title

Đời Người Như Chiếc Lá Thu Vàng

• Đặng Hà Nội

Cây phong trước cửa nhà tôi đã bắt đầu sơ sác, lá trên cành đã ngả màu vàng, cam và trên thảm cỏ xanh lá đã rụng khô quăn keo lốm đốm nằm rải rác làm cho tôi phải đứng lặng người ngắm nhìn.

Thiên nhiên chợt trở mình thay xiêm y một cách lạ kỳ. Không còn cơn nóng nhớt nhãi mồ hôi thay vào đó là những đợt gió mát rượt và những hạt mưa réo rắt bên thềm nhà báo hiệu mùa thu đang từ từ đến miền đất Minnesota. Tiểu bang này có bốn mùa phân biệt và mùa thu có lẽ là mùa tôi thích nhất và nghĩ rằng đời mình biến thành chiếc lá mùa thu mầu quyến rũ rung rinh trong gió không biết bao giờ rơi rụng khi gió đông về.

Vâng, đời người thật ngắn ngủi nên mùa thu của tôi cũng như là mùa hưu trí dưỡng già. Sau bao nhiêu năm hăng say dậy dỗ đàn con trẻ tôi đã bỏ bảng trắng, bút chì đen về nhà vui thú điền viên. Một ngày như mọi ngày mà ngày nào cũng là ngày cuối tuần! Giờ ăn, giờ ngủ không bị ràng buộc vào thời gian.

Hồi xưa tôi tưởng tượng về hưu chắc là vui lắm vì sẽ có con cháu đầy nhà nhưng sự thật bây giờ chỉ còn hai vợ chồng già chơ vơ nhìn nhau. Ba đứa con đã trưởng thành đủ lông đủ cánh bay xa. Đứa con gái lớn theo chồng, đứa con trai kế mua nhà sống với hôn thê và thằng út đi làm tiểu bang khác. Nhà có hai con chó được cưng chiều thì hai đứa lớn cũng chia nhau mang đi. Cô con gái lớn trước đi lấy chồng còn nói với bà má, "Khi nào có con mẹ babysit dùm con nhé!"

Tôi quay lại với sở thích mà tôi ham mê nhất là múa may với cọ vẽ sơn phết cho đẹp cuộc đời. Khi đi dạy học thì ít khi có thời gian quí báu này. Tôi dạy Anh văn cho học sinh ESL nên nhiều chữ khó định nghĩa nên tôi vẽ phác nhanh trên bảng làm mấy đứa bé mở tròn xoe mắt nhìn thích thú. Có đứa bảo tôi. "Sao thầy không là thầy dạy vẽ?"

Trước đó tôi thích vẽ tranh sơn dầu nhưng vẽ loại này lích kích vì phải dùng dầu khó rửa, lâu khô mà nhiều khi mùi dầu bay lên họa sĩ hít phải bị "say" mê man quên cả thời gian. Nay tôi dùng sơn acrylic với nước nên dễ dàng hơn, nhưng thật ra sơn dầu lên khung vải đẹp hơn nhiều.. Đề tài tôi vẽ thích nhất là các cô gái Việt Nam mặc áo dài tha thướt mỹ miều mà tôi kiếm trong internet. Bà xã có lúc cũng hơi ghen ghen," Anh lại vẽ gái rồi!" nhưng cũng có lúc tôi vẽ tĩnh vật với hoa lá cành hái trong vườn hay tranh trừu tượng. Tranh vẽ, khung hình đầy nhà, phòng nào cũng có hình triển lãm. Tôi cũng vẽ vài bức cho trường học lấy tí tiền còm.

Sở thích thứ hai là nấu nướng. Hồi còn ở Việt Nam con trai chúng tôi ai lại vào bếp làm chi trong khi nhà có mẹ, chị hay người làm lo việc này. Nhưng khi sang Mỹ con trai ai cũng phải lăn vào bếp. Khi còn sinh viên ở một mình tôi bắt đầu làm ông bếp bất đắc dĩ. Lâu lâu phải gọi điện thoại viễn liên hỏi mẹ cách nấu thịt kho, xào nấu ra sao. Bây giờ mẹ không còn nữa để mà chỉ dậy. Và từ đó nấu ăn trở thành một ham mê nhất là khi có thêm bà bếp trong nhà và hai người đều thích khoe tài của mình.

