title

Hầu hết các cuộc thi âm nhạc quốc tế đều bị dàn xếp kết quả

August 29, 2014 at 2:42am
Khôi Ngọc Hoàng

Đó là phát biểi mới đây của danh cầm cello người Anh Julian Lloyd Webber (sinh 1951), người vừa tuyên bố rút lui khỏi sự nghiệp biểu diễn cello ngày 20.04.2014 vừa qua do thoát vị đốt sống cổ.

"Hầu như mọi cuộc thi âm nhạc cổ điển đều bị hối lộ và chỉ là cách để các người thầy giúp các học trò của mình thăng tiến. Ai cũng biết chuyện đó nhưng chẳng ai nói vì khi bạn ở trong nghề thì bạn im," Lloyd Webber nói.

Trả lời phỏng vấn của BBC, Lloyd Webber cho biết: "Việc chiến thắng tại các cuộc thi đó không liên quan gì tới khả năng âm nhạc cả. Thí sinh phải có người quen ngồi trong hội đồng giám khảo thì mới có cơ may thắng cuộc." Còn nếu không, tham gia các cuộc thi đó là "khờ dại", ông nhận định.

"Những cuộc thi violin và piano có ban giám khảo chỉ gồm toàn chuyên gia violin và piano. Họ đều quen biết nhau và biết tất cả các học trò của nhau. Kiểu thi cử như vậy đơn giản là không thể được," Lloyd Webber cho biết.

Bản thân Lloyd Webber chỉ tham gia một lần duy nhất một cuộc thi cello quốc tế tại Munich năm ông 21 tuổi và đã bị loại ngay từ vòng đầu cùng với một thí sinh khác, Mischa Maisky (sinh 1948), hiện cũng là một danh cầm cello kiệt xuất. (Lloyd Webber không còn nhớ ai là người đã thắng cuộc thi đó.)

Các scandals tại các cuộc thi âm nhạc quốc tế là các minh chứng cho nhận xét của Lloyd Webber, người gọi các cuộc thi đó là business chứ không phải âm nhạc, "vì đó là cách người ta làm tiền", ông nói.

Dưới đây là hai ví dụ điển hình cho sự lũng đoạn hoặc vì tiền hoặc vì động cơ chính trị tại các cuộc thi này.

Tại cuộc thi âm nhạc quốc tế nổi tiếng mang tên Tchaikovsky lần thứ IX (1990), James Gibb, người Anh, một thành viên ban giám khảo piano, cho biết, trước cuộc thi vài tuần, người chú của Hae-Jung Kim, một nữ thí sinh Hàn quốc 25 tuổi, tốt nghiệp nhạc viện Juilliard, đã đến gặp ông đề nghị dạy kèm cô cháu mình một buổi. Sau buổi học, ông chú cô thí sinh này đã trao cho James Gibb một phong bì đựng 1000 USD. James Gibb đã từ chối nhận số tiền đó. Tới cuộc thi, James Gibb được biết các thành viên giám khảo khác cũng đã dạy kèm cô thí sinh Hàn quốc này. James Gibb không biết họ có nhận số tiền mà Gibb cho là cao một cách bất thường như vậy hay không, song khi ông đề nghị loại cô này ra khỏi danh sách thí sinh thì đề nghị của ông đã bị đa số bác bỏ. Chưa hết, Yevgeni Malinin, thành viên giám khảo người Nga, còn thông báo bố cô thí sinh Hàn quốc này đã tặng nhạc viện Moskva một cây đàn grand piano Steinway sản xuất tại Hamburg trị giá 88 ngàn USD. Song cô thí sinh này đã không đoạt giải [1].

