title

ĐẤT NƯỚC THỤY SĨ và Cộng Đồng Việt Nam

Nói về Thụy Sĩ có lẽ trước hết cần đề cập đến Cộng đồng Việt Nam đang sinh sống tại đây. Hiện nay có khoảng 12 ngàn người Việt sống rải rác trên khắp nước Thụy Sĩ, chứ không tập trung lại thành khu, như kiểu « Little Saigon » !

Trước 1975, tại Thụy Sĩ đã có một cộng đồng nhỏ, bao gồm các sinh viên từ Việt Nam qua du học. Hồi đó, vì đoạn giao với Pháp, chính phủ VNCH không gửi sinh viên sang Pháp, nên các sinh viên đã lựa chọn hai nước Pháp thoại là Bỉ và Thụy Sĩ, nơi có những trường Đại học khá nổi tiếng.

Sau 1975, nhân số Cộng đồng tăng vọt với các đợt dân Việt Nam tị nạn Cộng sản đến Thụy Sĩ định cư, nhiều nhất là vào
cuối thập niên 1970. Và tiếp tục, với nhịp độ giảm đi, trong thập niên 1980-90 .

Cuối thập niên 1970, thảm kịch Thuyền Nhân « Boat People » đã đánh động lương tâm thế giới. Thụy Sĩ đã nhân đạo tiếp tay với cộng đồng quốc tế, thu nhận người Việt tị nạn, đặc biệt là các gia đình có trẻ em tàn tật.

Về Quốc gia Thụy Sĩ, đây là một nước nhỏ có cấu trúc khá đặc biệt, với hơn 7 triệu dân, có vị trí nằm ngay trung tâm Âu Châu, giáp giới với 3 nước lớn là Pháp, Đức, Ý.

Do hoàn cảnh lịch sử cấu tạo, quốc gia Thụy Sĩ không có ngôn ngữ riêng, và gồm 3 sắc dân nói 3 thứ tiếng khác nhau. Dân số nói tiếng Pháp khoảng 1/3, sống về phía Tây Thụy Sĩ, vùng Lausanne và Genève, có biên giới với nước Pháp. 2/3 nói tiếng Đức sống ở miền Đông, vùng Luzern, Zurich, Basel … tiếp giáp các nước Đức, Áo. Còn một số nhỏ nói tiếng Ý, sinh sống tại Miền Nam giáp giới nước Ý.

Các văn thư chính phủ, các nhãn hiệu quảng cáo trên các mặt hàng, đều in 3 thứ tiếng Pháp, Đức, Ý !

Khởi đầu khi lập quốc trước đây hơn 7 trăm năm, họ là những sắc dân sống tản mát tại vùng biên thùy của các vương quốc Âu Châu, dưới sự đô hộ lúc đó của các quí tộc Pháp, Đức, Áo ... Do sự khôn ngoan, họ lợi dụng được việc kình chống nhau giữa các thế lực vua chúa để đứng lên tự giải phóng, nương tựa vào nhau để tự bảo vệ, và thành lập một quốc gia dân chủ. Vì vậy, có thể nói Thụy Sĩ là một trong những nước có truyền thống Dân chủ lâu đời nhất tại Âu châu.

Với 3 sắc dân nói 3 thứ tiếng khác nhau mà trở thành một quốc gia phồn thịnh vững bền từ mấy trăm năm qua, người Thụy Sĩ đã chứng tỏ cho thế giới thấy hiệu quả của ý thức Tự do, ý chí đoàn kết, đặt quyền lợi chung trên những tị hiềm địa phương.

Thụy Sĩ có qui chế một Liên Bang (Confédération Helvétique, thường viết tắt là CH) với sinh hoạt chính trị tương đối ổn định. Chính phủ Liên Bang Trung ương tại thủ đô Bern ủy thác cho các Chính phủ địa phương, tại 26 « cantons », nhiều quyền hành, tương tự như các States của Liên bang Hoa Kỳ.

Chính phủ Liên bang chỉ gồm có 7 bộ lớn, được chia cho các bộ trưởng thuộc các đảng phái có khuynh hướng chính trị khác nhau, từ Tả sang Hữu. Hàng năm, Quốc hội bầu một trong 7 vị bộ trưởng này làm Tổng thống với nhiệm kỳ một năm, chức vụ hoàn toàn có tính cách nghi lễ, tượng trưng. Mọi việc quan trọng thường được quyết định trên căn bản « đồng thuận » (consensus) giữa các Bộ trưởng, thuộc các đảng phái khác nhau, hoặc « hỏi ý dân » (referendum, démocratie directe). Đây là một hệ thống chính trị ít gây sóng gió, nhưng đôi khi khá « chậm chạp » trên nhiều lãnh vực.