Nhiều khi đang nấu ăn mà bà xã lại nhón cho thêm gia vị hay làm bánh xong bà đưa tay bóp mạnh bánh xem có mềm không cũng hơi đau lòng. Nhưng bà xã có món bánh cuốn Hà nội tráng tay thơm mềm, ai đến nhà cũng được nếm món lừng danh này. Xuất thân là gái Hà nội có khác! Nhờ tôi xem cuốn sách gia chánh chép tay của bà và viết ra món thịt bò nướng xả ớt và trúng giải hạng nhì trong kỳ thi nấu ăn của nhật báo địa phương.

Kho tàng về cách nấu nướng nằm trong google nên muốn món nào, món Việt, Mỹ, Pháp... là coi trong internet. Không cần phải mua sách dạy nấu ăn làm chi. Nào là bánh tôm Hồ Tây, cupcakes, boeuf bourguignon (bò nấu rượu vang)... tha hồ chọn. Tôi thích nhất là các món ăn của bà Martha Stewarts, bà này sao mà khéo quá nhưng tôi nghĩ bà có nhiều người cộng tác giúp bà có tiếng.

Lão Tử có nói,"Con đường xa vạn dặm bắt đầu bằng một bước chân" sao ngài nói đúng qúa. Bây giờ chính là thời gian lý tưởng cho chúng tôi sắp sẵn hành trang bước đi khám phá thế giới. Con cái đã trưởng thành, hưu trí dài dài và gân cốt còn hoạt động thì hãy làm một cuộc viễn du đi cho biết đó biết đây trước khi phải ngồi xe lăn trong viện dưỡng lão.

Chúng tôi đã về lại Á Châu ngay sau khi tôi về hưu thăm Hà nội là nơi chôn nhau cắt rốn của hai chúng tôi và Saigon nơi chúng tôi lớn lên. Chúng tôi là dân bắc kỳ di cư nhưng khi vê Hà nộì dân địa phương cứ cho tôi là người ngoại quốc. Anh lơ xe đò giới thiệu với khách tôi là dân Đại hàn dù tôi nói tiếng bắc rành rẽ. Theo như trong ngôn ngữ học, giọng nói tôi là của những người xa xứ vẫn giữ nguyên, chỉ có giọng dân địa phương là bị lai với thời gian. Dân Hà nội chính gốc không còn nhiều nữa mà thêm dân tứ xứ lên Hà nội sinh sống làm cho giọng Hà nội nguyên thủy đã mất dần.

Chúng tôi cũng viếng thăm ngôi nhà cũ của tôi gần hồ Thiền Quang (Halais) mà lòng quặn đau. Dáng nhà xưa với mầu vôi quét cũ xì vẫn còn đó nhưng trước cửa nhà biến thành hai tiệm rửa xe rầm rộ. Cái sân thượng mà u Được hay bế tôi nhìn xuống đường vẫn còn chơ chơ. Nhưng người Hà nội thật sự nay còn đâu?

Nhân dịp về Việt Nam chúng tôi còn ghé các nước khác như Đại Hàn, Nhật Bản hay Hong Kong mà không bị tăng giá vé. Dân Việt gọi chúng tôi là dân tây ba lô cũng có phần nào đúng vì chúng tôi không phung phí tiêu pha. Chúng tôi không ở khách sạn mà đặt phòng với hãng Airbnb giống như phòng cho share. Bnb viết tắt là bed and breakfast- giường và bữa ăn sáng. Giá cả nhẹ nhàng hơn và kh´ách hòa mình sống với dân địa phương. Có khi ở chung nhà với phòng riêng hay ở nhà riêng không bị ai quấy nhiễu. Chúng tôi nấu nướng hay giặt giũ mà không thêm lệ phí nào. Có nơi bà chủ còn cho ăn sáng hậu hĩnh như ở Seoul hay ông chủ dẫn đi sắm đồ tại Narita, Nhật bản. Chúng tôi cũng có lần thuê phòng Airbnb của hai vợ chồng người Pháp ở gần Hồ Tây mà không dám trở lại vì họ muốn chúng tôi ngồi nói chuyện Việt Kiều cà kê dê ngỗng mà không cho một ly nước trà trong khi mỗi sáng chúng tôi xuống chào trước khi đi chơi trong khi họ đang ăn sáng.

