Ăn ngủ và làm việc như lính tiền tuyến. “Văn phòng” là mái lều.
Viết từ Phi châu:
Mùa mưa Cameroon.
Số là đúng mùa họp mặt Viết Về Nước Mỹ 2018, tôi lại phải lên đường làm việc theo hợp đồng với quân đội Mỹ, lần này tận Cameroon, một nước trung Phi với 23.5 triệu dân và GDP là $3,349 trên mỗi đầu người. Đa số theo đạo Thiên Chúa vì ảnh hưởng nặng nề văn hóa của Pháp và chút ít của Anh. Hầu hết họ nói và giao dịch bằng tiếng Pháp. Các bảng hiệu và chỉ đường đều bằng Pháp Ngữ.
Theo chuyến bay từ Bỉ đến Yaoundé, thủ đô Cameroon, ngó quanh thấy hầu hết là người da đen, lác đác vài người da trắng, còn lại duy nhất mình là da vàng, mũi tẹt. Vốn liếng tiếng Tây học từ 42 năm trước ngày mất nước, giờ đem ra xài lại bị “rỉ sét” nhiều, mãi mới ra được một câu cú đàng hoàng. Vậy mà ráng nói thì từ từ cũng nhớ lại ít nhiều. Khoái quá tôi bật ra một câu Phú Lãng Sa “Mon Dieu, mon francais me revient!” (Lạy Chúa, tiếng Pháp của con trở lại rồi). Cũng nhờ mớ tiếng Tây ăn đong này nên người dân Cameroon làm việc chỗ đóng quân đối đãi với tôi có vẻ tử tế hơn là đối với lính Mỹ trong trại.
Internet ở đây chán lắm, chúng tôi phải mua thẻ cạo wifi-data như vé số cạo ở Mỹ. Nhiều bạn Mỹ khi ghi danh trên mạng thấy toàn tiếng Tây, bèn quay qua hỏi “thông dịch diên” bất đắc dĩ này giúp, lại thêm cái job mới không công nhưng vui. Đúng là trong xứ mù, thằng chột làm vua.
Nơi tôi làm việc là một phi trường nhỏ đìu hiu với một đường phi đạo duy nhất lỗ chỗ những miếng vá víu bằng xi măng chằng chịt, tọa lạc trên đỉnh một dãy núi cao, nhìn xuống tứ bề là rừng xanh bạt ngàn. Ban ngày chỉ thấy bầu trời xám lợn cợn những đám mây dày đặc; đêm xuống quanh cảnh càng thêm buồn và ảm đạm, dơi bay từng đàn, bắt đầu một ngày mới săn mồi, những con dơi, con nào con nấy to bằng nửa con gà. Muỗi bay như trấu. Trại chúng tôi ở là một góc nhỏ tọa lạc ngay cạnh phi trường và được bao quanh bằng hàng rào bao cát dày khoảng 1 thước, cao hơn 3 thước, có lính Mỹ gác xung quanh nghiêm ngặt.
Hangar chứa máy bay là một tòa nhà cao được xây bởi không quân Pháp, cũ kỹ và xuống cấp nhiều, nay được Mỹ sửa lại tạm thời để xài. Nhìn những bảng hướng dẫn cho đến các công tắc điện đều bằng tiếng Pháp. Nơi lính ăn, ở, sinh hoạt toàn là lều bạt, nên tôi cũng ngủ lều như họ. Coi như đi “camping” cắm trại ở Cameroon vài tháng rồi về.
Tỉnh lỵ gần nhất lái xe cũng mất hơn vài giờ nên mọi thứ như thực phẩm, nước uống, thư từ, bưu phẩm đều được không vận đến bằng máy bay vận tải, mỗi tháng một lần. Thường ngày chúng tôi vẫn phải ăn đồ ăn khô MRE (Meals Ready to Eat) xen lẫn với thực phẩm được nấu chín nóng hổi kèm theo rau trái tươi đầy đủ. Bước ra khỏi phòng, phải xịt thuốc chống muỗi lên da mà vẫn bị cắn như thường, đủ biết “thịt Mỹ” thơm hơn thịt dân địa phương.
