Ý du ký: Sardinia
Tiếp tục chuyến du hý Âu Châu, tuần này xin mời quý độc giả đi đảo Sardinia của Ý.
Lần này có lẽ là lần thứ tư, thứ năm gì đó mà tôi đi Ý Đại Lợi. Khác với những lần trước, đi máy bay thẳng tới vài tỉnh lớn như Roma, Venice, Milano,... lần này chúng tôi đi viếng hòn đảo lớn của Ý: Sardinia. Ý có hai đảo lớn là Sicilia nổi tiếng qua đám băng đảng mafia Ý, và ít nổi tiếng hơn là Sardegna, tiếng Pháp là Sardaigne. Đi lòng vòng hơn một tuần, làm một vòng qua các tỉnh nhỏ dọc biển và làng quê Ý.
Đảo Sardinia dài xấp xỉ hơn 200 km, bề ngang hơn 100 km. Chu vi hơn 24.000 km vuông, lớn gần gấp 2 lần tiểu bang Connecticut, với dân số khoảng 1,5 triệu. Một hòn đảo lớn nhưng với 80% là núi đá cao ngút thật hùng vỹ. Kỹ nghệ chính của đảo là khai thác đá trắng từ núi. Cuộc hành trình của tôi từ Lausanne đi một vòng cả đảo tổng cộng trên 3.000 cây số, mất một tuần.
Thay vì đi máy bay thẳng tới Sardinia, chúng tôi đi xe buýt từ Lausanne của Thụy Sỹ. Băng qua vùng Valais phiá đông hồ Leman, rồi dẫy núi Alpes tuyệt đẹp, qua vùng tây-bắc Ý, tới hải cảng Genoa, lấy phà qua đêm tới Sardinia.
Đi xe buýt có cái lợi lớn là cứ tà tà đi ngắm phong cảnh khác lạ của mỗi vùng. Đi xe buýt du lịch Âu Châu khác xa đi xe buýt ở Mỹ như đi xe đò Hoàng từ nam tới bắc Cali, chẳng thấy gì ngoài xa lộ, xa lộ, xa lộ, rest areas, trạm xăng giống hệt nhau. Xe buýt hay xe đò du lịch Âu Châu rất tân kỳ, êm ả, thoải mái, tuy không được coi Paris By Night như xe đò Việt Nam (thành thật khai báo: kẻ này coi Paris By Night, nghe anh Nguyễn Ngọc Ngạn phô diễn hiểu biết bao la bát ngát vô giới hạn (tuy không ai kiểm chứng được thật giả!) về lịch sử và văn hóa Việt, nghe chị Kỳ Duyên cười gần giống như chị Kamala, riết cũng chán quá rồi, cả mấy chục năm như vậy, không còn sáng kiến nào khác).
Âu Châu có điểm rất đặc biệt là chỉ đi chừng vài trăm cây số là qua một xứ khác mà phong cảnh cũng như dân chúng, từ ngôn ngữ tới phong tục, hoàn toàn thay đổi, khác hẳn nhau, chẳng hạn từ Pháp qua Đức hay qua Ý. Không như ở Mỹ đi coi Jacksonville của Florida thấy giống hệt như Seattle của Washington State. Tỉnh nào cũng có 'downtown' với vài chục tòa nhà chọc trời, dăm ba cái shopping malls giống hệt nhau từ hàng hóa tới cách trưng bày. Dân Mỹ đi Walmart ở San Diego giống hệt dân Mỹ đi Walmart ở Boston. Đi máy bay thì máy bay nào cũng như máy bay nào, phi trường nào cũng y chang phi trường nào. Đi xe hơi thì xa lộ nào cũng như xa lộ nào. Rest area nào cũng y chang rest area nào. Ngừng xe để ăn thì Mác-đô nào cũng y hệt nhau, cùng một thứ hăm-bơ-ghơ, một thứ khoai tây chiên, một thứ coca.
Sardinia là hòn đảo nằm ngay dưới -phiá nam- của đảo Corse của Pháp, là quê của đại đế Nã Phá Luân. Người ta kể Napoleon thành công vì mang hai mặc cảm vĩ đại: thứ nhất, tương đối lùn so với dân Âu Châu (5'2'', khoảng 1,6m ?), và thứ nhì, là dân gốc Corse là dân nhà quê nhất Pháp. Dân Pháp khi đó cũng khoái Napoleon một phần vì ông là dân Corse mà lại biết nói tiếng Pháp, suốt ngày tung hô ... 'la grandeur francaise'! Bây giờ, cũng không ít anh Mít tị nạn cũng lo tung hô 'la grandeur francaise', không biết hy vọng được gì?!!! Sau khi Napoleon chiếm được cả Âu Châu, đã phong vua chúa cho tất cả cả các anh em, khiến cả họ của Napoleon đều làm vua hết (vua Đức, vua Bỉ, vua Hòa Lan, vua Tây Ban Nha, vua Ý,...) tuy đều mang tiếng vua tệ hại, chỉ giỏi ăn chơi trác táng, khi bị liên quân Anh-Đức đánh thì thua chạy mất dép khắp nơi.