Trước khi đặt phòng hay đặt nhà chúng tôi phải coi kỹ nơi chốn, các tiện nghi, các dịch vụ chuyên chở công cộng và nhất là đọc những lời phê bình trên mạng lưới “Airbnb” của các khách cũ viết. Chủ nhà cũng coi những lời phê bình của chủ nhà khác viết về người mướn trước khi họ chấp nhận giao phòng. Hãng Airbnb đang thịnh hành và làm cho chủ khách sạn lo lắng vì bị mất khách. Cũng như hãng Uber, taxi tư nhân, hiện đang bành trướng làm cho ngành taxi kêu trời.

Ngoài ra chúng tôi dùng các dịch vụ chuyên chở công cộng như xe buýt, xe lửa còn xe ôm tại Việt Nam thì họa hoằn lắm mới dám ôm. Thích nhất là xe lửa tốc hành Shinkansen nhanh như viên đạn và sạch sẽ tại Nhật bản. Căn nhà mướn ở Nhật bản nhỏ nhưng ấm cúng, sạch sẽ và đầy đủ tiện nghi. Có nơi còn có TV trong phòng tắm. Thường chúng tôi ăn uống tại các tiệm ăn nhỏ tại Nhật hay Đại hàn có giá bình dân và các món dân địa phương thích. Thường các chủ nhà Airbnb có danh sách các tiệm ăn họ đề nghị.

Vui thú điền viên là cái thú cho người Việt chúng ta khi về hưu. Nhà tôi có ba cái vườn, hai cái bên hông và một cái đằng sau nhà. Mùa nào thì có việc đó. Mùa xuân trồng cây, mùa hè cắt cỏ, mùa thu hốt lá và mùa đông cào tuyết. Hai vợ chồng cùng thích trồng cây nên chồng trồng cây bà vợ tưởng cây dại hay không thích lại vất đi cho vào xọt rác. Thế là lại to tiếng. Bà vợ ham mua cây rẻ đại hạ giá 75% cuối thu lạnh lẽo mới đi mua. Cây nào có phước lắm mới sống qua mùa đông Minnesota zone 4. Chắc là tôi sẽ giao toàn quyền việc vườn tược cho bà xã cho êm cửa êm nhà!

Nói tới mùa đông Minnesota thì dân Cali nghe chắc rùng mình. Vâng, cái miền này lạnh lẽo lắm. Tủ lạnh có ngăn đông đá phải không ạ? Thời tiết mùa đông còn lạnh hơn ngăn này nữa. Thiên hạ phải ăn mặc chùm kín mít như dân Eskimo khi đi ra ngoài. Da thịt hở ra dễ bị đông đá. Nhiều khi không biết nhưng khi vào trong nhà chỗ` da thịt hở sẽ bị đỏ hồng và đau điếng người. Muốn thử cái độ lạnh như thế nào tôi đã thí nghiệm khi trời lạnh khoảng -50 độ F tôi mang một chậu nước sôi hất lên trời thấy nước biến thành bông trắng nhỏ li ti như pháo bông rất đẹp. Nhưng sống ở đâu quen đấy. Chúng tôi có dịp dọn nhà sang miền Nam Cali ở hai năm. Sang mùa thu mà cứ thấy nóng dài dài, nắng ấm hây hây làm chúng tôi nhớ đến Minnesota có bốn mùa khác biệt.

Hoạt động cho giãn gân cốt cho người hưu trí như chúng tôi là rất quan trọng. Chúng tôi có thẻ medicare và đóng thêm tiền bảo hiểm sức khoẻ của Health Partners nên chúng tôi thường hay đi gym của Lifetime Fitness mà không phải đóng lệ phí. Chúng tôi dự định tham gia các lớp như yoga, zumba, hay bơi lội tại đây Vào mùa đông các ông bà già lại hay thích đi bộ trong các trung tâm sắm đồ, nhất là tại Mall of America rộng rãi và sạch sẽ.

Nghề giáo sư của tôi cần phải viết lách nhiều cho nên đây cũng là một ham thích của tôi. Thầy giáo cần phải viết những bài soạn cho học sinh, bài luận mẫu, viết báo cho trường, hay thư liên lạc với phụ huynh. Nhưng có lẽ tôi thích nhất là viết các dự án xin trợ cấp ngân khoản dành cho giáo cải tiến nghề nghiệp trong mùa hè qua chương trình Fund for Teachers. Tôi là người độc nhất trong khu học chính được chọn ba lần du lịch về Việt nam dùng khoản trợ cấp này.

