PHÒNG TRÀ CA NHẠC SÀI GÒN XƯA - ‘PHÙ THỦY’ JO MARCEL
* Đầu những năm 1970 tại Sài Gòn có 5 phòng trà nổi tiếng nhất được gọi là ‘ngũ đại phòng trà’. Đó là Tự Do, Đêm Màu Hồng, Queen Bee nằm trên hai trục đường lớn trung tâm Nguyễn Huệ và Tự Do (Đồng Khởi). Tuốt vào Trần Hưng Đạo, góc Phát Diệm là phòng trà Ritz và Baccara.
- Dân mê nhạc trẻ thập kỷ 1970 chắc không ai xa lạ về những cái tên như Trường Kỳ, Nam Lộc và đặc biệt Jo Marcel. Nhạc sĩ này ca hay, biết sử dụng âm thanh, ánh sáng hiện đại hơn nhiều phòng trà khác nên được coi là phù thủy của âm thanh ánh sáng sân khấu. Jo còn là một nhà sản xuất băng nhạc có hạng, đóng đô ở lầu 3 của Crystal Palace (Thương xá Tam Đa).
- Trước khi dọn về Ritz, Jo Marcel tổ chức phòng trà tại Queen Bee vào năm 1969. Sau khi hết hợp đồng thuê Queen Bee, Jo thuê phòng trà Ritz của ông Nguyễn Văn Xướng (chủ rạp Hưng Đạo). Ngoài thành phần ca sĩ, Ritz còn nổi bật lên vì âm thanh và màu sắc mà Jo Marcel đã bỏ rất nhiều công sưu tầm để mang lại cho phòng trà của mình một sắc thái riêng biệt, khác lạ với những phòng trà khác. Jo Marcel còn sử dụng kỹ thuật điện ảnh để tăng phần hấp dẫn và có lẽ là mới lạ nhất thời gian đó. Trên sân khấu là một màn ảnh của rạp xi nê bỏ túi. Nào là phi thuyền Apollo với người phi công là ca sĩ Sỹ Phú đã du học tận Mỹ xa xôi. Những danh lam thắng cảnh của năm châu, của đại dương, của núi, của suối, hoa lá, chim chóc với diễn viên chính là các ca sĩ của Ba Con Mèo (cho phần trình diễn của ban tam ca này), ban hợp ca Bốn Phương (cho phần trình diễn của những đứa con Dương Thiệu Tước – Minh Trang)… Những cảnh này là do Jo Marcel vừa quay phim và đạo diễn. Sau này, Jo có tự tay làm một cuốn phim về nhạc trẻ dựa theo truyện dài Tuổi choai choai của Trường Kỳ.
- Jo Marcel tên thật là Vũ Ngọc Tòng, sinh năm 1936 tại Hà Nội và là trưởng nam của kỹ sư Vũ Ngọc Thuyến – cũng là một nhạc sĩ và ca sĩ có biệt tài. Năm 1958, Tòng bắt đầu đi hát tại ca vũ trường Đại Nam với tên Ngọc Minh. Năm 1960, Tòng qua hát cho nhà hàng Caravelle. Trong thời gian hát tại đây, ông có dịp học hỏi rất nhiều vì được hát chung với một số ca sĩ nước ngoài. Năm 1963, Tòng ký giao kèo với nhà hàng Baccara. Là một ca sĩ nhưng lại hiểu biết về kỹ thuật âm thanh, nên mỗi khi hát ở một nhà hàng mới, Tòng được “đặc quyền” thay đổi hệ thống âm thanh cho phù hợp với giọng ca của mình. Tại Baccara, Tòng hợp ca cùng nữ ca sĩ Bạch Bích trong những bản nhạc nước ngoài nên đổi tên mới là Jo Marcel.
- Giọng hát chủ lực của phòng trà Ritz là Lệ Thu. Khán giả đến với Ritz trước nhất là vì Lệ Thu, như đến với Đêm Màu Hồng vì Thái Thanh, Queen Bee vì Khánh Ly. Vì tiếng hát Lệ Thu, những người ái mộ phải đi ngược vào đại lộ Trần Hưng Đạo, góc Phát Diệm (Trần Đình Xu) trong khi Tự Do, Maxim’s, Đêm Màu Hồng ở ngay trung tâm. Đến hát ở Ritz, Lệ Thu không cần trang điểm nhiều vì hệ thống ánh sáng ở phòng trà này đã nâng cao khuôn mặt của nàng.