Chuyến đi bằng xe buýt của chúng tôi đi từ Lausanne tới hải cảng Genoa, mất 8 tiếng đồng hồ, rồi cả xe buýt được lên phà đi qua đêm tới Sardinia. Đi phà mất 11 tiếng đồng hồ. Trên phà -là tàu lớn như tàu đi cruise- hành khách được cho vào phòng ngủ đàng hoàng như trong khách sạn vì luật cấm không cho ngủ trên xe buýt qua đêm. Phòng lớn cỡ 4 m vuông kẻ cả phòng tắm. Đi ăn trong tiệm ăn của phà khá đắt: hai người ăn hai cái 'burger' và một điã 'sàlát', tốn ... hơn 70 đô!
Genoa thời trung cổ là một thành phố lớn, hay chính xác hơn, là một 'cường quốc thương mại' có tên là Cộng Hòa Genoa -Republic of Genoa- một trung tâm thương mại quan trọng của thế giới văn minh thời đó, đã từng thống trị hai đảo Corse và Sardinia, kiểm soát rất nhiều hải cảng lớn của Địa Trung Hải, và từng đô hộ luôn cả Hy Lạp, Ai Cập và một phần lớn Thổ Nhĩ Kỳ, cộng thêm một phần Crimea của Ukraine!
Bây giờ Genoa chỉ còn là một hải cảng lớn, một trung tâm thương mại quan trọng, nhưng là một trung tâm kỹ nghệ, tuy sầm uất, đông dân, nhưng không đẹp. Thành phố toàn là khu cao ốc chung cư trung bình năm bẩy tầng, san sát bên sườn núi. Đường phố bẩn thỉu, rác rến đầy đường, xe mô-tô -không phải xe gắn máy nhỏ như ở VN- nhiều vô kể, chạy bạt mạng. Đây là thành phố cổ, với rất nhiều ngõ hẻm rất nhỏ từ thời cổ xưa, nhưng khách du lịch không ai dám đi vào xem. Thứ nhất, đầu ngõ luôn luôn có mấy anh đen đứng chặn để vòi tiền, thứ nhì khai um không đi vào nổi. Quan trọng hơn cả là khu du khách, tức là khu bến tàu, bây giờ trở thành cực kỳ thiếu an toàn. Anh hướng dẫn viên liên tục dặn chúng tôi cẩn thận coi chừng bị móc ví, bị cướp giựt, có chuyện gì phải liên lạc với cảnh sát thì phải điện thoại cho anh ta ngay. Khu bến tàu này tràn ngập thanh niên da đen từ Phi Châu qua Libya, nhẩy xuống tàu, tới hải phận Ý là được tàu Ý cứu vớt cho vào sống ngay, không trục xuất. Ý cũng như Pháp, Đức, và các quốc gia Âu Châu đang bị vấn nạn dân số thiếu hụt, không đủ cho nhu cầu kinh tế vì dân Âu Châu ham vui không chịu đẻ, nên cần di dân, mà di dân chỉ có thể tới từ Phi Châu hay Trung Đông. Cái vấn nạn là phần lớn những di dân từ Phi Châu này không chịu đi làm, sống vất vưởng nhờ trợ cấp của chính phủ, hay lang thang buôn bán vặt hay ăn xin qua ngày. Đám thanh niên này trông rất hắc ám, nhiều tên dúi vào tay du khách những vòng đeo tay hay đeo cổ rẻ tiền do họ làm bằng giây plastic, trong khi nhiều tên khác nằm ngủ ngay lề đường, hay đứng lảng vảng ở mấy con đường hẻm nhỏ,... Thú thật, vợ chồng chúng tôi đi du lịch rất nhiều, nhưng ít khi cảm thấy sợ như đi dạo bến tàu Genoa. Thật là đáng tiếc khi thế giới 'ánh sáng' của cả Âu Châu, từ Genoa tới Paris, tới Luân Đôn,... chẳng chỗ nào còn an toàn. Đi đâu cũng hồi hộp lo nhìn trước nhìn sau, ôm bóp cho kỹ.
Sau một đêm ngủ trên phà lớn, sáng hôm sau tới một hải cảng của Sardinia, bắt đầu cuộc hành trình xe buýt đi thăm cả chục thành phố nhỏ của đảo này.