Tiếng mưa rơi lộp bộp trên nóc lều của tôi cũng là của cái văn phòng tạm bợ nối liền với nhà chứa máy bay (hangar), tiếng gió thét gào bên ngoài, cộng với sấm chớp nổ vang rền kéo thành những tia sáng dài trên bầu trời đen kịt đầy mây đen vần vũ; Tôi ngồi trên cái ghế bành “thương binh hạng nặng” nhấm nháp ly trà xanh Nhật Bản vừa đọc mấy bài viết về lễ trao giải lần thứ ngày 12 tháng 8, 2018 của Việt Báo mà vui buồn lẫn lộn.
Vui vì biết VVNM vẫn mạnh mẽ tiến bước, ngày càng đông người tham gia và đông độc giả. Trong niềm vui, xin chúc mừng nhà báo Phan, nhà quán quân VVNM 2018, cùng chúc mừng các tác giả khác như chị Đông Trinh, chị Năng Khiếu, chị Phương Hoa, và tất cả các tác giả được giải khác.
Nhưng ngược lại cũng xin tự chia buồn đến bản thân “thằng tôi” vì không thể có mặt ở nơi cần phải có mà vui với những người vui.
Đây là năm thứ hai tôi có tên trong danh sách các tác giả được trúng giải mà cả hai năm đều không tham dự được vì đang lê gót lãng du nơi cuối trời xa, lần thứ nhất Afghanistan, Trung Đông, lần này tại Cameroon, lục địa đen Châu Phi.
Công việc tôi đang làm là loại việc đã được lên kế hoạch cả năm trước. Biết vậy, tôi đã thầm cầu nguyện sao cho chuyến công tác kế đừng rơi vào tháng 8. Vậy mà cũng không được như ý. Thôi thì đành tự an ủi, nay dù đập muỗi Cameroon vẫn sướng gấp vạn lần ngày xưa nằm gãi ghẻ cộng sản trong khám Chí Hòa.
Tự an ủi vậy, nhưng tiếc thì vẫn tiếc đứt ruột, vì ngoài chuyện được trực tiếp nhận giải và gặp gỡ các anh chị Viết Về Nước Mỹ, đây còn là cơ hội cho tôi thực hiện điều ước ao từ lâu, là được gặp gỡ nắm bàn tay nhà văn Nhã Ca và nói lời cảm phục.
Tôi giữ niềm ước ao này đã hơn 30 năm, từ cái nơi được nhà văn Hoàng Hải Thủy, trong một email gửi từ Virginia qua Cameroon, đặt tên là...“Học xá” Chí Hòa, những năm 1987-1988
Trích email mới nhất của “bố Thủy” gởi cho tôi từ Virginia:
Thuy Hoang
Jul 29 (2 days ago)
Virginia 5 giờ chiều. Cameroon ở Phi châu? Mỗi năm con về Mỹ gặp vợ con mấy lần? Năm nay Bố 85 tuổi. Bố yếu đi, hay quên, tật già chứ không đau bệïnh gì cả. Má con 82, còn sáng trí, nhớ nhiều hơn Bố. Chiều nay nắng vàng. Bố nhớ những ngày đêm chúng ta sống trong Phòng 10, Khu ED, Nhà Tù Chí Hòa. Nhớ ngày nào vợ chồng con đến đây đưa Bố Má đi chầu Đức Mẹ Maria Hằng Cứu Giúp ở Nhà Thờ Maryland. Chúng ta sống bên nhau trong Học Xá Chí Hòa những năm 1987, 1988. Thời gian qua mau. Bố xin Đức Bà Maria ban ân phúc cho vợ chồng con, cho các con của con. Với số tuổi gần Chín Bó, Bố Má được như thế này - tỉnh trí, không bị lẫn, đi lại vững, sống ríu rít bên nhau, yêu thương nhau, con cháu bình yên - là nhờ Ơn của Đức Mẹ Maria. Bố nhớ con. Bố
ngưng trích
Khi nhận email, tôi đã ngồi lặng lẽ với tiếng mưa Cameroon lộp bộp trên mái lều, khi đọc lại nhiều lần câu “Chúng ta sống bên nhau trong Học Xá Chí Hòa những năm 1987, 1988.” Vâng, Thưa Bố Thủy, nhà tù Chí Hòa, với con, đúng là một “học xá.”
