title

Nhạc Sĩ Ngọc Chánh, người đính lên bầu trời âm nhạc Sàigòn những vì sao lung linh bất tử

trích bài Trần Quốc Bảo trong tuần báo Thế Giới Nghệ Sĩ số 109 phát hành ngày 10 tháng 3 năm 2017)

Khi gọi điều gì đó bất tử, có nghĩa điều đó có sự sống đời đời hoặc rất dài lâu. Những vì sao được gọi bất tử, chắc chắn đó là những tinh tú mà hào quang lung linh chẳng bao giờ tắt cho dẫu hàng trăm năm trôi qua.

Trong số báo viết về Nhạc sĩ Ngọc Chánh và ban nhạc Shotguns kỳ này, số báo mừng Ông với sinh nhật thứ 80 (13/3/1937), người viết muốn cùng với người yêu nhạc nhìn lại một sự nghiệp âm nhạc đồ sộ mà người nhạc sĩ này đã có công xây dựng và phát triển từ hơn nửa thế kỷ trước, và hôm nay, sau gần 50 năm nhìn lại, tên gọi Shotguns của ban nhạc và những sản phẩm nghệ thuật, hầu như những người yêu nhạc năm xưa ở miền Nam, khó có ai mà quên được. 

Khởi đi là ban nhạc Shotguns, được thành lập từ năm 1968, và chấm dứt ngừng hẳn vào cuối tháng 12 năm 1998, có nghĩa, ban nhạc Shotguns đã trị vì trong vương quốc âm nhạc Việt – từ trong nước ra hải ngoại - tròn suốt 30 năm dài.

Ban nhạc Shotguns thời kỳ thành lập năm 1968. Hàng đầu từ trái: Duy Khiêm (accord guitar), Đức Hiếu (trống), Quốc Hùng (bass), Ngọc Chánh (piano) và hàng cao nhất, từ trái: Pat Lâm, Ngọc Mỹ, Hoàng Liêm

Nhớ về nhạc sĩ Ngọc Chánh và ban nhạc Shotguns là phải nhớ đến phòng trà Queen Bee (từ tháng 3 năm 1971 đến tháng 3 năm 1974) và sau đó là phòng trà Quốc Tế (từ tháng 3 năm 1974 đến 30/4/1975). 

Cả hai phòng trà với lối kiến trúc đẹp mắt ấm cúng và hấp dẫn nằm ngay giữa trung tâm Hòn Ngọc Viễn Đông. Ở đó, hàng đêm đã thu hút số đông rất lớn những khách yêu thích ca nhạc. Nhà báo Lưu Khâm từng ca ngợi: 

“Người ta đến với vũ trường của nhạc sĩ Ngọc Chánh như tìm về một tổ ấm thân thương dưới ánh đèn màu, tiếng nhạc lời ca của những ca sĩ ưu hạng đương thời và đệ nhất ban nhạc Shotguns. Lắm người ghiền Queen Bee, mê Quốc Tế và sau này ra hải ngoại với Maxim (San Jose), Ritz (Quận Cam) cùng ban nhạc Shotguns như mê một nhân tình tài sắc, tâm vẹn toàn. 

Trong khung cảnh lãng mạn, thơ mộng hài hòa giữa nhạc và ca, thời gian như lắng đọng lại để người ta tạm quên những nỗi nhọc nhằn cơ cực của đời sống. Ở đây, tâm tình được dàn trải, thương yêu được gắn bó, ước mơ được nối liền, những trái tim cùng thưởng thức một nhịp đập trên cung điệu tài hoa của Shotguns, lắng nghe và ngắm nhìn những tiếng hát hàng đầu, bồng bềnh sương khói có khả năng dìu người ta về những bến đời hạnh phúc”. 

