Penh, nơi ban đầu họ cam kết 1.1 tỷ đô la Mỹ.
Sự rút lui đó diễn ra khi một đường cao tốc do CRBC xây dựng nối Phnom Penh với thành phố ven biển Sihanoukville vẫn ít được các tài xế ô tô và xe tải Campuchia sử dụng, những người này thích đi con đường cũ đông đúc nhưng miễn phí để tránh phí cầu đường.
Một sân bay khác do Trung Quốc hậu thuẫn mới hoàn thành ở Siem Reap để phục vụ khu di sản thế giới Angkor Wat "rất vắng vẻ," theo Ou Virak, người đứng đầu tổ chức tư vấn Future Forum của Campuchia, đồng thời nói thêm rằng các nhà đầu tư có thể phải đối mặt với thua lỗ.
Đầu tư tư nhân của Trung Quốc vẫn ở mức cao, nhưng nhiều nhà ngoại giao và chuyên gia tài chính ở Phnom Penh cho biết rằng dòng vốn không chính thức lớn của Trung Quốc đổ vào ngành cờ bạc và bất động sản đã cạn kiệt.
Du lịch Trung Quốc, từng là một nguồn thu nhập chính của Campuchia, cũng gặp khó khăn trong việc phục hồi sau đại dịch COVID-19.
Điều này trùng hợp với một chiến dịch kéo dài của Trung Quốc cảnh báo du khách về những rủi ro liên quan đến ngành lừa đảo trực tuyến ở Campuchia.
Khi quan hệ giữa Trung Quốc và Campuchia phát triển, số phận và tính bền vững của dự án kênh đào vẫn chưa chắc chắn.
"Với quá nhiều điều chưa biết, tôi không ngạc nhiên khi các nhà đầu tư đang chùn chân với dự án này và vẫn chưa xuất hiện với tiền trong tay," Brian Eyler, một chuyên gia về khu vực sông Mekong tại tổ chức tư vấn Stimson Center có trụ sở tại Mỹ, cho biết.'
Như vậy dự án vốn được xem là một phần của Sáng kiến Vành đai và Con đường (Belt and Road Initiative) của Trung Quốc, nhằm tăng cường ảnh hưởng của Bắc Kinh tại Đông Nam Á đã không có tiến triển gì nhiều sau 8 tháng khởi công. Nguyên nhân không chắc hoàn toàn do kinh tế như bài báo thượng dẫn, vì với Tàu cộng thì đó thực sự không phải là vấn đề.
Tôi sẽ tiếp tục tìm hiểu thêm... và sẽ đề cập lại sau vì bài đã dài.
FB Uyen Vu





















