title

GHPGVNTN và HT Tuệ Sỹ

TUẤN KHANH

Trong cuối tháng 8-2022, ở Việt Nam xôn xao tin tức về sự ra mắt của Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ, chính thức nhậm chức Chánh Thư Ký – Xử lý thường vụ Viện Tăng Thống.

Bậc minh sư lâu nay ẩn danh, đột nhiên xuất hiện ở lễ nhận di chúc, ấn tín, và khai ấn từ Đệ ngũ Tăng Thống Thích Quảng Độ, khiến những người yêu Phật giáo chân chính và tự do của Việt Nam đều vui mừng. Tuy nhiên, không ít người nhầm HT Thích Tuệ Sỹ là Tăng thống mới, tức vị trí của người lãnh đạo toàn diện Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất (GHPGVNTN).

Trên thực tế, khi phụng thừa ủy thác tâm nguyện của Hòa thượng Thích Quảng Độ vào 2020, ngài Tuệ Sỹ đã thông báo rằng, sau giai đoạn sắp xếp lại nhân sự nội bộ, khi “điều kiện thuận duyên”, ngài cùng Giáo hội sẽ tổ chức đại hội để suy cử Đệ Lục Tăng Thống, người lãnh đạo tối cao của Giáo hội. Hiện tại, nói nôm na, Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ có vai trò như quyền tổng quản.

Bất kỳ ai theo dõi tiến trình tồn tại và tranh đấu cho sự tồn tại của GHPGVNTN từ sau 1975 đến nay, đều hiểu rõ cụm từ “điều kiện thuận duyên” là thế nào. Ngay cả việc HT Thích Tuệ Sỹ làm lễ nhận chức Chánh Thư Ký – Xử lý thường vụ Viện Tăng Thống... cũng đã phải "lặng lẽ" thực hiện, và chỉ công bố sau một tuần. Mục đích cũng chỉ để tránh những quấy phá rất quen thuộc từ bao nhiêu năm nay.

Trong giai đoạn đau yếu cuối đời, HT Thích Quảng Độ đã nhận ra sự rối loạn trong nội bộ, bởi nhiều nhánh GHPGVNTN đang có những chủ trương khác nhau. Có hai nhánh chính khiến nội bộ bất đồng: Một là mượn nhân lực Giáo hội để chuyên đấu tranh chính trị; Hai là muốn thỏa hiệp với chính quyền, thông qua một số nhân vật đã suy đồi. Lợi dụng lúc Hòa Thượng Thích Quảng Độ đau yếu, những nhân vật muốn thao túng nội bộ GHPGVNTN đã làm giả Giáo chỉ, phát đi, gây mâu thuẫn không ít trong các các vị lãnh đạo Hội đồng Giáo phẩm- trong và ngoài nước.

Thoạt đầu, tâm nguyện của HT Thích Quảng Độ là trao quyền Đệ Lục Tăng thống cho ngài Tuệ Sỹ, nhưng vì muốn minh bạch và tạo đoàn kết nội bộ, HT Thích Tuệ Sỹ đã xin chỉ nhận quyền tạm thừa hành, chờ thời điểm bầu chọn Đệ Lục Tăng Thống mới.

Sự ra đi của HT Thích Quảng Độ vào tháng 2-2020, đã tạo ra một loạt cơn sóng ngầm. Phía muốn thủ tiêu GHPGVNTN, đã coi đây là cơ hội để dứt điểm cái gai trong mắt. Trong tang lễ của HT Thích Quảng Độ, người ta chứng kiến các sư phía Nhà nước tìm cách cướp tro cốt, đem về chùa của Nhà nước lưu giữ và thờ, như một thủ đoạn nhằm thống nhất toàn bộ Phật giáo Việt Nam trong vòng tay thế quyền. Ngay sau đó, cũng đã có cuộc bầu chọn chớp nhoáng Đệ Lục Tăng Thống diễn ra tại Bình Định, nhằm cướp quyền lãnh đạo.

May thay, dù GHPGVNTN bị dày vò từ muôn hướng nhưng quý thầy và đệ tử vẫn giữ được sự kiên định, trung thành theo Di chúc. Mọi âm mưu ấy đã mau chóng tàn phai. Nói về những bất thường đó, Hòa Thượng Thích Không Tánh từng tóm tắt bằng câu: “Chính quyền muốn "quốc doanh hóa" đám tang của Tăng Thống Thích Quảng Độ”.

Phải kể lại vậy, mới thấy rằng GHPGVNTN dù bị bôi xóa, phủ nhận như thế nào, nhưng khi vị lãnh đạo cao nhất viên tịch, hầu hết các tờ báo lớn của nhà nước vẫn nhận lệnh, hối hả lên các bài viết mạ lị và bôi nhọ, như để tự trấn an nhau. Điều đó cũng dễ hiểu, vì trong lễ tang, ngoài các sư thầy GHPGVNTN quy tụ về, còn có không ít các sư thầy ở các chùa mang bảng hiệu Giáo hội nhà nước lập nên, cũng đến cung kính lễ bái.

Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ đã ra nhận trọng trách trong bối cảnh đó.

Một câu hỏi được đặt ra với những người kính trọng GHPGVNTN – là Giáo hội Phật giáo tự do và Chính danh của Việt Nam trước 1975 – đã bị nhà nước đẩy ra như là tổ chức nằm ngoài vòng pháp luật, thì sự có mặt của thầy Thích Tuệ Sỹ có thể làm được gì?