Kể cũng lạ, cả mấy chục làng, hay thành phố nhỏ thì đúng hơn, cheo leo trên sườn núi, đi xe buýt cả mấy tiếng đồng hồ đèo mới tới, mất chừng 10-15 phút đi ngang qua là hết thành phố. không hiểu sao nhiều người thích sống những nơi hẻo lánh này. Nhiều thành phố rất đẹp, rất lạ, cảnh một bên là sườn núi, một bên là biển xanh, khó có thể đẹp hơn. Nhưng cuộc sống có vẻ trì chậm, dân làng, không chăn cừu ngoài đồng ruộng thì suốt ngày ngồi quán cà phê lề đường nhâm nhi cà-phê, chẳng thấy có chuyện gì làm. Ai muốn tìm nơi yên tĩnh ngồi nhìn núi, nhìn biển để thiền, chắc là lý tưởng!
Phải nói ngay, những người lái xe buýt du khách thật đáng nể khi họ lái chiếc xe buýt khổng lồ trung bình dài 12m qua các đèo trên sườn núi, một bên là vách núi, một bên là vực lao xuống biển, hay lách xe giữa cảnh kẹt xe khắp nơi trong tất cả các thành phố Âu Châu với đường phố thật chật hẹp. Trong khi các hướng dẫn viên đều có tài thông thiên hơn xa anh Ngạn, nói đủ chuyện văn hóa, lịch sử, địa dư, chuyện trên trời dưới đất không ngừng nghỉ để thở, mà không có cô vai phụ nào đứng cạnh cổ võ, cười hô hố bất cứ chuyện gì. Cả hai người lái xe và hướng dẫn theo luật, phải ngừng nghỉ chậm nhất là sau 4 tiếng xe chạy. Để họ thổi khói thuốc lá -dân Âu Châu vẫn hút thuốc lá ào ào tuy thuốc lá rất đắt- và để các du khách bô lão giải quyết vấn đề sinh lý.
Chúng tôi đi qua không biết bao nhiêu tỉnh nhỏ, chắc dân số chỉ vài trăm, vài ngàn người là nhiều. Đường phố dốc lên dốc xuống, ngoằn ngoèo, rất hẹp, thế nhưng thỉnh thoảng vẫn kẹt xe vì xe buýt du khách quá lớn và quá nhiều. Đi tuốt xuống thủ phủ Cagliari, ở mũi cực nam của đảo. Thành phố tương đối nhỏ, thật đẹp, với khu bến tàu có hàng ngàn du thuyền nhỏ của tư nhân. Khác một trời vực với Genoa: rất sạch sẽ, có vẻ rất an toàn, không thấy mấy anh da đen níu kéo cũng chẳng thấy mấy anh vô gia cư lang thang nào.
Như đã viết về Ý, xứ Ý khá lạ về chuyện ẩm thực. Cả nước bị bao vây bởi biển tới đâu 90%. Thế nhưng dân Ý có vẻ không hảo đồ ăn biển, như tôm, cua, cá, sò, ốc,... gì, mà chỉ biết có pizza và pasta (spaghetti, macaroni, lasagna,...). Kẻ này thật tình chẳng hảo mấy món này lắm, nhưng đi Ý, không có bao nhiêu lựa chọn khác. Tiệm ăn cũng có cá như 'sea bass', rất đắt mà chỉ được một khoanh cá hấp nhỏ xíu bằng nửa bàn tay, chắc phải ăn 3 lần mới vừa bụng. Tuy nhiên Sardinia có một món rất hợp khẩu vị dân Việt: heo sữa quay: rất ngon, thịt rất mềm, da mỏng, rất dòn, dù không ướp ngũ vị hương hay ngâm phẩm đỏ. Dân Âu Châu uống rượu đỏ- rượu vang- như uống nước lã, bữa ăn nào cũng phải có rượu đỏ, không có gì ghê gớm như một vài anh chị Mít muốn 'biểu diễn' uống rượu đỏ để chứng minh mình 'rất Tây', là dân văn minh, không phải giống mấy anh Mỹ ruộng chỉ biết uống bia.
Du khách cùng xe đều là dân Thụy Sỹ hết, không người nào dưới ... sáu bó, tuy hầu hết đều có vẻ rất khỏe mạnh, đi bộ rất giỏi. Họ đều là nông dân 'nhà quê' tỉnh nhỏ Thụy Sỹ, đến tuổi hưu, bắt đầu đi du lịch để biết thế giới, ngoài mấy con bò, con cừu là thế giới của họ từ ngày mới ra đời. Tất cả đều rất hiền lành, lịch sự, lương thiện, và dễ thân thiện. Nhưng tất cả đều... thù ghét Trump! Quả đáng tội, tất cả chỉ vì họ mù tịt chẳng hiểu gì về nước Mỹ, chẳng hiểu gì về Trump.
