title

15 cây cổ thụ đặc biệt được xem như báu vật của nước Mỹ

Từ cây lớn nhất thế giới cho đến những cây đã tồn tại không biết là bao nhiêu năm trước khi con tàu ‘Hoa tháng Năm’ (Mayflower) đưa những người Anh đầu tiên đặt chân lên châu Mỹ, những sinh mệnh phi thường này quả thực là báu vật quốc gia của nước Mỹ. 

1. Cây sồi Thiên thần (Angel Oak): Ngôi nhà phương Nam hoàn hảo

(Ảnh: Pixabay)

Cây sồi khổng lồ phương Nam này nằm trên đảo Johns gần Charleston, Nam Carolina, nó có lẽ không phải là cây sồi già nhất hoặc lớn nhất trên đất nước này, nhưng vẻ vương giả của nó thì thật khó có cây nào vượt qua. Thêm vào đó, 400 – 500 năm lịch sử dưới chân nó là một con số khiến chúng ta phải nể phục.

Cây sồi đẹp như trong truyện cổ tích này cao hơn 20 m, đây là một con số rất ấn tượng với họ nhà sồi vì chúng thường có xu hướng phát triển tán ra xung quanh hơn là theo phương thẳng đứng. Nhánh dài nhất của nó vươn xa tới 57 m. Tán lá phủ bóng 1.600 m2. Cây sồi Thiên thần được đặt tên theo dòng họ từng sở hữu khu đất này là Justus và Martha Waight Angel. Hiện cây sồi là tài sản của thành phố Charleston.

Truyền thuyết địa phương kể rằng bóng ma của những người nô lệ trước đây vẫn đang ngày ngày lượn qua lại quanh cái cây. Sự sống sót qua rất nhiều thảm họa tự nhiên cũng như các kế hoạch phát triển đất đai rất có thể là minh chứng cho sự bảo vệ của của những hồn ma nô lệ dành cho cây sồi.

2. Cây Sống sót (Survivor Tree): Cây lê callery kiên cường trụ vững trong ngày 11/9

(Ảnh: Amusing Planet)

Khi những công nhân dọn dẹp phát hiện ra phần thân đã cháy thành than của cây lê này dưới đống gạch vụn 1 tháng sau thảm họa 11/9, họ không hy vọng rằng nó có thể sống sót. Chỉ với đúng 1 cành còn có dấu hiệu của sự sống, cây lê kiên cường này được gửi đi phục hồi dưới sự chăm sóc của Bộ phận Quản lý Công viên và Giải trí thành phố New York.

Sau 9 năm được chăm sóc tại một vườn cây ở Bronx, Cây Sống sót này được đưa về trồng tại Bảo tàng và Đài tưởng niệm 11/9 Quốc Gia. Nó đã vươn lên mạnh mẽ ở một nơi trang nghiêm với đầy ắp những kỷ niệm và ngập tràn sự sống này. “Những phiến lá non tơ mọc ra từ gốc cây xương xẩu, tạo ra sự phân chia ranh giới có thể nhìn thấy bằng mắt thường giữa quá khứ và hiện tại”, Bảo tàng viết, “Hôm nay, cái cây này đứng tại đây như một lời nhắc nhở về sức bật, khát vọng sinh tồn và tái sinh.”

3. Wi’áaşal: Cây sồi thiêng cổ kính và to lớn

(Ảnh: Roger Honberger/Old Temecula)

Ở Teculuma, California, tại vùng đất dành riêng cho người da đỏ Pechanga, Cây sồi Vĩ đại – hay người Pechanga gọi nó là Wi’áaşal – đứng sừng sững và uy nghiêm. Trên trang web của người Pechanga viết:

“Với người Pechanga, vùng đất và Cây sồi Vĩ Đại đứng trên nó mang ý nghĩa vượt qua cả sự tồn tại vật chất. Cây sồi Vĩ đại là hiện thân của đặc điểm và tính cách người Pechanga: sức mạnh, trí tuệ, trường thọ và lòng quả cảm.”