Trong những ngày và đêm ở cái học xá ấy, tôi có duyên may được nhận vào ăn chung mâm với nhà văn Hoàng Hải Thủy, được gọi ông là “Bố”, và tình bố con luôn được gìn giữ từ đó cho tới nay.
Thời ấy, “bố Thủy” bị công an cộng sản bắt lần thứ hai, trong vụ án “Biệt kích cầm bút.” Cùng bị bắt vào Chí với ông, còn có các nhà văn, nghệ sỹ khác như Doãn Quốc Sỹ phòng 9 ED, Hiếu Chân Nguyễn Hoạt phòng 11 ED (chết trong tù, RIP), Dương Hùng Cường phòng 12 ED, (chết trong tù, RIP), Khuất Duy Trác, Trần Ngọc Tự, Lý Thụy Ý, và cô Nhạn, nhân viên bưu điện Sài Gòn.
Cũng trong phòng 10 ED của “học xá” Chí Hòa, tôi từng ngủ cùng chiếu với thày Trí Siêu, tức học giả Lê Mạnh Thát, người cùng với thày Tuệ Sĩ bị kết án tử hình trong vụ tấn công Chùa Già Lam, vụ án đã đưa tới cái chết tức tưởi của Hòa Thượng Trí Thủ. Sư cô Thích Trí Hải cũng bị bắt trong vụ này.
Hầu hết những người tù kể trên, đều biết nhà văn Nhã Ca, nhưng chuyện tôi được nghe kể nhiều nhất về chị là do chính “Bố Thủy”. Trong sự thân cận hàng ngày, tôi được “bố” thì thầm kể cho nghe nhiều chuyện về các bạn văn thời đó. Và bài học mà tôi nhớ nhất, người tôi cảm phục nhất là chuyện nghe kể về nhà văn Nhã Ca.
Tôi còn là cậu bé học trò trung học khi chị Nhã Ca đã thành danh trong làng văn chương Việt Nam Cộng Hòa với hơn 20 tác phẩm, trong đó “Giải khăn sô cho Huế” 1969 là một tác phẩm chấn động xã hội bấy giờ, vạch mặt sự tàn bạo vô nhân của cộng sản.
Theo Bố Thủy kể, ngay từ đợt đầu của chiến dịch đốt sách, bỏ tù toàn bộ văn nghệ sĩ miền Nam, gia đình Trần Dạ Từ - Nhã Ca là trường hợp duy nhất cả chồng lẫn vợ cùng bị bắt, nhà cửa bị tịch thu, các cháu nhỏ xíu bị xua đuổi, hạnh hạ thừa sống thiếu chết. Vậy mà khi ra khỏi trại tù, trong khi ông chồng còn tiếp tục tù đày, chị Nhã Ca vẫn giấu được nhà văn Mai Thảo đang bắt cả năm- trên căn gác bí mật nhà chị.
Thử tưởng tượng thời điểm sắt máu đó vài năm sau ngày 30/4/1975, nếu lộ ra thì mọi người có thể biết hậu quả sẽ thảm khốc đến dường nào! Người phụ nữ mảnh mai đó, có trái tim dịu dàng, nhưng một ý chí kiên cường hơn cả thép, mới có thể nuôi đàn con, vừa thăm nuôi chồng, vừa dấu một “tội phạm chính trị nguy hiểm” như nhà văn Mai Thảo, bất kể tới hiểm nguy của chính mình và gia đình.