- Lệ Thu tên thật là Bùi Thị Oanh, sinh năm 1943 tại Hà Nội trong một gia đình công chức. Sau đó, gia đình chuyển xuống Hải Phòng cho đến năm 1954 vào nam. Tại Sài Gòn, cô học ở Trường Les Lauriers (Tân Định) cho tới lớp đệ tứ. Nhờ đã học nhạc lý tại Trường Sainte Marie Hải Phòng, thêm có khiếu về ca nhạc, Lệ Thu tự trau dồi ca hát bằng phương pháp nghe các danh ca hát trên đài phát thanh. Ngoài ra cô cũng được nhạc sĩ Đức Quỳnh chỉ dẫn thêm về ca nhạc.
Trên Báo Sinh Hoạt Nghệ Thuật năm 1971, Lệ Thu đã giải thích: “Lệ Thu là mùa thu tráng lệ, mùa thu tuyệt vời. Thú thật tên Oanh cũng đẹp lắm chứ. Nhưng khi mới đi hát bị một ông khách hỏi tên bất ngờ, quýnh quá Oanh nói đại tên Thu. Thu không thì trơ quá nên về sau thêm chữ Lệ vào cho đẹp”.
- Nhưng từ tháng 4.1970 Lệ Thu đã về với phòng trà Tự Do. Ông Ngô Văn Cường chủ Tự Do đã dùng giá cao để giựt Lệ Thu ra khỏi Ritz của Jo. Jo ký với Lệ Thu là 700.000 đồng hát một năm, cộng tiền cát sê khá cao, còn ông Cường kêu Lệ Thu trả hợp đồng 1 triệu và tiền hát hằng đêm gấp đôi.
- Ngoài Lệ Thu, Ritz còn có Ba Con Mèo, ban hợp ca Bốn Phương và ban The Dreamers với những đứa con của bố già Phạm Duy như Duy Quang, Thái Hiền, Duy Cường, Julie Quang, Duy Minh. Hằng đêm, Phạm Duy cùng những đứa con chất nhau trên chiếc xe hơi cũ hát ở Embassy – một club Mỹ trên đường Nguyễn Trung Trực, sau đó là Queen Bee rồi về đây. Có một chuyện tếu táo là trong một cuộc nói chuyện, phóng viên Báo Khởi Hành hỏi: “Anh hát có mệt không?” thì nhạc sĩ này trả lời: “Hát như đi đái ấy mà”.
- Người thủy chung với Jo Marcel nhất là Anh Khoa, hết Queen Bee rồi đến Ritz. Tiếng hát của Anh Khoa là tiếng hát của những rặng thùy dương hiền hòa của miền biển Phan Thiết. Ritz còn có Mỹ Thể, giọng hát của thế hệ cùng thời với Lệ Thanh, Thanh Thúy. Mỹ Thể có tiếng ca cao vút nhưng không thanh như Lệ Thu mà ngộp thở, mà say…
- Lê Văn Nghĩa -
*****
*. Trường Kỳ : Jo Marcel
Một thời đã qua và những ngày sắp tới
- Trong thành phần những nam ca sĩ tên tuổi của làng tân nhạc Việt Nam trước năm 75, Jo Marcel là một trong vài tiếng hát có nhiều gắn bó nhất đối với những người yêu nhạc trong hai thập niên 60 và 70.
- Không những thế, đối với những người thường tham dự vào các sinh họat của Sài Gòn về đêm, Jo Marcel còn là một khuôn mặt sáng chói trong vấn đề khai thác phòng trà và vũ trường trong suốt một thời gian dài.
- Thêm vào đó, ông còn đựợc mệnh danh là một tay 'phù thủy âm thanh' trong việc sáng tạo một hệ thống âm thanh đặc biệt vào thời đó, áp dụng trong các vũ trường cũng như những băng nhạc mang tên Jo Marcel, một nhãn hiệu tạo được một uy tín rất lớn trong thị trường sản xuất băng nhạc tại Việt Nam.
- Thêm vào đó, với một đầu óc sáng tạo phong phú, ông cũng đã từng thực hiện vài cuốn phim dài về ca nhạc, từng khiến giới trẻ tại Sài Gòn say mê không ít.
- Trong vòng 2 năm trở lại đây, người thực hiện chương trình Nghệ Sĩ Và Đời Sống thường có dịp gặp gỡ Jo Marcel tại miền nam California. Trong thời gian này cũng đã từng có nhiều lần về sống với ông vài ngày trong một căn nhà xinh xắn ở thành phố Long Beach là nơi ông ở từ 28 năm nay, sau 5 năm đầu tiên còn vất vả trong cuộc sống lưu vong trên xứ người từ năm 1975.