Năm 1980 tại cuộc thi piano quốc tế lừng danh mang tên Chopin lần thứ X ở Warsaw (1980), nghệ sĩ piano 22 tuổi người Nam Tư Ivo Pogorelich, với lối trình diễn Chopin vô song, đã trở thành thần tượng của khán giả Warsaw. Mỗi khi anh bước ra chào khán giả, các TV camera đã bám theo anh từng bước còn đám đông thì hô vang “Ivo, Ivo!”[2]. Song Pogorelich đã bị Sergei Dorensky (Nga), thành viên giám khảo, cho 0 điểm [3]. Việc loại Pogorelich khỏi vòng chung kết đã khiến nghệ sĩ piano Martha Argerich giận dữ bỏ hội đồng giám khảo ra về. Bà nói cảm thấy xấu hổ vì ngồi trong một hội đồng đã loại một thiên tài. Tiếp theo bà, một số giám khảo khác cũng tuyên bố rút khỏi hội đồng. Cuộc thi đã bị ngừng lại 48 tiếng đồng hồ, có nguy cơ phá sản, khiến chủ tịch hội đồng nhà nước Ba Lan phải trực tiếp can thiệp để thuyết phục các giám khảo kia ở lại. 

Ba mươi năm sau, khi được hỏi về scandal này, Ivo Pogorelich cho biết: “Tôi đã từng sống nhiều năm tại Moskva, dưới chế độ cộng sản. Nhiều tháng trước khi cuộc thi này diễn ra, chúng tôi đã biết rằng Đảng Cộng sản đã quyết định trao giải nhất của cuộc thi cho một nghệ sĩ piano Việt Nam. Vì thế tôi không ngạc nhiên.” [4]

Tuy nhiên, cũng chính vì bị loại mà Pogorelich vụt trở thành nổi tiếng toàn thế giới. Hãng Deutsche Grammaphon uy tín đã ký hợp đồng thu âm với Pogorelich ngay sau cuộc thi. Một năm sau, Pogorelich đã được mời biểu diễn ra mắt tại Carnegie Hall ở New York, rồi tại London. Trong 3 thập kỷ qua Ivo Pogorelich đã lưu diễn độc tấu cũng như cùng các dàn nhạc danh tiếng thế giới như DNGH Boston, DNGH London, DNGH Chicago, Vienna Philharmonic và Berlin Philharmonic, giữ vị trí của một danh cầm piano hàng đầu thế giới.

Hầu hết những người sau này trở thành các các danh cầm kiệt xuất, thời trẻ đều không tham gia, hoặc bị loại khỏi các cuộc thi tai tiếng trên. Một số người như danh cầm cello Mischa Maisky thậm chí còn chưa bao giờ tốt nghiệp nhạc viện.

Danh cầm cello Mischa Maisky

Lloyd Webber khuyên các nhạc công trẻ nên tư duy vượt ra ngoài khuôn mẫu, rằng họ sẽ có nhiều cơ hội hơn nếu có cách tiếp cận đa dạng, vượt ra ngoài các repertoire cố định.

Lloyd Webber ra mắt công chúng lần đầu tiên năm 1972 tại Queen Elizibeth Hall ở London khi ông 21 tuổi. Concerto cho cello của Elgar do Lloyd Webber trình diễn dưới sự chỉ huy của nhạc trưởng và danh cầm violin Yehudi Menuhin được BBC Music Magazin chọn là version tinh tế nhất. Tháng 5 năm 2001 ông là người đầu tiên được cấp chứng chỉ nghệ sĩ biều diễn rong đầu tiên dưới tầu điện ngầm London.

[1] Allan Kozinn, Backstage at the Tchaikovsky Music Competition, The New York Times, 25.12.1990.
[2] Zdenko Antic, Nghệ sĩ piano Nam tư - người đã "giết" Chopin, 11.11.1980 (Nguyễn Đình Đăng dịch)
[3] Victor Licht, Tôi là đời thứ năm tính từ Liszt, Tin tức Israel 4.03.2010 (Nguyễn Đình Đăng dịch).
[4] Barry Davis, Có thế nào chơi như thế, Jerusalem Post 26.02.2010 (Nguyễn Đình Đăng dịch).