Cái sồi thuộc họ Quercus agrifolia phi thường này là một cây duyên hải bản địa sinh trưởng tự nhiên lớn nhất ở miền Tây, địa phương tập trung rất nhiều cây sồi huyền thoại. Cây có chu vi thân cây hơn 6m và chiều cao hơn 30 m, cành lớn nhất của Wi’áaşal chạm mặt đất “chống đỡ sức nặng của cây và tạo ra vòm lá làm nơi trú ẩn cho không biết bao nhiêu thế hệ con người và động vật”. Cây sồi Vĩ đại cũng có độ tuổi đáng ngưỡng mộ – hơn 1.000 năm tuổi (một số người cho rằng cây có thể đã gần 2.000 tuổi), nó là một trong những cây sồi già nhất còn sống ở Hoa Kỳ.

Mặc dù vậy, cây vẫn tiếp tục cho ra hạt sồi, loại thực phẩm quan trọng của người California trong hàng thiên niên kỷ trước khi những người châu Âu xuất hiện. Khi những cây con mọc lên dưới vòm lá, chúng được chuyển sang sinh trưởng trong chậu. Khi đủ lớn, những “đứa con” của Wi’áaşal sẽ được trồng ở các nơi khác trong khu bảo tồn này, với mong ước rằng rất nhiều thế hệ Wi’áaşal nữa sẽ tiếp tục tồn tại và phát triển. Giá như mọi cây cỏ đều được tôn trọng như thế.

4. Cây sồi Jackson: “Cây sở hữu chính nó”

(Ảnh: Reddit)

Cây sồi ở Athens, Georgia này còn giàu có hơn nhiều người Mỹ. Cái “cây sở hữu chính nó” này là một cây sồi trắng họ Quercus alba. Về lý mà nói, cây sồi đang sở hữu chính bản thân mình và cả vùng đất có bán kính 2,4 m quanh gốc của nó. Người chủ của khu đất này, William H. Jackson, yêu quý cây sồi đến mức cho nó quyền tự trị sau khi ông chết. Cây sồi vì vậy cũng được đặt theo theo tên người chủ của nó. Theo truyền thuyết, trong chứng thư có viết:

“Vì tình yêu vĩ đại của tôi dành cho cây sồi này và mong muốn tha thiết của tôi để nó được bảo vệ mãi mãi, tôi quyết định chuyển nhượng cho cái cây này toàn bộ quyền sở hữu bản thân và toàn bộ vùng đất trong bán kính 2.4m quanh gốc của nó.” – William H. Jackson.

Thật xúc động! Nhưng không may, cây gốc được trồng vào khoảng thời gian giữa thế kỷ 16 đến cuối thế kỷ 18 đã bị đổ ngã trong một trận bão năm 1942. Không chấp nhận điều này, những người dân ở Athens đã trồng một cái cây mới từ hạt của cây mẹ tại cùng vị trí, và gọi nó là “Con trai của Cây sở hữu chính nó”.

5. Cây Chandelier: Người khổng lồ cổ đại cho xe chui qua

(Ảnh: blogspot.com)

Người ta khoét một cái lỗ khổng lồ xuyên qua thân của cây tùng bách khổng lồ họ Sequoia sempervirens 2.000 năm tuổi này để thúc đẩy du lịch xe hơi. Có lẽ như vậy vẫn còn tốt hơn là bị chặt hạ để lấy gỗ, vốn là số phận của rất nhiều cây gỗ lớn ở California trong thế kỷ 19.

Thật bất ngờ là một số cây “đường hầm” này có thể sống sót được sau màn “đục lỗ”, như cây Chandelier quý phái đang sống trong một khu vườn tùng bách thuộc sở hữu tư nhân ở Leggett, California này. Với chiều cao 84m và đường kính gần 5m, các tán lá duyên dáng của nó trông giống như một chiếc đèn treo nhiều ngọn; mặc dù thân đèn bị khoét mất một miếng lớn. Thật biết ơn là bây giờ ở đây người ta không còn lấy đi những khối gỗ lớn của những cái cây 2.000 năm tuổi nữa.