Và qua những lời của nhà báo Lưu Khâm vừa viết, chúng ta thấy ngay những Queen Bee, Quốc Tế trước 75 và sau này ở hải ngoại, vũ trường Maxim (1980-1983), rồi Ritz (1984-1998).. nói chung là những vũ trường có bàn tay chỉ huy của nhạc sĩ Ngọc Chánh được ví như một tổ ấm và ban nhạc Shotguns là những cọng rơm đan kết âm thanh dịu dàng và nồng nàn nhất.

Chưa hết, điều đáng nói là những sản phẩm băng nhạc nghệ thuật của Shotguns được bắt đầu tung ra tại miền Nam từ tháng 9 năm 1969. Khách yêu nhạc trên mọi miền đất nước, nếu không thể đến vũ trường, vẫn có thể nghe được những giọng hát, lời ca, những nhạc khúc quen thuộc được thu âm và phát ra từ băng nhạc (cassette) mang danh hiệu Shotguns. Mỗi sản phẩm là một đúc kết vẹn toàn về nghệ thuật lẫn kỹ thuật. Hàng trăm sản phẩm giá trị như vậy đã khiến Shotguns trở thành một trung tâm băng nhạc được yêu thích nhất, được vồn vã đáp ứng nhất. Báo chí Saigon ngày đó gọi những băng nhạc do Shotguns thực hiện là món ăn tinh thần dự phần quan trọng trong đời sống con người chứa đầy buồn vui hờn giận. Đó là một cô đọng đầy chất nghệ thuật như một ánh lửa bập bùng, rồi âm ỉ của những tâm hồn mặn nồng yêu thương của nhiều thế hệ.

Nhạc sĩ Ngọc Chánh còn có công lao nhiều lắm, khi đã giới thiệu (trực tiếp hoặc gián tiếp) những giòng nhạc mới của Phượng Hoàng (Lê Hựu Hà – Nguyễn Trung Cang), Vĩnh Điện, Trần Quang Lộc, Đynh Trầm Ca.. hoặc có công phổ biến những bài thơ của các thi sĩ Phạm Thiên Thư, Nguyễn Tất Nhiên, Vũ Hữu Định, Linh Phương, Phạm Văn Bình, Người Áo Tím.. được nhạc sĩ Phạm Duy phổ thành ca khúc.

Và bây giờ xin mời bạn đọc bước vào câu chuyện về “Nhạc sĩ Ngọc Chánh và ban nhạc Shotguns – người đã vẽ lên bầu trời âm nhạc Sàigòn những vì sao lung linh bất tử” do Trần Quốc Bảo thực hiện.

Nhạc sĩ Ngọc Chánh tại vũ trường Ritz (Quận Cam) năm 1993

Nhạc sĩ Ngọc Chánh, tên họ thật Nguyễn Ngọc Chánh, sanh ngày 13 tháng 3 năm 1937. Khi ông ra đời, gia đình đang sống tại khu vực Nhà thờ Chí Hòa (Ngã Ba Ông Tạ, quận Tân Bình). Gia đình Ông ở đây cho đến năm 1968 mới dời đi chỗ khác.

Ông có tất cả 10 anh chị em, nhưng tất cả đã mất từ khi còn nhỏ, chỉ còn lại nhạc sĩ Ngọc Chánh (thứ sáu) và cô em út (thứ mười một) tên Ngọc Lan (tên giấy tờ là Nguyễn Thị Trí). Người em gái này đã có giấy tờ đi Mỹ định cư vào giữa tháng 10 năm 1989 nhưng chẳng may lại đột ngột qua đời hai tuần trước. Cô mất vào ngày 25 tháng 9 năm 1989 để lại sự bàng hoàng hụt hẫng và đau đớn cho người con trai tên Long (cũng là tay trống của ban nhạc Shotguns lúc bấy giờ) và cho người anh ruột là Ngọc Chánh.

