title

Phiếm

"Cộng Hòa Chuối" có nghĩa gì?

Gần đây, trên báo chí và các hệ thống truyền thông, người ta nghe nói đến những chữ "banana republic"), nhưng rất ít lời giải thích cho biết ý nghĩa nó là gì. Một nước cộng hòa chuối là nước như thế nào; từ đâu có chữ “cộng hòa chuối”.

Chỉ trong làng báo chí, văn chương của Mỹ mới có chữ “banana republic” (cộng hòa chuối). Chữ banana nghĩa là chuối, đúng nghĩa thật sự của nó. Trong lãnh vực khoa học chính trị, hai chữ “banana republic” được dùng để diễn tả một quốc gia có nền chính trị và kinh tế không ổn định; bị lệ thuộc vào sự xuất cảng tài nguyên thiên nhiên, và luật lệ thì tùy tiện trong tay đầu sỏ cầm quyền (CHXHCNVN là điển hình).

Thoạt đầu, là bán chuối rồi về sau bán những thứ khác, cũng chỉ là bán tài nguyên quốc gia; trước sau vẫn bị xem là một quốc gia bán chuối vì họ không biết làm gì khác ngoài bán chuối. Đất nước bị các nhà tư bản bất lương bản xứ cấu kết với tài phiệt ngoại quốc bóc lột người dân theo khẩu hiệu “sống chết mặc bây, tiền thầy bỏ túi”.

Vào năm 1904, nhà văn Olivier Henry (hay O. Henry) đã dùng chữ “banana republic” để đặt tên cho hai quốc gia Honduras và Costa Rica. Hai nước này nằm ở vùng Trung Mỹ, bị khai thác bởi những công ty trái cây của Mỹ, chẳng hạn như United Fruit Company (viết tắt là UFC), ngày nay có tên là Chiquita. Thời điểm ấy, trong xã hội tại hai quốc gia này có nhiều giai cấp, nhưng giai cấp bần cùng thì chiếm đa số và dễ bị lợi dụng. Nhóm cầm quyền là thiểu số nhưng lại có vũ khí và quyền lực trong tay, sẵn sàng làm tay sai và cấu kết với thương nhân nước ngoài để cùng khai thác sức lao động của tầng lớp nông dân hầu trục lợi. Bọn cầm quyền không hề bận tâm đến tương lai của đất nước hay của người dân, miễn kiếm được tiền bỏ vào túi riêng là được.... Bọn này có toàn quyền thao túng ở thượng tầng lãnh đạo và sửa đổi luật lệ theo chiều hướng có lợi cho phe nhóm.

(Chung quy do bọn đầu sỏ cầm quyền không muốn phát triển quốc gia mà chỉ muốn đất nước mãi mãi ở trong tình trạng kém phát triển để trục lợi.)

Các nhà phê bình thường dùng những chữ “cộng hòa chuối” để lên án các chính quyền vô trách nhiệm đối với người dân. Ngược lại họ chỉ vì lợi nhuận riêng tư mà đẩy đưa hoặc duy trì nền kinh tế và chính trị của đất nước ở mức độ tồi tệ, hầu dễ dàng kiếm tiền.

o0o

Mình quay lại đi anh!

Chị gọi Grab, sững sờ khi nhận ra anh dù lúc nãy đã ngờ ngợ khuôn mặt hiện ra trên app.

Anh cũng sửng sốt nhưng kịp trấn tĩnh:

- Em lên đi, nhưng từ từ thôi lại đau vết mổ cũ.

Nghe anh dặn, chị chùng xuống nghĩ về mối tình say đắm với anh 12 năm trước, chỉ vì tự ái giàu nghèo mà hai người chia tay.

Giờ anh vẫn vậy, vẫn ân cần lịch thiệp. Chị ngại hỏi nhưng có vẻ anh biết nên nói:

- Vợ anh bỏ đi, để lại con còn nhỏ quá. Hơn tháng nay, nghỉ dạy nên anh chạy xe kiếm thêm...

Nghe anh kể, chị cũng nghĩ đến cảnh đổ vỡ của mình đã gần 4 năm. Chị nghe giọng anh có vẻ bối rối, hơi thở anh không bình thường. Chắc cũng muốn nói gì đấy nhưng ngại ngùng. Bâng quơ với nhau quãng đường hơn 10km rồi cũng phải đến nơi.

Chị chợt nghĩ, bây giờ hoặc không bao giờ nên nói vội:

- Hay là... hay là mình quay lại đi anh?

Anh nghe có vẻ cũng bất ngờ nên hỏi lại:

- Em chắc không? Quay lại như cũ à?

Chị mừng rỡ:

- Em chắc, lần này thì chắc chắn không thể lỡ được nữa. Quay lại ngay đi anh!

Anh vui vẻ:

- Ok em, đang ế mà gặp khách như em anh mừng lắm. Nhưng quay lại giờ cao điểm có khi cước phí gấp đôi đấy em nhé !! (Câu này LãoTui nghĩ về nghĩa bóng nhiều hơn...)

o0o

Người phán xét trung thực?

Một bị đơn trong vụ kiện liên quan đến số tiền lớn nói với luật sư của mình:

- Nếu tôi thua vụ kiện này, tôi sẽ bị phá sản.

Luật sư của bị đơn nói:

- Giờ thì nó nằm trong tay của quan tòa.

Bị đơn hỏi:

- Tôi có thể gửi cho ông ta một hộp xì-gà không?

Luật sư khuyên:

- Không nên! Ông tòa này rất khắt khe về hành vi đạo đức. Làm như vậy sẽ khiến ông ta có thành kiến với ông. Ông ta có thể cho rằng ông khinh thường tòa án. Thực ra, ông cũng nhớ là không nên mỉm cười với ông ta nữa!

- Tôi hiểu, biết vậy là tốt.

Sau đó, phiên tòa đưa ra phán quyết có lợi cho bị đơn. Khi bị đơn rời khỏi phòng xử, ông ta nói với luật sư của mình:

- Cảm ơn vì đã mách nước về xì-gà.

Luật sư quả quyết:

- Tôi chắc chắn chúng ta sẽ thua vụ kiện nếu ông gửi hộp xì-gà.

Khách hàng của ông ta nói:

- Nhưng tôi đã gửi xì-gà cho ông ấy.

Luật sư sửng sốt hỏi:

- Cái gì?? Anh đã gửi hộp xì-gà à?

- Đúng vậy, đó là cách chúng ta thắng kiện.

Luật sư của ông ta nói:

- Tôi không hiểu.

- Dễ thôi. Tôi đã gửi hộp xì-gà rẻ tiền nhất mà tôi mua được cho ông tòa, nhưng kèm theo danh thiếp của người kiện tôi.