6. Cây lê Endicott: Ra quả từ năm 1630

(Ảnh: Doug Peabody)

Cây lê Endicott là cây ăn quả đầu tiên được trồng bởi những người định cư châu Âu, cây Lê châu Âu vạm vỡ họ Pyrus communis này được trồng bởi John Endecott, thủ hiến vùng thuộc địa Vịnh Massachusetts vào những năm 1630. Cây lê con được người ta mang đến đất nước này từ bờ bên kia Đại Tây Dương. Trước khi trồng, Endicott nói: “Tôi hy vọng rằng cái cây sẽ yêu mến vùng đất của thế giới cũ này và chắc chắn là nó sẽ còn sống sót sau khi chúng ta đã ra đi”. Gần 400 năm sau, nó không những sống mà còn tiếp tục kết trái.

7. Tướng Sherman: Cây lớn nhất thế giới

(Ảnh: General Sherman)

Là cây cao quý nhất trong số những người khổng lồ, ‘bậc vương giả vĩ đại’ đến từ Công viên Quốc gia Sequoia National Park ở California này là cây một thân lớn nhất về thể tích còn sống trên Trái Đất. Được đặt tên là Tướng Sherman, cây củ tùng vĩ đại họ Sequoiadendron giganteum này không phải là cây cao nhất, cũng không phải là cây rộng nhất hay già nhất – nhưng với chiều cao 84m, đường kính 7,6m và tổng thể tích thân ước tính 1.487 m3, nó là cái cây có thể tích lớn nhất. Và với tuổi thọ trong khoảng từ 2.300 đến 2.700 năm, nó cũng là một trong những cái cây sống lâu nhất đang làm đẹp cho thế giới này. Thật khâm phục!

8. “Cây Du treo cổ”: Cây lâu đời nhất Manhattan

(Ảnh: Wikimedia Commos)

Cây Du Anh quốc oai vệ họ Ulmus minor nằm ở góc phía tây bắc Quảng trường Washington của thành phố New York được đặt cho một cái tên đầy sát khí nhưng rất có thể sự thật không phải như vậy. Mặc dù được gọi là “Cây Du treo cổ” hay “Cây treo người”, nhưng chưa hề có ghi chép nào về việc xử tử phạm nhân trên cây này.

“Cây Du treo cổ” nằm trong một trang trại tư nhân trước khi thành phố mua lại khu đất này năm 1827 và xây dựng quảng trường cùng năm đó. Người ta nói rằng khu vực này đã từng là nơi chôn cất các nô lệ bị chết vì bệnh sốt vàng. Cây du này cao 33,5m và có đường kính 142cm. Năm 1989, Bộ phận Quản lý Công viên và Giải trí thành phố New York cho biết cây du đã 310 năm tuổi, và nó là cây lâu năm nhất ở Manhattan.

9. Hyperion: Cây cao nhất thế giới

(Ảnh: M.D Vaden Landscaping and Tree/Youtube)

Hyperion cao hơn tất cả các cây khác trên thế giới. Cây tùng bách duyên hải thuộc họ Sequoia sempervirens này có chiều cao hơn 115m, được Chris Atkins và Michail Taylor phát hiện ra tại Công viên Tùng bách Quốc gia California năm 2006.

Hyperion không chỉ cao, mà còn có khát vọng sống mạnh mẽ, nó lớn lên trên sườn dốc chứ không phải trên vùng đất bồi bằng phẳng. 96% diện tích tùng bách xung quanh đã bị khai khác, nhưng nó thì không. Thật may mắn! Hyperion vẫn còn khá trẻ (so với cây thuộc họ này), mới chỉ 600 tuổi và có thể sẽ còn cao hơn nữa.

