title

Lời tình tự cho quê hương

Anh hai tui gọi điện thoai giục: “Cô dẫn mấy đứa nhỏ về sớm sớm một chút để còn coi tát mương ăn tết. Năm nay anh tát tới ba, bốn cái mương lận, tụi nó bắt cá đã đời luôn”.

Tui nghe vậy thì bắt đầu nôn trong ruột.

Hồi trước cha tui chất mấy đống chà dưới sông, tết đến là dỡ chà ăn tết. Sau này chính quyền cấm vì chất chà làm cản trở giao thông, do vậy mà bẵng* đi một thời gian dài, anh em tui mất đi cái thú vui nôn nao chờ dỡ chà ăn tết.

May mắn là mấy năm nay, nhờ anh hai vét mương, chất chà rồi đặt ống bộng cho nước ra vô nên tôm cá tụ hội về, chị em tui cũng tụ hội về ăn tết với má đông đủ đúng vào những ngày tát mương. Chỉ có mấy cái mương mà tết nào cũng có tôm cá ăn phủ phê, ăn không hết thì rộng lại để dành ăn dần trong mấy ngày tết.

Tui nhớ năm đầu tiên anh hai tát mương, cả đêm tui nôn nao không ngủ được. Bốn giờ sáng, anh hai và mấy đứa cháu dậy tháo nước; đến sáng thì nước đã cạn, chỉ còn lại cái vũng nhỏ có chất chà ở giữa mương. Khi mọi người bắt đầu dỡ chà bỏ qua một bên thì lũ tôm cá bị động nhảy đùng đùng. Mấy con tôm càng búng tanh tách, cá lóc phóng vù vù; cá mè vinh, thác lác, cá rô, cá sặc… ngoi ngóp thở...

Mấy thứ cá sống dai như cá lóc, cá trê, cá rô, chị dâu tui cho vào cái lu mái đầm để rộng. Mỗi sáng lại thay nước, cứ vậy cá có thể sống đến cả tuần lễ. Còn tôm càng, khi vớt lên, tôi thấy anh hai lựa mấy con còn khỏe cho vô cần xé, may bít miệng lại rồi neo ở chỗ nước chảy. Làm như vậy, tôm cũng sống được mấy ngày.

Mấy thứ cá hủn hỉn khác thì nhiều vô kể. Tui nhớ hồi nhỏ, cá này má tui hay bằm nhuyễn xong quết với hành, tiêu, nước mắm nhĩ rồi dồn khổ qua, làm chả chiên, nấu canh chua…

Nếu vẫn ăn không hết thì má tui phơi khô để dành ăn khi ra ngoài ngày. Cá sặc, cá linh, lòng tong, cá chốt… cả rổ xúc, má quậy nước muối ngâm một lát rồi trải* ra nia để phơi. Ra Giêng, lúc dư âm thịt cá vẫn còn ngầy ngậy* ngán thì bữa cơm với canh rau nấu tép và dĩa khô chiên trở thành cao lương mỹ vị.

Má tui không giống người ta, có đồ ngon không bán mà để hết cho chồng con ăn. Má nói bình thường không có tiền để mua, giờ có thì ăn chớ bán thì bao nhiêu cho đủ. Tui nhớ hồi nhỏ, mỗi lần dỡ chà, má lại lựa những con tôm càng bự nhất để dành cho cha.

Tôm kho tàu và tôm nướng trộn rau răm là hai món mà cha tui thích nhất. Cho đến giờ, ngày giỗ cha hoặc ngày tết, bao giờ má tui cũng làm hai món đó.

Tôm càng má tui lột vỏ, nặn gạch để riêng; sau đó bắc cái nồi đất lên bếp chờ nóng, cho chút mỡ nước vô, thả gạch tôm vào cho chảy ra. Khi gạch tôm đã tan chảy hết thành một thứ nước sền sệt màu đỏ tươi, má tui cho nước mắm ngon vào, thêm chút nước dừa tươi, bột ngọt, chút đường đun sôi lên rồi gắp từng con tôm cho vào. Má để lửa riu riu, trong suốt thời gian kho chỉ trở bề 1 lần.

Con tôm kho tàu của má nằm cong vòng, đỏ au trong nồi. Khỏi phải nói nó ngon như thế nào nhưng tui mê nhất là cái nước kho tôm sền sệt, vừa béo, vừa thơm, vừa ngọt. Chỉ cần chan một muỗng là có thể ăn hết một chén cơm. Cái nước ấy mà chấm rau luộc thì ôi thôi ! Nó đã làm sao...

Bây giờ thì chị dâu tui đã được má truyền lại bí quyết để làm mấy món ăn mà ngày xưa chồng, con má thích. Cái bí quyết lớn nhất mà má dặn đi dặn lại con dâu và mấy đứa con gái là nấu cái gì cũng phải chú tâm; phải nêm nếm, canh lửa củi cho vừa; tuyệt đối không được làm quấy quá cho xong… Có như vậy thì người phụ nữ mới giữ được chồng, sau này nghe má chồng tui nói là:" đàn bà giữ chồng ở cái bếp chứ không phải ở cặp mông no tròn bưởi bòng mọng nước, hay cái mặt đẹp như cúp- bế, mông và mặt không ăn cho no bụng được đâu con" câu này hổng biết bà gia tui nói đúng hông mấy ông Chivas đáng kính?

Chị em tui đã lớn, lấy chồng rồi đi làm ăn xa nhưng vẫn thèm được về nhà hít thở không gian của má.

Những đêm giáp tết như thế này được về nhà, nằm trên bộ ván ngựa đã lên nước đen bóng, lăn qua trở lại nghe gió lao xao trên hàng nhãn trước sân, nghe tiếng cá trong lu quẫy đùng đùng rồi thấy má lom khom soi đèn để chị dâu bắt mấy con cá sần mình trong lu ra mần thịt… luôn làm cho tôi bồi hồi, xao xuyến.

Tui kêu những thứ ấy là tình tự quê hương, là hơi hám của nơi chôn nhau cắt rún mà hầu hết những đứa con vì một lý do nào đó mà phải đi xa luôn đau đáu trong lòng

(Nguồn Sưu tầm)