- Trong những lần đó, người thực hiện chương trình này là người quen biết với ông từ năm 1967 đã có dịp nghe Jo Marcel tâm sự về những hoạt động văn nghệ cũng như tình cảm của mình.
- Vào tháng 9 năm 2008 tới đây, Jo Marcel sẽ bước vào lớp tuổi 70. Và bây giờ chính là dịp để những người yêu mến người nghệ sĩ tài hoa đó tìm hiểu về những chi tirết chính xác nhất liên quan đến ông về một thời đã qua và những ngày sắp tới.
- Sau một thời gian khai thác vũ trường Ritz, với thế đang lên mạnh mẽ, Jo Marcel bắt đầu đứng ra thực hiện những băng nhạc. Những băng nhạc, thời đó là những băng nhạc lớn 'reel to reel' mang nhãn hiệu Jo Marcel được coi là bán chạy nhất.
- Ngoài việc được mệnh danh là một tay phù thủy trong lãnh vực âm thanh, Jo Marcel còn được coi là một tay phù thủy có số đào hoa với khá nhiều đời vợ! Về điểm nhiều lần lập gia đình, Jo Marcel cho biết ông rất thành thật đối với những người đàn bà đã đi qua đời mình.
- Sau những lần chia tay với những người đã từng chung sống với ông, Jo Marcel không qui lỗi về phần ai, chỉ coi sự chia tay đã xảy ra do vấn đề không còn thích hợp với nhau. Tuy nhiên, ông xác nhận là người đàn bà luôn chịu phần thiệt thòi.
- Giờ đây, Jo sống âm thầm một mình trong một ngôi nhà xinh xắn tại Long Beach, gần như biệt lập hẳn với mọi người, trừ một vài người bạn thỉnh thỏang mới có dịp gặp nhau ôn lại chuyện xưa.
- Tuy nhiên, ông vẫn giữ liên lạc với vài người vợ cũ và thường gặp gỡ các con. Ngoài ra, sau giờ làm việc, ông tìm được nguồn vui trong thú sưu tầm xe hơi cũ thuộc lọai hiếm để loay hoay với việc sửa máy móc và tân trang theo sở thích.
- Thêm vào đó, ông còn cảm thấy rất thú vị trong việc sửa sang những thiết bị âm thanh cùng nhiều loại máy móc khác. Những ngày sắp tới Jo Marcel cho biết ông chỉ phó thác cho sự xếp đặt của Thiên Chúa trong một cuộc sống bình yên và thanh thản...
- Sau đây mời các bạn thưởng thức nhạc phẩm NGÀY ĐÓ tác giả J.o. MARCEL.
- - oo ( .... ) oo - -
N g à y Đ ó
Tác giả: J o M a r c e l
LỜI NHẠC
Ngày đó trên chiếc cầu, em nhớ chăng.
Một chiếc áo dài, màu trắng xinh xinh.
Một nụ cười, mời anh đưa em vào đời.
Và từ đó, hai đứa mình quen nhau.
Ngày đó nơi chúng mình, em nhớ chăng.
Một ánh mắt nhòa, mầu nước long lanh.
Một cuộc tình em trao anh ngày nào.
Và từ đó, hai đứa mình yêu nhau.
Em ơi, em ơi ngày yêu đó.
Quê hương ly tan cùng duyên mới.
Ra đi anh mang một mối tình,
một cuộc tình quá hững hờ.
Em ơi, em ơi ngày yêu đó,
ra đi em mang một duyên mới.
Lang thang, đam mê nhiều mối tình,
để lòng này sắt se nhiều.
Hình bóng trên chiếc cầu, tà áo xanh.
Một bức tranh tình còn mãi nơi anh.
Nhìn cuộc tình đang trôi theo vào dòng đời.
Và anh mơ, tới những ngày yêu xưa.
Hình bóng trên chiếc cầu, tà áo xanh.
Một bức tranh tình còn mãi nơi anh.
Nhìn cuộc tình đang trôi theo vào dòng đời.
Và anh mơ, tới những ngày yêu xưa.
Và anh mơ, tới những ngày yêu xưa.
* * *. *. *
THUY NGUYEN
Ngày Đó -Jo Marcel -Việt Dzũng
No comments:
Post a Comment