10. Cây Bách xù Bennett: Cây bách xù già nhất nước Mỹ

(Ảnh: Wikimedia Commos)

Cây bách xù to lớn thuộc họ Juniperus grandis sống ở Rừng Quốc gia Stanislaus, hạt Tuolumne, California này là cây bách xù lớn nhất và già nhất nước Mỹ.

Được đặt theo tên của nhà tự nhiên học thế kỷ 19, Clarence Bennett, cái cây gân guốc cổ kính tuyệt đẹp này cao hơn 24m. Người ta ước tính nó có tuổi đời khoảng 3.000 năm, nhưng vì thân cây rỗng ở bên trong nên rất có thể tuổi đời thực tế còn lớn hơn rất nhiều. Một chuyên gia đề xuất con số 6.000 năm tuổi! Thật đáng ngạc nhiên là cây bách xù Bennett và những họ hàng thân thích của nó vẫn có thể sống sót qua thời tiết lạnh giá, gió mạnh, đất cằn cỗi và độ ẩm thấp của vùng cao nguyên Sierra Nevada, một cách kiên gan bền bỉ và… đầy tự tại.

11. Cây Bách cô đơn: Cây được chụp ảnh nhiều nhất miền Bắc Mỹ

(Ảnh: Wikipedia)

Điều gì giúp một cái cây được chụp ảnh nhiều nhất trên lục địa này? Có lẽ đó là bài báo trên tờ LA Times của Christopher Reynolds về “Cây Bách cô đơn” ăn ảnh nổi tiếng vùng California.

Nó đứng trên cung đường 17-Mile Drive nổi tiếng, nghiêng ngả trước gió, đầm mình trong sương, Cây Bách cô đơn bám chặt lấy bệ đá granit bị sóng vỗ như một biểu tượng thần thánh cho chủ nghĩa tự do khắc khổ.

Quả thực, cây bách Monterey 250 năm tuổi thuộc họ Cupressus macrocarpa này rất nên thơ: Đứng lẻ loi một mình trên bờ đá Bãi biển Pebble, nó sừng sững thách thức tự nhiên và giữ vững sự nguyên vẹn duyên dáng của mình trước tất cả. Như Christopher Reynolds viết, một “cây bách già cỗi mảnh khảnh, kích thước khiêm tốn khi so sánh với những họ hàng của nó, sứt sẹo vì một vụ cháy trong quá khứ,” và người ta phải dùng dây cáp thép để hỗ trợ nó. Vẻ đẹp của nó là không thể phủ nhận… và hàng triệu bức ảnh đã chứng mình điều đó.

12. Methuselah: Cây già nhất thế giới

(Ảnh: Flickr)

Cây thông họ Pinus longaeva có tên gọi Methuselah này sống ẩn mình trong khu rừng thông cổ đại ở dãy núi trắng thuộc Rừng Quốc gia Inyo, California. Với độ tuổi khoảng 4.700 năm, những người bảo vệ khu rừng đã quyết định giữ bí mật vị trí của cái cây cổ đại này để bảo vệ nó khỏi con người. Bức ảnh này có thể là Methuselah, hoặc là một họ hàng của nó trong cùng khu vực – tốt hơn hết là đừng ai biết chính xác điều đó.

13. Pando: Người khổng lồ rung rinh

(Ảnh: Travelandleisure.com)

Ở Rừng Quốc gia Fishlake thuộc bang Utah, một khu rừng dương lá rung thuộc họ Populus tremuloides với tổng cộng 47.000 thành viên đang rung rinh nhè nhẹ. “Người Khổng lồ rung rinh” này có tên Pando, trong tiếng La tinh có nghĩa là “Tôi trải rộng ra”. Quần thể vô tính này thật là một kỳ quan của tạo hóa; toàn bộ 47.000 cây có nguồn gen giống hệt nhau và mọc lên từ một hệ thống rễ đơn nhất, biến nó trở thành tổ chức đơn sinh vật vĩ đại nhất mà con người từng biết (tổ chức đơn sinh vật lớn nhất đang sống là thảm nấm vĩ đại ở Oregon, nhưng Pando lại là tổ chức sinh vật nặng nhất, với khối lượng 6.000 tấn).