Kinh tế chủ yếu của Thụy Sĩ gồm các hoạt động về ngân hàng, về kỹ nghệ đồng hồ, và ngành du lịch. Sự phồn thịnh giữ được trong suốt thế kỷ qua cũng nhờ phần lớn do vị thế trung lập, không bị tàn phá trong 2 cuộc đại chiến tại Âu châu.

Thủ tục vào quốc tịch cho người ngoại quốc đòi hỏi phải định cư tại Thụy Sĩ đủ 12 năm. Sau khi qua một cuộc khảo hạch, tương đối đơn giản, còn phải đóng lệ phí nữa mới xong ! Số tiền này , tùy theo địa phương, có thể tương đương với vài ngàn đôla Mỹ cho người có mức thu nhập trung bình.

Vậy mà Thụy Sĩ vẫn là một trong những nước Âu châu có tỷ lệ cao nhất về số người nước ngoài đến sinh sống, chiếm tới 1/6 tổng số dân. Tình trạng gia tăng dân ngoại nhập đã khiến gần đây tâm lý quần chúng bắt đầu ngả theo những khuynh hướng chính trị cực đoan, bài ngoại.

Mức sinh hoạt tại Thụy Sĩ khá đắt đỏ. Với đồng lương trung bình, không hơn Hoa Kỳ bao nhiêu (một 10 một 8) nhưng nhà ở và thực phẩm đôi khi phải trả giá gấp đôi !

Người Việt Nam tại Thụy Sĩ hiện nay có thể mua dễ dàng các thực phẩm Á Đông. Có rất nhiều cửa tiệm bán các mặt hàng nhập cảng từ Thái Lan, Trung Hoa, Việt Nam … với đủ loại, từ sầu riêng, chôm chôm … đến mắm tôm mắm tép ! Tuy nhiên, so với các tiệm ăn Tàu và Thái Lan, tiệm ăn Việt Nam khá hiếm, lại đắt và không ngon. Một tô « phở » trị giá gấp … 3 lần tại Cali, và kém hơn cả về lượng lẫn phẩm!

Hệ thống bảo hiểm sức khỏe khá chu đáo. Mọi người dân sinh sống trên đất nước Thụy Sĩ đều bắt buộc phải đóng bảo hiểm sức khoẻ. Trung bình tương đương gần 200 USD mỗi tháng cho người già. Ai không có thu nhập đủ, và chứng minh không có tài sản, nhà nước sẽ trả giùm.

Người tị nạn Việt Nam cũng được giúp đỡ khá chu đáo. Cũng như người Thụy Sĩ, người già nếu hưu trí không có, hoặc không đủ, được cấp dưỡng thêm cho đủ tiền ăn và thuê nhà ở. Thành ra ở xứ này không có ai lâm vào cảnh quá nghèo khổ thiếu thốn.

Tóm lại, mặc dầu sống trên đất nước “tư bản” Thụy Sĩ, người dân đã được hưởng một chế độ “xã hội chủ nghĩa” đích thực.

Cộng đồng Việt Nam tại Thụy Sĩ tuy nhỏ bé nhưng có nhiều hoạt động khá tích cực, nhằm bảo tồn văn hoá dân tộc, và không quên, mỗi khi có dịp, đóng góp vào công cuộc dân chủ hóa đất nước.

Hàng năm, vào dịp Tết Nguyên Đán, Tết Trung Thu, và những lễ lạc đặc biệt, các hội Phật Giáo, Thiên chúa giáo, Hội Cựu Quân Nhân, Ủy Ban Thụy Sĩ-Việt Nam Cosunam (Comité Suisse-Việt Nam ), Hội Người Việt Quốc Gia Lausanne … mỗi hội đoàn đều có tổ chức họp mặt để đồng hương gặp gỡ, và gìn giữ các tập tục cổ truyền.

Đặc biệt là Ủy Ban Cosunam, trong đó có một số thành viên là người Thụy Sĩ, đã tích cực đóng góp trong nhiều hoạt động nhằm dân chủ hóa đất nước. Đầu năm 2006, do sáng kiến của Cosunam, một tượng đài bằng đá đen đã được dựng lên tại Genève, để kỷ niệm các Thuyền Nhân Việt Nam Tị Nạn Cộng Sản trên khắp Thế giới, và ghi ơn sự giúp đỡ của quốc gia Thụy Sĩ và Quốc tế đối với người tị nạn.

Tượng đài được thực hiện chỉ một thời gian ngắn sau khi Hà Nội vận động đục bỏ các tượng đài kỷ niệm thuyền nhân tại
Mã Lai và Indonesia.

Thụy Sĩ. 2008