title

NGHỀ NAIL VÀ THỐNG ĐỐC CUOMO

Ngày 7 tháng 5 năm 2015, ký giả Sarah Maslin Nir đã có 1 bài báo dài đăng trên New York Times về nghề nail và các tiệm nail ở New York. 

Nữ ký giả đã điều tra và viết lên sự thật về nghề nail ở New York hiện dần dần bị người Trung Quốc và Hàn Quốc chiếm lĩnh sau 1 thời gian dài do người Việt Nam nắm giữ. Đây là 1 chiều hướng trend ở khắp Hoa Kỳ . Những tiệm nail do người Trung Quốc và Hàn Quốc làm chủ này đã bóc lột các thợ nail, trả lương chỉ 30 mỹ kim 1 ngày làm việc theo ca từ 11 đến 12 tiếng hàng ngày, 6 ngày 1 tuần. Có tiệm mở 24 tiếng 1 ngày, 7 ngày 1 tuần và phá giá nail kinh khủng, 1 bộ fullset chỉ có 10 mỹ kim. 

Sau bài báo đó thống đốc Cuomo của New York đã ban hành tình trạng khẩn cấp điều tra khoảng 2000 tiệm nail ở New York và yêu cầu các tiệm nail bắt đầu phải trả lương tối thiểu cho thợ nail, bảo vệ nhân viên khỏi các chất độc hại, dán thông báo về quyền của các thợ nail bằng 6 thứ tiếng... 

Theo 1 số liệu thống kê không đầy đủ hiện có khoảng 17000 tiệm nail trên toàn Hoa Kỳ ( con số này có thể rất thấp so với thực tế) . Có lẽ đây cũng là 1 báo động cho người Việt trong ngành nail. Một ngành mà từ trước đến nay vẫn được cho là của người Việt chiếm lĩnh thị trường . 

Cách đây 30 năm, đa số người Hoa Kỳ bình thường vẫn còn xa lạ với việc có móng tay giả, rồi khi bước vô tiệm làm móng tay của người Việt Nam họ thường ngạc nhiên vô cùng với những công đoạn làm móng giả: mài, giũa, gắng “tip”, đắp bột, lấy shape, đi máy (dùng máy cà lên móng tay), đánh buffer cho bóng móng. Sau đó là khâu sơn và làm đẹp: French manicure, design màu, nail art, gắn đá hay gắn khoen vào móng. Khi xong xuôi mọi việc thì mười ngón tay trở nên rất đẹp. Bởi vậy, nhiều khách hàng cho rằng người Việt khéo tay không thua gì họa sĩ và điêu khắc gia. 

Đã có một sự thay đổi lớn đối với nghề nail ở Hoa Kỳ từ vài chục năm qua, với sự đóng góp tài năng và sức lực của người Việt Nam.

Hãy bàn sơ về lợi ích của móng tay giả. Gọi giả bởi vì trước tiên móng thật được mài sơ qua cho nhám để gắn lên miếng plastic đặt biệt thật mỏng gọi là “tip” nhằm tạo chiều dài theo ý muốn, sau đó dùng cây cọ đắp lên một lớp bột thật mỏng: đủ để làm cho móng cứng chắc và đủ mỏng để trông như móng thật. Móng tay người ngoại quốc thường rất tệ vì họ có thói quen cắn móng tay từ nhỏ. Móng giả giúp cho phụ nữ có bàn tay đẹp, đỡ tốn công chăm sóc mỗi ngày và giúp tăng sự tự tin. Móng tay giả bền chắc nên ít sợ bị gãy khi làm việc. Có một số người có móng tay thật bị mòn nên phải gắn móng giả để có thể làm việc thoải mái và hữu hiệu hơn. Thường thường nước sơn hay French Manicure rất dễ bị trầy, tróc và trông cũ sau vài ngày trên móng tay thật, trong khi trên móng giả nó có thể bám lâu và bám tốt tới vài tuần. Ở nhà sơn hay làm gì cũng không thể nào đẹp như ở tiệm làm. Nail thật của người ngoại quốc hay bị da chết (cuticle) mọc ra nhiều trông mất thẩm mỹ, nhưng khi có móng giả thì lớp da chết thường biến mất dần. Ngoài ra, đi làm nail cũng là một cái thú vui đối với phụ nữ.\

Nói về nghề làm nail của người Việt thì chúng ta phải biết ơn bà Tippi Hedren, diễn viên nổi tiếng, người mẫu xinh đẹp và là nhà hoạt động tích cực bảo thú vật, sinh ngày 19 tháng 1 năm 1930, người có lần nói với báo chí Hoa Kỳ: 

“người Việt Nam luôn có một vị trí đặc biệt trong trái tim tôi”. 