Rừng dương này trải rộng hơn 445.154 m2, khiến người ta thật khó mà không khởi lên sự ngưỡng mộ nhưng cũng đầy kinh hãi. Hãy thử hình dung tiếng xào xạc vang lên mỗi khi gió tới mà xem. Chưa hết, các nhà khoa học ước tính Pando có tuổi đời từ 80.000 cho đến 1 triệu năm, khiến nó trở thành một trong những cây cao tuổi nhất, nếu không muốn nói là già nhất còn sống trên Trái Đất.

14. Cây Sồi bảy chị em: Cây sồi chủ tịch

(Ảnh: wikimedia.org)

“Quý bà” oai nghiêm mang tên “Cây sồi bảy chị em” này là một cây sồi miền Nam thuộc họ Quercus virginiana đang sống ở Lewisberg, Louisiana và có độ tuổi khoảng 1.500 năm. Carole Hendry Doby là người đã đặt tên cho nó. Bà là một trong số bảy chị em gái, và hiển nhiên là bà đã lấy cảm hứng từ gia đình mình để đặt tên cho cái cây có bảy nhánh xòe ra từ gốc này.

Đây là một cây sồi rất lớn. Với gốc cây có chu vi 11,5m, nó là cây sồi miền nam lớn nhất còn sống. Nó cũng là “quán quân” trong danh sách những cây lớn của quốc gia và là cây sồi vô địch ở Louisiana, dẫn lời Hiệp hội Lâm học bang này. Và vì các cây cũng có thể có “nghề nghiệp”, nên “Cây sồi bảy chị em” hiện đang làm chủ tịch của Hiệp hội Sồi sống, một vinh dự có được nhờ là cây sồi sống lớn nhất được xã hội thừa nhận. Cảm ơn vì sự cống hiến của “bà”, thưa “Quý bà Chủ tịch!”

15. Vườn Cây gánh xiếc: Kho tàng nghệ thuật dân gian

(Ảnh: Wikipedia)

Mặc dù uốn cây dường như không phải là việc tốt nhất chúng ta có thể làm cho một cái cây, nhưng những gì người làm vườn Axel Erlandson đã làm xem ra không có gì khác ngoài tình yêu dành cho những đứa con của mình. Sinh ra ở Thụy Điển năm 1885, Erlandson chuyển đến nước Mỹ khi còn trẻ và trở thành một nhà nông ở California.

Với niềm đam mê cây cối của mình, ông bắt đầu tạo hình cho cây nhờ quá trình tiếp hợp tự nhiên, theo đó các nhánh cây hợp nhất với nhau một cách tự nhiên. Sự kết hợp của kỹ thuật ghép và uốn đã tạo ra nhiều cây với dáng vẻ kỳ lạ và cuối cùng “Vườn Cây Gánh xiếc” ra đời. Hiển nhiên là nhiều kỹ thuật làm vườn đã được sử dụng, nhưng Erlandson thường nói rằng bí quyết duy nhất để tạo nên những bức tượng thực vật này là thủ thỉ chuyện trò với chúng.

Nhiều cây gốc trong Vườn Gánh xiếc đã gặp phải số phận hẩm hiu trước khi nhà đam mê làm vườn Michael Bonfante trở thành người trông nom vườn cây này. Ông đã chuyển các cây về vị trí của chúng hiện nay tại Vườn Gilroy vào năm 1985. Tại đây người ta có thể chiêm ngưỡng, và trò chuyện với 25 cây gốc của Erlanson – gồm cả cái cây đầu tiên “Người khổng lồ bốn chân.”

Theo Tree Hugger