Họ cho rằng Trump kỳ thị vô lý khi muốn trục xuất tất cả dân da đen, da nâu, da vàng để chỉ giữ lại dân da trắng. Có người còn hỏi tôi sao dám đi ra ngoài nước, lỡ Trump không cho vào lại thì sao? Họ nhìn hình mấy tay du đãng MS-13 bị còng tay, cạo đầu đẩy lên máy bay vô nhà tù Salvador rồi thắc mắc sao lại đối xử tàn nhẫn như vậy với những người chỉ muốn vào Mỹ làm ăn lương thiện. Khi hỏi về các băng đảng Tren de Aragua, MS-13, dĩ nhiên họ chưa bao giờ đọc báo thấy những tên này, mà chỉ biết có một ông bố người Salvador, có vợ có con, sống lương thiện cả mấy chục năm nay bất thình lình bị còng tay, cạo đầu đẩy đi Salvador. Khi tôi cho biết mỗi năm Mỹ nhận một triệu rưởi di dân lương thiện từ khắp thế giới vào Mỹ và chỉ trục xuất đám di dân lậu phạm pháp như hãm hiếp phụ nữ, giết người, băng đảng,... thì họ ngạc nhiên, không thể tưởng tượng chuyện lại như vậy.
Mấy anh chị hướng dẫn viên địa phương (mỗi lần tới một địa phương nào, đều có hướng dẫn viên địa phương hướng dẫn đi tham quan) khi dắt đi coi những khu đổ nát, luôn nhắc nhở "đó là kết quả của những trận đánh bom dã man của tụi Mỹ", và đám du khách lắc đầu ngao ngán. Kẻ này không muốn gây rối nên không nói thêm là nếu Mỹ không đánh bom tàn bạo như vậy thì giờ này cả Âu Châu đều đang chào cờ chữ 'vạn' của Hitler và đang nói tiếng Đức hết, kể cả dân các xứ chư hầu của Hitler như Ý (Mussolini), Tây Ban Nha (Franco) và cả Pháp (Petain). Chưa kể trong 70-80 năm qua, Mỹ và du khách Mỹ đã đổ hàng ngàn tỷ vào nên Âu Châu mới có ngày nay. Một bà du khách Thụy Sỹ chỉ trích "Trump vừa nhậm chức đã khiến giá trứng gà tăng gấp hai ba lần" (để trả ơn đám nông dân đã bầu cho ông hay vì Trump ngu?), bà thắc mắc không biết chúng tôi có phải nuôi gà trong nhà để có trứng mà ăn không. Bà du khách nói chuyện với chúng tôi chắc là nông gia có nuôi gà trong vườn. Khi được giải thích giá trứng gà tăng từ thời Biden khi Mỹ giết cả mấy chục triệu con gà vì dịch cúm gà, bà ta hết sức ngạc nhiên, bào chữa "tôi đọc báo thấy nói Trump tăng giá trứng gà mà". Giá trứng gà bên Thụy Sỹ là 3,9 quan TS (tương đương với gần 5 đô Mỹ) cho một hộp 6 trứng.
Nói chuyện với đám dân Thụy Sỹ này mới thấy những cơ quan thông tin của Mỹ như VOA, RFA,... đều ăn hại đái nát, chẳng giúp quảng bá gì cho Mỹ hết, hay nếu có thì cũng chỉ tuyên truyền xuyên tạc bất lợi cho phe CH Mỹ. Trump đóng cửa quá đúng.
Công bằng mà nói, dân Âu Châu nói chung không phải tự nhiên mà ghét Mỹ hay ghét Trump, chẳng qua chỉ là bị tuyên truyền nhồi sọ quá kỹ bởi đám truyền thông thiên tả của cả Âu Châu. Phải công nhận truyền thông thiên tả cả thế giới đã rất thành công xuyên tạc hình ảnh của Nước Mỹ và nhất là Trump cho thế giới. Sau cả tuần nói chuyện riêng rẽ về thực tế nước Mỹ, nhiều du khách Thụy Sỹ đã ngỡ ngàng, nhìn nhận họ hiểu biết rất sai lầm về Mỹ và nhất là về TT Trump. Một bà còn nhắn lời "cho tôi xin lỗi ông Trump vì hiểu lầm quá nhiều về ông ta". Bà này hơn xa đám vẹt ngoan cố cãi chầy cãi cối, chửi nhảm, chửi sảng, không bao giờ đủ tự trọng nhận mình sai.
Nói chung, Sardinia có nhiều khu biển đẹp, những đường đèo ven núi nhìn xuống biển cũng hết sức đẹp. Nhưng ngoài ra, chẳng có gì đặc biệt. Croatia đáng đi hơn nhiều.
26/5/2025
Vũ Linh