Vào năm 1975 bà Tippi có bảo trợ một  vài gia đình người Việt mới vừa đến Hoa Kỳ và việc học nghề làm nail đã bắt đầu từ nhà riêng của bà: Bà mướn thợ dạy nghề cho một nhóm mấy chục phụ nữ người Việt. Sau đó bà giới thiệu chỗ làm và còn kêu gọi bạn bè làm khách ủng hộ. Sau 15 năm, nghề được lan truyền rộng rãi giữa người Việt với nhau tại California, và nhu cầu kéo nhau đi mở tiệm trên khắp mọi nơi của nước Hoa Kỳ đã có từ đó. 

Năm 1994, mọi tiểu bang của Hoa Kỳ và Canada đều đã có nhiều tiệm nail của người Việt. Đến năm 2015 thì hầu như mỗi góc đường chính của những thành phố lớn, trong các khu thương mại đều có tiệm nail.

Khi người Việt mở trường đào tạo, mở tiệm hành nghề ở mọi nơi thì thợ ngoại quốc vẫn còn chỉ biết làm móng tay theo kiểu truyền thống, tức là móng tay thiệt dài đến đâu thì họ làm tới đó (họ chỉ biết làm paper wrap, silk wrap). Còn khi phải làm cho móng giả dài hơn móng thật thì họ gần như không thể làm được, nếu làm được thì rất khó khăn và khi làm xong nhìn là biết là móng giả ngay vì sự vụng về của nó. Nói chung, khi nghề làm nail của người Việt đã đạt đến trình độ chuyên nghiệp thì người Hoa Kỳ vẫn còn làm theo kiểu thủ công.

Theo vài tài liệu đáng tin cậy thì cái phát minh quan trọng nhất và cũng là phát minh đầu tiên của người Việt trong nghề là chế ra cái tip plastic. Nhờ có cái tip mà khách hàng muốn có móng tay giả giả dài bao nhiêu và muốn có design phức tạp ra sao đều được thoả mãn (muốn có design đẹp móng thường phải dài vừa phải, do đó thợ Hoa Kỳ không chuyên về design). Cái tip cũng giúp cho người Việt rút ngắn thời gian hoàn thành bộ nail. Dùng máy air brush để tạo French manicure hay mẫu mã bắt mắt đầy tính sáng tạo và nghệ thuật trên những móng tay giả thật đẹp, dài và cong vút. Đó là vài yếu tố góp phần nâng tính chuyên nghiệp cho nghề nail và nó đã trở thành một nghề chính thức được đào tạo chuyên nghiệp từ trường: Sau đó phải đi thi lấy license do Bộ Thẩm Mỹ của tiểu bang cấp (State Board of cosmetology). 

Nghề nail thực ra đã xuất hiện từ lâu tại Hoa Kỳ, Canada và nhiều nước Tây Âu. Trước đây mỗi thành phố lớn thường có một vài chỗ làm nail nằm trong tiệm tóc cao cấp và mỗi nơi chỉ có một thợ. Đây là nghề đặt biệt nhưng hiếm khi nghe nhắc đến vì nó chỉ phục vụ cho thành phần thiểu số giàu có trong xã hội: phụ nữ thuộc giai cấp thượng lưu, tài tử điện ảnh, kịch sĩ, ca sĩ, model thời trang với giá cắt cổ: khoảng 60-100 đô cho một bộ móng. Có dịp xem phim ảnh của 50-70 năm trước bạn sẽ thấy móng tay của các tài tử nữ chính luôn được sơn French Manicure rất đẹp.