Sự có mặt của Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ chính là ngọn đuốc thắp sáng "đức vô úy" cho các Phật tử và những người hướng Phật trong cái thế giới chập choạng, không còn rõ lằn ranh Ma-Phật.

Nó là điểm tựa của tư duy Phật giáo trong lành.

Ngài là hiện thân của tín ngưỡng, đạo pháp "sống và chết vì quê hương và dân tộc". Ít nhất, ngài đang là điểm tựa của những người tỉnh thức.

Tháng 4-1975, dòng tiến quân của miền Bắc vào Nam để lại phía sau vô số thương bệnh binh, và những người bệnh không ai chăm sóc. HT Thích Tuệ Sỹ ĐÃ là người đứng ra tổ chức các tăng ni trong vùng ở lại, để chăm sóc, cứu thương cho dân chúng. Nhiều người khuyên thầy đi lánh nạn ngay, vì những tin tức dội về từ các vùng khác cho thấy các chùa và sư thầy đang gặp chuyện khó lường. Nhưng bài diễn văn ngắn của ngài đã chặn đứng mọi âu lo, ý thức trách nhiệm con dân Việt dội về: -“Tôi vẫn còn đây, thì anh em cũng phải ở đây, quê hương và đất nước này còn cần đến anh em nhiều hơn nữa. Chúng ta không thể trốn chạy khi dân tộc, đạo pháp đang gặp cảnh điêu linh”.

Năm 1981, Nhà nước thành lập Giáo hội Phật giáo mới, nằm dưới quyền kiểm soát của Mặt Trận Tổ Quốc và ra chiến dịch triệt hạ những nhân sĩ, tu sĩ Phật giáo có tinh thần phản kháng việc chính trị hóa tôn giáo này. 

Năm 1984, công an tổ chức chiến dịch, đồng loạt đột nhập Viện Phật học Vạn Hạnh và chùa Già Lam, Sài Gòn. Hai nơi này là chỗ trú ngụ của nhiều cao tăng và nhân sĩ Phật giáo lúc bấy giờ. Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ và Thích Trí Siêu bị bắt mang đi, lúc đang dang dở công trình Bách khoa Phật học Đại Từ Điển.

Tháng 4-1984, cả hai thầy bị kết án tử hình với lý do: “tội tán thành, ủng hộ, che chở, đùm bọc hành động phản cách mạng, lật đổ chế độ Cộng sản”. Phiên tòa không có luật sư và khán giả là công an. Mọi thứ là dòng chảy dài, định mệnh cay đắng như chính số phận của Việt Nam. Cuối cùng, với sự vận động quốc tế, thì cả hai thầy được trả tự do, nhiều năm sau đó.

Cũng như người Tây Tạng có một điều an ủi thầm kín và lớn lao, khi nhìn về sự có mặt của Đức Đạt Lai Lạt Ma. Có rất nhiều người Việt Nam cũng mang niềm kiêu hãnh trong trái tim, đã "chọn tín ngưỡng là tự do của mình", cùng với hình ảnh của Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ. Vượt lên những huấn dụ tầm thường để biến con người trở thành mê muội của Phật Giáo Nhà nước hôm nay, như: sống chỉ để cúng dường, sống để dòm ngó, hãm hại người khác…

Ht Thích Tuệ sỹ hay GHPGVNTN dẫn lối đến đạo pháp và dân tộc, bằng lẽ phải và sự thật, với uy vũ bất năng khuất:

- “Sống hay chết, vinh hay nhục, không làm dao động tâm tư của những ai biết sống và chết xứng đáng với phẩm cách của con người, không hổ thẹn với phẩm hạnh cao quý của bậc xuất gia” ( trích Thư gửi các Tăng sinh)

Với những đền đài ma chướng, lễ hội ngụy trá Phật hôm nay, Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ tỏa sáng những khác biệt, vượt lên khỏi những rền rĩ nhảy múa từ các chùa tháp.

- “Các con hãy tự rèn luyện cho mình một tín tâm bất hoại; một đức tính dũng mãnh vô úy; nỗ lực tự huân tập trí tuệ bằng văn, tư, tu để nhìn rõ sự tướng CHÂN NGỤY, để thấy và biết rõ mình đang ở đâu, đi về đâu; không nhắm mắt phóng càn theo cỗ xe lộng lẫy bên ngoài nhưng rệu rã bên trong, đang lao xuống dốc dài không định hướng” (Thư gửi các Tăng sinh)

Chưa lúc nào như lúc này, Phật giáo trong sự dẫn dắt của tăng ni dưới quyền nhà nước, không dắt tay chúng sinh vào cõi an nhiên, mà xô đẩy họ vào bóng tối, cạm bẫy và thao túng để phục vụ thế quyền. Sự có mặt của HT Thích Tuệ sỹ cùng GHPGVNTN tựa như tiếng chuông thức tỉnh, nhắc lại giá trị khôn cùng của người hướng Phật.

- “Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam không phải là một hiệp hội thế tục, do đó, không tự đặt mình dưới sự chỉ đạo của bất cứ quyền lực thế tục, không là công cụ bảo vệ sự tồn tại của bất cứ xu hướng chính trị, bất cứ tổ chức thế tục nào; không hành đạo, hoằng đạo theo bất cứ định hướng ý thức hệ nào; duy chỉ một định hướng duy nhất: Thập phương Bạc-già-phạm nhất lộ Niết-bàn môn; một cứu cánh duy nhất là giải thoát”. (Công bố tháng 9-2022 của Hội Đồng Giáo Phẩm Trung Ương Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất – Viện Tăng Thống)