Thân phận cá chậu chim lồng như chúng tôi lúc đó cũng phải ngã mũ kính phục chị, không dám mong có một ngày được gặp chị Nhã Ca, mà ngày đó đã đến là ngày trao giải thưởng VVNM mà tôi may mắn là một trong những người được giải: Tôi được chọn vào chung kết giải VVNM 2018, cơ hội ngàn năm cho tôi gặp người tôi mến mộ mà giờ này tôi vẫn đang ở đây, nơi khỉ ho cò gáy, làm bạn với muỗi và dơi, thế mới oái oăm làm sao!
Ở một đất nước quá rộng lớn như đất Mỹ, dù cùng một tiểu bang, chưa chắc đã có dịp găp nhau. Từ chỗ tôi ở, phía Nam Arizona, tôi phải lái 7 giờ đồng hồ không nghỉ mới đến được Little Saigon, nơi tòa soạn Việt Báo có văn phòng. Năm ngoái, tháng 10, 2017, hai tháng sau lễ trao giải lần thứ 18, tôi có lái xe qua tòa soạn và được gặp chị Hằng và một số anh chị em nhân viên Việt Báo mà tôi không biết tên, nhưng vẫn không gặp được chị Nhã Ca.
Năm nay, hụt lần nữa, chắc tết “Ma Rốc” tôi mới có cơ hội lần thứ 3.
Trước năm 1975, thi sỹ Trần Dạ Từ đối với nhiều người yêu thơ văn là một tên tuổi lớn, nhưng với tôi, một đứa con nít, dốt thơ văn, ham chơi lại bị cấm yêu đương lăng nhăng trong trường nội trú, nên không biết ông. Sau 1975, khi được nhà nước cộng sản bắt lính gác cho tôi ngủ ở Chí Hòa, nghe bố Thủy kể về ông, tôi mới biết Trần Dạ Từ là ai và qua Mỹ tôi mới có cơ hội tìm đọc “Thủa làm thơ yêu em” của ông.
Bố Thủy từng bảo tôi hai vợ chồng Trần Dạ Từ và Nhã Ca là những người can đảm chứ không nhát hít như bố. Riêng tôi cho rằng những người dám viết lên suy nghĩ thật của mình đều là những người can đảm. Cách nhà văn Hoàng Hải Thủy nói năng dõng dạc trước tòa án cộng sản đã cho thấy bản lãnh của kẻ “SI" đúng nghĩa; không như những bồi bút cộng sản mà chúng ta thường thấy, khi nhà nước gõ kẻng, thì họ há mồm ra rồi viết đúng kiểu đặt hàng theo hội chứng Pavlov.
Chương trình VVNM từ 20 năm nay, không cần phải nói nhiều, đã là một thành tựïu tuyệt vời, không chỉ để nuôi dưỡng “tiếng nước tôi”, mà còn hình thành bộ sách lịch sử ngàn người viết về người Việt tự do trên đất Mỹ và thế giới, như một thanh kiếm gia truyền mà thế hệ lớn tuổi đang trao lại cho con cháu để chúng còn biết cội nguồn và có thể sẽ đi xây lại cơ đồ văn hóa cho nước Việt Nam.
Dù đi làm xa nhà hay đang còn ở trong nước Mỹ, chúng ta nên cùng nhau viết về nước Mỹ, viết nhiều thì nó sẽ hay, sẽ trở thành những di sản văn hóa mà chúng ta khi trở về đất, không có gì để lại, chỉ còn những gia tài tinh thần cho lớp trẻ hải ngoại mà thôi.
Cameroon, tháng 8, 2018.
Nguyễn văn Tới
No comments:
Post a Comment