Nhạc sĩ Ngọc Chánh mê nhạc và có năng khiếu từ thuở bé. Lúc lên 6 tuổi, Ông đã học ghi ta với một anh bạn lớn tên là Cổ Tấn Tịnh Châu, anh này có ngón đàn Flamenco tài giỏi (về sau mất năm 1967). Người nhạc sĩ tài danh vắn số này là em ruột của đại tá TQLC Cổ Tấn Tinh Châu (Chỉ Huy Trưởng Đặc Khu Rừng Sát) phu quân của ca sĩ Dạ Lý hiện sống tại Quận Cam (Cali). Sau đó Ông học thêm với một nhạc sĩ người Phi là Benito.. nhờ vậy mà ngay từ lúc nhỏ, Ông đã có một số kiến thức khá vững vàng về nhạc lý để từ đó soạn riêng cho mình 2 cuốn sách chỉ dẫn Tự Học Đàn Guitar từ lúc ông mới 13, 14 tuổi (sẽ nói rõ phần sau).

Năm 1945, khi Ông vừa 8 tuổi, gia đình xin cho Ông vào trường dòng Lasan Đức Minh (Tân Định), một nơi nổi tiếng về kỷ luật với các frères khá nghiêm khắc. Trong số các frères, Ông luôn nhớ hình bóng hiền từ nhân ái của Frère Aimé Nguyễn Văn Đức, người đã dậy cho Ông nhiều điều tốt đẹp thuở cắp sách đến trường.

Frère Aime Nguyễn Văn Đức, vị sư huynh khả kính đã dậy nhạc sĩ Ngọc Chánh lúc ông lên 8 tuổi

Sân trường Lasan Đức Minh đầy kỷ niệm của nhạc sĩ Ngọc Chánh từ năm 8 tuổi đến 11 tuổi

Người viết cũng một thời khoác áo Lasan, đầu tiên là Lasan Mossard, sau về Saigon năm 1975, có một năm học tại Lasan Taberd, đến khi trường bị giải thể, sang học 2 năm cuối tại Lasan Đức Minh. Khi sang bên Mỹ gặp nhạc sĩ Ngọc Chánh, ngoài tình cảm nghệ sĩ, còn là tình huynh đệ cùng trường. Khi người viết đứng ra tổ chức 4 chương trình Lasan Hội Ngộ: Nhớ Ơn Thầy bắt đầu từ kỳ 1 (1986), kỳ 2 (1988), kỳ 3 (1990) và kỳ 4 (1992), những lần tổ chức này, nhạc sĩ Ngọc Chánh đều tạo điều kiện cho mượn vũ trường Ritz làm nơi gây quỹ. (Xin coi thêm bài chi tiết ở trang 28)

Trần Quốc Bảo thay mặt Ban Tổ Chức trao tặng trophy lưu niệm đến nhạc sĩ Ngọc Chánh

Năm 1948, lúc 11 tuổi, Ông rời Lasan Đức Minh chuyển sang trường Lê Văn Hai học 2 năm. Ở đây, anh dành thì giờ học Pháp văn và học Việt văn với giáo sư Ngọc Thứ Lang (cũng là một tiểu thuyết gia và là người dịch truyện Bố Già).

Hai năm sau (1950), Ông được vào học tại Trường Kỹ Thuật Cao Thắng. Trong khoảng thời gian học tại đây, Ông viết 2 cuốn sách Tự Học về guitar và đến năm 1953 (khoảng 16 tuổi), Ngọc Chánh bán bản quyền 2 cuốn sách này cho nhà xuất bản Mỹ Tín, chủ nhân chuyên làm đàn violon (Tiệm đàn Mỹ Tín có tên trong tự điển Pháp về tài chế tạo đàn violon và ông này cũng là một kịch sĩ, giáo sư Kịch Nghệ của trường Quốc Gia Âm Nhạc trước 75).

