title

Bạn Là Ai

Đây là bài số bốn trăm tám mươi mốt (481) của người viết về chủ đề Thiền Nhàn trong khu vườn Một Cõi Thiền Nhàn của trang văn nghệ Oregon Thời Báo, Portland, Oregon.

Chúng ta sống trong cõi trần lao xao này ai mà không có bạn?

Trong  quyển Từ Điển Việt Nam do Viện Ngôn Ngữ Học Việt Nam phát hành năm 2006, Bạn được định nghĩa như sau: “Bạn là người quen biết và có quan hệ gần gũi, coi nhau ngang hàng, do hợp tính, hợp ý, hoặc cùng cảnh ngộ, cùng chí hướng, cùng hoạt động”.

Trong cuộc sống thường nhật, chúng ta thường nghe nói đến bạn đạo, bạn tri âm, bạn tri kỷ, bạn sơ giao, bạn cố tri, bạn vàng, bạn đời, bạn đường, bạn lòng, bạn trăm năm, bạn vàng, bạn nối khố, bạn chiến đấu, bạn lý tưởng, bạn văn nghệ, bạn thơ văn, bạn đọc  v..v..

Khi bạn cần một người để sưởi ấm trái tim tình cảm của mình, bạn thích tìm bạn bốn phương qua sự trung gian của báo chí, của các dịch vụ phụ trách việc kết bạn cho bạn với một lệ phí nho nhỏ. Gần đây, nhờ sự phát triển của kỷ thuật điện toán, quý vị nào thích dạo trên mạng lưới toàn cầu để tìm bạn để đấu hót, để học hỏi, để chia sẻ tâm tình thì  bạn sẽ có thêm những người “bạn ảo”  trong cõi ảo  “internet” mịt mù nữa. Theo Thánh Kinh, Thượng Đế khi thấy ông Adam sống cô độc một mình buốn quá nên Ngài bèn lấy cái xương sườn của ông Adam mà tạo ra bà Eva để ông Adam có bạn chuyện trò cho vui.

Như vậy, có thể kết luận: Bạn là một thực thể rất cần thiết trong đời sống con người, phải không Bạn?

Trong quyển Một Quan Niệm về Sống Đẹp của Lâm Ngữ Đường do Nguyễn Hiến Lê dịch, tác giả nổi tiếng Lâm Ngữ Đường đã giới thiệu về Thú Nhàn và Bạn bè  như sau:

“Không có gì vui bằng nhàn, nhàn không phải là không làm một việc gì.  Có nhàn mới đọc được sách, có nhàn mới đi coi được những thắng cảnh, mới giao du được những bạn có ích, mới uống rượu, uống trà được, mới viết sách được.  Có cái vui nào lớn hơn vậy nữa?

Mây được mặt trời chiếu vào rồi mới thành ráng, suối treo vào đá rối mới thành thác.  Cũng là vật đó mà gửi vào một cái khác thì có tên khác.  Cho nên cái đạo bạn bè rất quý.

Nói chuyện với bạn uyên bác như đọc sách lạ, nói chuyện với bạn phong nhã như đọc thi văn của danh nhân, nói chuyện với bậc nghiêm cẩn đạo đức như đọc kinh truyện của thánh hiền, nói chuyện với bạn hoạt kê như đọc tiểu thuyết truyền kỳ.

Kẻ sĩ nên có bạn thân. Bạn thân bất tất phải là bạn thề sống chết có nhau. Thường thì bạn thân  là bạn cách xa nhau trăm ngàn dặm, vẫn có thể tin nhau, không nghe những lời người ta nói xấu về bạn.  Việc nào nên làm nên ngưng thì thay bạn mưu tính quyết đoán; hoặc những lúc lợi hại, giúp bạn mà không cho bạn biết, cứ hết lòng vì bạn mà không lo rằng bạn có hiểu mình không?

Tìm tri kỷ trong chỗ bạn bè là việc dễ, tìm tri kỷ trong chỗ thê thiếp là việc khó, tìm tri kỷ trong chỗ vua tôi càng khó nhất.