Khi tiệm nail của người Việt đã mọc ra như nấm và mọc ra ở mọi nơi ở Hoa Kỳ và Canada thì nhiều trường dạy làm tóc làm đẹp của Hoa Kỳ mới thi nhau đào tạo thợ nail. Học viên cũng ồn ào ghi danh nhưng học xong cũng như không vì chỉ có người Việt mở tiệm chuyên làm nail. Chủ người Việt lại không thích mướn thợ Hoa Kỳ, thợ Mễ vì: họ được đào tạo khác, cách làm việc cũng chậm chạp và không nhạy bén như người Việt. 

Từ lúc người Việt ào ào xông ra làm nail thì người dân trung lưu và hạ lưu, già lẫn trẻ mới có được cơ hội mang móng giả với giá cả rất mềm (đây là niềm ao ước từ lâu của biết bao phụ nữ Hoa Kỳ). Tiết kiệm lắm thì cũng có bộ nail cho cho ngày cưới, vào ngày sinh nhật hay cho chuyến đi du lịch xa. Các bé gái mới lớn thường mơ ước có hai bàn tay với những móng dài, có design thật đẹp cho ngày sinh nhật hay vào ngày prom.

Ngày nay, chỉ còn lại một ít thợ ngoại quốc có tay nghề cao siêu chuyên phục vụ giới nghệ sĩ nổi tiếng và khách thượng lưu. Cũng có một số người Mễ làm nail; nhiều người Mễ được đào tạo từ các trường của người Việt. Người Hàn Quốc thì chuyên môn phục vụ nail cho giới da trắng cao cấp nhờ phong cách phục vụ chuyên nghiệp và nhờ có nhiều kinh nghiệm làm ăn. Có một ít người Hàn giỏi nghề mở tiệm ở những địa chỉ tốt rồi mướn thợ Việt.

Người Việt bung ra mở tiệm thì các công ty mỹ phẩm quốc tế cũng được mùa, tha hồ sáng tạo thêm nhiều sản phẩm mới lạ, hấp dẫn. Nhiều công ty sản xuất chuyên nghành do người Việt làm chủ cũng lớn mạnh: bàn, tủ, tranh ảnh sơn dầu về nail và bàn tay, nước sơn, ghế masage để làm móng chân nước… Người Việt trong nghề chủ yếu mua hàng từ tiệm nail supplies do người Việt làm chủ. Chính nhờ có hệ thống cung cấp sản phẩm riêng biệt mà người ngoài khó lòng xâm nhập để học hỏi những bí quyết của người Việt, ngoài trừ một số ít người Việt gốc Tàu.

Nếu nghề nail là một nghề phổ biến từ lâu như nghề tóc, thì người Việt đã không bao giờ có cơ hội đột nhập đông đảo, nói chi đến việc chiếm lĩnh thị trường. Hiện nay có khoảng 100-150 ngàn người Việt làm trong ngành nail. Đây là một sự may mắn vô cùng cho chúng ta.

Nghề nail có mặt ở Canada từ lâu, từ khi bà con ở California xôn xao đông tiến ra khỏi tiểu bang California. Ở Úc cũng thuộc dân ta. Năm 2001 nghề này mới chèo ghe đáp bến London và liền lập tức bùng phát sang vài nước Tây Âu. Nhiều nước Đông Âu đã có sự hiện diện của tiệm nail người Việt. Tuy nhiên, châu Âu khác với Bắc Mỹ nên người Việt chắc sẽ không dễ chiếm lĩnh thị trường như ở Bắc Mỹ.

Chuyện nghề Nail của người Việt là chuyện khá bất ngờ, do nhiều yếu tố may mắn tạo nên, nhưng nó đã là nghề chủ yếu của đa số người Việt. Nó tạo công ăn việc làm cho những người Việt yếu tiếng Anh hay không có tay nghề ổn định với thu nhập tương đối khá. Người Hoa Kỳ và người thuộc các sắc dân khác vẫn luôn ngạc nhiên cho rằng người Việt du nhập nghề nail vào xứ họ và khâm phục sự thống lĩnh thị trường của chúng ta. 

trần minh hiền orlando ngày 12 tháng 5 năm 2015.