Nhờ tiền bản quyền 2 cuốn sách, nhạc sĩ Ngọc Chánh lấy được 24 ngàn, mua đàn piano hết 22 ngàn, còn dư 2 ngàn, Ông dùng làm tiền học phí để học piano, hòa âm và sáng tác với Thầy Dung ở đường Hiền Vương.

Chủ nhân tiệm đàn Mỹ Tín còn là một kịch sĩ tài hoa (phải) đang cùng với Lê Tuấn diễn vở All My Sons tại sân khấu Hội Việt Mỹ năm 1972 (nguồn: website kịch sĩ Lê Tuấn)

Năm 1957, ở tuổi tròn 20, nhạc sĩ Ngọc Chánh đến tuổi động viên. Trước ngày phải đi Thủ Đức, anh được nhận vào làm trong ban Công Dân Vụ. Ở tại nơi đây, anh gặp các nghệ sĩ Thanh Hoài, Thanh Việt, tài tử Kim Vui, kịch sĩ Cảnh (còn được bạn bè gọi thân mật là Cảnh Vịt, chủ nhân Phở Nguyễn Huệ ở Bolsa), Hoàng Long, Huyền Anh.. 

Làm ở Công Dân Vụ được 3 tháng, anh rời nơi này và bắt đầu ra ngoài tự tìm nơi chơi đàn để mưu sinh.

Nhạc sĩ Ngọc Chánh thời trai trẻ đôi mươi

Những ngày tìm việc thuở đầu đời đó, là những năm tháng khó quên của chàng trai tròn 21 tuổi. Năm 1958, chàng thanh niên rất vui khi có những công việc đầu tiên dù chỉ là chơi đàn trong những quán bé nhỏ, như nhà hàng An Lạc (ở Xa Cảng Miền Tây), sau đó vài tháng, Ông tìm thêm được những chỗ mới khá hơn, như nhà hàng Melody, nhà hàng Tàu Lai Yun..

Ròng rã gần hai năm, năm 1960 – nhạc sĩ Ngọc Chánh được ông Hoành, một người gốc Hoa, chủ nhân thầu ca nhạc tại Hồ Tắm Cộng Hòa (cũng là chủ nhân vũ trường Văn Cảnh) mời về làm chef d’orchestre.. 

Một hôm, có một nhạc sĩ tên Tư giới thiệu Ngọc Chánh một nữ ca sĩ trẻ quê quán ở Bình Long lên Saigon trước tiên, cô dự tính học nghề may, đồng thời cô cũng có một giọng hát lạ mong có dịp tham gia vào làng ca nhạc. Người nữ ca sĩ với khuôn mặt đẹp và tiếng hát khá ngọt ngào ấy – chính là nữ danh ca Minh Hiếu sau này - đã chinh phục ngay mọi người, từ ông chef d’orchestre cho đến người chủ nhân Hồ Tắm Cộng Hòa – ngay từ phút đầu tiên cô cất lên tiếng hát những bản Kiếp Nghèo, Nỗi Lòng, Gợi Giấc Mơ Xưa. 

Sau khi được nhận, Minh Hiếu còn được nhạc sĩ Ngọc Chánh dậy thêm về nhạc lý và chẳng bao lâu, người nữ ca sĩ này được nhiều vũ trường và phòng trà khác mời cộng tác. Thời gian này, tại Hồ Tắm Cộng Hòa, có những ca sĩ thường xuyên góp mặt, như Thanh Lan (vợ Ông Cao Xuân Vỹ)..

Hồ Tắm Cộng Hòa,một trong những nơi đi đàn kiếm tiền của nhạc sĩ Ngọc Chánh thuở đầu đời những năm 1960-1962

Năm 1962, chủ nhân Hoành thay người kéo Ngọc Chánh về trình diễn tại vũ trường Văn Cảnh, lúc đó chef d’orchestre là nhạc sĩ Sáu Già. Chỉ một năm sau (1963), Ông được nhà hàng Mỹ Phụng mời về làm chef d’orchestre, trong ban nhạc bấy giờ có Hoàng Liêm guitar, Xuân Mỹ saxo, một người Hoa đánh trống..