Diễn được ý người trước chưa diễn mới là sách lạ, nói được những lời khó nói về vợ con mới là bạn thân”

(Nguồn: trích trong Một quan niệm sống đẹp của Lâm Ngữ Đường)

Thật là thú vị khi  đọc qua đoạn văn nói trên vì mấy ai trên đời tìm được người bạn tri kỷ tri âm như  như Bá Nha Tử Kỳ qua câu chuyện dưới đây:

Bá Nha giỏi đàn.  Chung Tử Kỳ thích nghe đàn.  Mỗi khi Bá Nha đàn bản “Cao Sơn”, Tử Kỳ khen:

-  Thật là hay! Vòi vọi hùng tráng như Thái Sơn chất ngất.

Khi Bá Nha tấu khúc “Lưu Thủy”, Tử Kỳ khen:

-  Hay lắm!  Mênh mông trôi chảy như Trường Giang cuồn cuộn.

Một hôm Tử Kỳ lâm bệnh và qua đời.  Bá Nha đến viếng tang, tiếc thương thảm thiết rồi cắt đứt dây đàn, không bao giờ đàn nữa. Từ đó hai tiếng “Đoạn huyền” (cắt đứt dây đàn) dùng để chỉ tri âm.

Bình:

“ Gặp trang kiếm khách nên trình kiếm

Không phải nhà thơ chớ nói thơ”

Thiền tổ Bồ Đề Đạt Ma chín năm ngó vách, Thiền sư Vô Ngôn Thông mấy năm ẩn mình, chính là đợi kẻ tri âm vậy.

(Nguồn: Thiền là gì? Biên soạn Giác Nguyên)

Viết đến đây, người viết sực nhớ trước đây một bạn ảo văn nghệ của người viết  có gửi đến người viết bài viết "Bạn Thật Bạn Ảo" của nhà văn Lê Hữu đã được đăng trong website https://phunulamvien.org với những nhận xét rất tinh vi. Người viết xin phép được giới thiệu bài viết này đến các thân hữu và xin cám ơn ban điều hành wesite phunulamvien.org và tác giả Lê Hữu nhé.

Bạn thật, bạn giả

Nhiều người vẫn cho rằng một trong những hạnh phúc trên đời là tình bạn. Điều này thì ai cũng dễ dàng đồng ý thôi. Thế nhưng, để có tình bạn thực sự thì cần có những người bạn thực sự. Như thế nào gọi là một người bạn?     

Liệu có phải những ai ta vẫn giao du đều là bạn cả? Không đâu, số người ấy gồm cả “bạn” lẫn “bè”, và phần nhiều là bè hơn là bạn. “Bạn bè” không phải là cách nói cho xuôi tai, cũng không phải là “từ láy” này nọ như nhỉều người tưởng mà là “từ ghép” của hai chữ “bạn” và “bè”. 

Bạn, nói đơn giản, là người đồng hành cùng chia vui sẻ buồn với ta trên những chặng đường đời. Bè là những kẻ tạt ngang qua đời ta trong chốc lát, rồi đường ai nấy đi mà không chút vấn vương. 

“Bè” trong những chữ “bè phái”, “kết bè, kết đảng” gợi lên ý tưởng không mấy hay ho. Tình bạn thường “tĩnh” hơn là “động”, lắng đọng hơn là sôi nổi. Những kẻ ở quanh ta trong những cuộc vui ồn ào mà ta tưởng là “bạn”, thường chỉ là “bè”. Như những cuộc vui chóng tàn, những người “bạn” ấy cũng nhanh chóng biến mất khỏi đời sống chúng ta. Những người tưởng rằng mình có nhiều bạn, thực ra là những người không có hoặc có rất ít bạn (và không biết phân biệt đâu là bạn, đâu là bè).

Bạn lại có “bạn thật” và “bạn giả”. Bạn thật là khuôn mặt thật, không điểm phấn tô son. Bạn giả là chiếc mặt nạ, với nhiều lớp phấn dày. Như cuộc sống có hai mặt, con người vừa có bạn thật lại vừa có bạn giả. Bạn giả lúc nào cũng nhiều hơn bạn thật, đến với ta vì lợi ích nào đó chứ không vì tình thật. Bạn giả là người đóng giả vai người bạn, ngoài mặt tỏ ra thân thiện nhưng có thể bất ngờ tặng cho ta những nhát dao trí mạng từ phía sau lưng hoặc phun ra những nọc độc của lòng đố kỵ. Đôi lúc có kẻ thù còn dễ chịu hơn có những người bạn giả. Bạn giả cũng tựa như bạc giả vậy, đã không xài được mà để trong túi có khi mang họa.