Mới đây một ông anh họ của tôi mà tôi chưa gặp bao giờ sau 1975 viết điện thư nhờ tôi cập nhật cuốn gia phả của họ ngoại tôi. Chú tôi đã qua đời nên đã giao cho ông này giữ tài liệu quan trọng của lịch sử dòng họ. Anh họ này cũng đã hơn chín bó nên tôi sẵn sàng giúp ông ta. Việt Nam trải qua bao nhiêu thăng trầm của lịch sử từ cuộc di cư vĩ đại từ Bắc vào Nam năm 1954 người đi người ở lại rồi đến ngày Saigon thất thủ mùa xuân 1975 nên họ hàng tôi ly tán bốn phương trời, người còn người mất cho nên việc lập và lưu truyền gia phả là một điều đáng quí cho con cháu biết được tông chi họ hàng và gây dựng lòng tự hào trong dòng tộc. Đây là một công việc đáng làm cho những người hưu trí như chúng tôi.

Dù là nhà giáo đã về hưu nhưng cái nghiệp này vẫn còn theo bám theo nên tôi dành một ngày trong tuần đi làm trợ giáo cho một lớp ESL tráng niên thuộc khu học chính của điạ phương. Đây vừa là một cách chia xẻ kinh nghiệm và trả ơn khu học chính đã rèn luyện các con tôi thành người hữu dụng cho xã hội. Hơn nữa việc làm này giúp tôi tự tin và minh mẫn hơn. Các học viên lớp này đến từ khắp nơi trên thế giới. Ngoài Việt Nam còn có Lào, Căm Bốt, Iraq, Somalia, Liberia, Mexico... họ có cùng cảnh ngộ với tôi là người rời bỏ quê hương nên chúng tôi thông cảm với nhau. Tôi vừa dạy vừa được học những văn hoá khác nhau làm cho thế giới của tôi thu nhỏ lại.

Bây giờ về hưu thì tôi thích viết bài cho mục Viết Về Nước Mỹ trong Việt Báo. Đây là một cách cho tôi diễn đạt tư tưởng, cảm xúc và chia xẻ với người đọc bằng tiếng mẹ đẻ. Sang Mỹ đã lâu nên nhiều khi tiếng Việt của tôi bị hao mòn với thời gian. Ngồi rảnh gõ phím viết bằng máy vi tính làm cho tôi có tinh thần thoải mái, hồi tưởng ký ức và viết lại ngôn ngữ quen thuộc giao tiếp với bạn đọc xa gần.

Theo tôi, ngôn ngữ nào trên thế giới cũng có thêm danh từ mới theo thời gian. Tiếng Việt Nam cũng vậy. Nhiều khi tôi ngỡ ngàng khi nghe dân địa phương nói chuyện tại Việt Nam với nhiều từ ngữ nghe lạ tai. Dù thế nào tôi vẫn yêu chuộng tiếng Việt nguyên thủy mà gia đình, thầy cô, cộng đồng... đã rèn luyện cho tôi từ khi lúc nằm nôi.

"Tôi yêu tiếng nước tôi từ khi mới ra đời, người ơi". Giọng ca Thái Thanh với bài Tình Ca của Phạm Duy hãy còn nghe phảng phất đâu đây. Hoan hô mục Viết Về Nước Mỹ của Việt Báo có mục đích duy trì và bảo tồn tiếng Việt cho cộng đồng Việt Nam tại hải ngoại. Hy vọng ngôn ngữ Việt Nam yêu dấu sẽ tồn tại mãi cho đến ngàn sau.

Nắng sớm mùa thu đang lung linh trên cây xào xạc theo cơn gió thoảng hứa hẹn một ngày đẹp trời. Tôi chỉ mong có những ngày thu như hôm nay, làm những gì mà mình ham thích và có ý nghĩa, tham gia các hoạt động mới, làm việc thiện nguyện, giữ gìn sức khoẻ và cố gắng biến những giấc mơ thành sự thật, dù cao niên nhưng có trái tim trẻ trung. Sau cùng khi gió đông thổi tới tôi sẵn sàng lìa cành bay theo chiều gió với nụ cười mãn nguyện trên môi.

Đặng Hà Nội