Khác với bạn giả, bạn thật là người thực tâm mong muốn những điều tốt lành cho người bạn mình và vui sướng trông thấy bạn mình hạnh phúc, thành đạt trong cuộc sống (dẫu có “qua mặt” mình đi nữa). Bạn thật không ngại nói thẳng nói thật về những sai trái của bạn mình để giúp bạn cải thiện bản thân cũng như không ngại tán thưởng về tài năng hoặc thành công của bạn mình để giúp bạn thêm tự tin trong cuộc sống. Bạn thật luôn nói tốt về bạn mình sau lưng bạn. Bạn thật là người đến với ta trong lúc ta trần trụi hay trong thời kỳ đen tối nhất của cuộc đời, và cũng là người mà ta có thể đến gõ cửa một cách thoải mái khi cần sự giúp đỡ.

Những người bạn như thế làm sao có nhiều được, thường chỉ đếm được trên những đầu ngón tay của một bàn tay (và ít khi đếm hết được). Đến một tuổi nào đó người ta khó mà có thêm được những người bạn mới, trong lúc những người bạn cũ thì cứ mất đi lần lần. Tình bạn cần có một bề dày của sự gắn bó, cảm thông và tin cậy.

Với những người tôi thực lòng quý mến, tôi vẫn nói: “Tôi mong cho anh/chị không có bạn hơn là có những người ‘bạn giả’. Có được chừng vài ba người ‘bạn thật’ thì anh/chị là người may mắn và hạnh phúc.”

 Lê Hữu

  (Nguồn: Trích trong https://phunulamvien.org)

Rồi tôi lại nhớ đến những người bạn cũ  trường QGHC ngày xưa đã cùng tôi có biết bao kỷ niệm của một thời áo trắng sinh viên Khoá Đốc Sự 12 dưới mái trường QGHC.  Hy vọng trong một phút giây tình cờ nào đó, bạn của tôi đọc được bài thơ này để biết rằng tôi vẫn nhớ đến Bạn nhé. 

Bạn Cũ Trường Xưa

 Viết tặng các bạn cũ Khóa ĐS 12-QGHC của tôi – SL

Dẫu biết tên, nhưng vẫn chưa nhớ mặt

Dù bạn là bạn cũ khóa mười hai

Hành Chánh xưa, nhiều người đẹp, người tài

Đã khuấy động một thời ta đi học

Rồi năm tháng làm đổi thay màu tóc

Bạn ngày xưa có kẻ ở người đi

Bạn, tôi nay đã làm được những gì

Để không thẹn, ta nữ lưu, hào kiệt

Ta còn lại một trái tim tha thiết

Hoài niệm về thuở dĩ vãng xa xưa

Về ngôi trường hành chánh những ngày mưa

Hay những sáng ta bên nhau cùng học

Ba năm lẻ ta vượt bao khó nhọc

Của chương trình Đốc Sự Khóa 12

Để trở thành nữ kiệt với anh tài

Đem hoài bảo để giúp dân giúp nước

Rồi vận nước đổi thay nào biết được?

Bạn và tôi: tù tội hoặc ra đi

Rồi năm qua, tháng lại, tuổi xuân thì

Không còn nữa!  Chỉ còn là kỷ niệm

Mừng gặp lại những gì ta muốn kiếm

Một tình thân, lòng thương mến bạn xưa

Đời hợp tan, tôi bạn vẫn còn chừa

Tình cảm đẹp, giữa những người bạn cũ

Sương Lam

Hình chụp trước sân trường QFGC năm 1966. Mời các bạn cũ QGHC khoá ĐS 12 đoán đúng tên "tứ đại mỷ nhân" khoà ĐS 12 QGHC  trong hình.  Smile!)