Năm 1964, nhạc sĩ Ngọc Chánh được ông bà Long (thân sinh anh Nguyễn Thành Quốc – chủ vũ trường Majestic và Blue Club tại hải ngoại sau này) mời về làm chef d’orchestre, thành phần cũng thế, ngoại trừ không có tay guitar Hoàng Liêm vì anh này bị một tai nạn lớn năm 1963 phải nghỉ làm việc một thời gian).

Ảnh trái: Nhạc sĩ Ngọc Chánh chụp năm 1964 (27 tuổi) thời gian anh được mời về làm chef d’orchestre vũ trường Eden Rock

Năm 1966, với tình hình tổng động viên, Ngọc Chánh tham gia vào Biệt Đoàn Văn Nghệ Trung Ương. Năm 1967, Ban Hoa Tình Thương do bà Tướng Cao Văn Viên thành lập, rút những nghệ sĩ có tài từ nhiều nơi khác về, chẳng hạn bên Công Binh có Khánh Băng, Phùng Trọng, Duy Khiêm, Nguyễn Ánh 9, bên Hải Thuyền có Elvis Phương, bên Địa Phương Quân có Hoàng Liêm, bên Biệt Đoàn Văn Nghệ có Ngọc Chánh, Pat Lâm, Đức Hiếu..

Ngày 31 tháng 1 năm 1968, tức mùng 2 Tết, Cộng Sản tổng tấn công Sàigòn. Toàn bộ những chương trình ăn chơi giải trí ở các phòng trà, vũ trường đều bị đóng cửa đồng loạt. Giới nghệ sĩ lúc này thất nghiệp cả đám ngoại trừ một số hát được nhạc ngoại quốc thì còn có công việc làm tại các Club Mỹ.

Ngọc Chánh cùng Ban Hoa Tình Thương ra Pleiku năm 1968 hát ủy lạo tinh thần chiến sĩ. Cả nhóm chụp cạnh xe tăng T54 của CS bị bắn hạ. Trong ảnh: NS Duy Khiêm (số 1), Elvis Phương (số 2), Đức Hiếu (số 3), ca sĩ Thu Anh - em gái NS Phượng Liên (số 4), nhạc sĩ Bảo Thu (số 5), NS Hoàng Liêm (số 6), NS Ngọc Chánh (số 7), Pat Lâm (số 8), saxo Nguyễn Hữu Thành (số 9), trống Phùng Trọng (số 10)


Các nghệ sĩ ra hát ủy lạo tinh thần chiến sĩ tại Pleiku. Trên cổ mỗi người còn đeo một huy chương. Ngọc Chánh (bìa trái), trong ảnh còn có có Pauline Ngọc, Á Hậu Ngọc Tuyết (đeo kiếng), Trần Văn Trạch, Khả Năng, Thanh Việt, Phương Hoài Tâm

Trong hoàn cảnh này, ca sĩ Pat Lâm được một người cha nuôi người Mỹ có chức quyền cao trong cơ sở USO đề nghị Anh và nhạc sĩ Ngọc Chánh quy tụ những nhạc sĩ có sẵn trong Ban Hoa Tình Thương lúc bấy giờ thành lập một ban nhạc để chơi hàng tuần (thứ bẩy tại U.S.O. Tân Sơn Nhất và mỗi Chủ Nhật tại U.S.O. 119 Nguyễn Huệ Saigon) cũng như chạy thêm show ở các Club Mỹ khác tại Biên Hòa, Long Bình, Vũng Tầu.. với số lương rất cao.

Theo một tài liệu, USO (viết tắt từ United Services Organizations, tổ chức phi lợi nhuận đưa các hoạt động giải trí tới phục vụ quân đội Mỹ đóng ở khắp nơi trên thế giới. Cơ sở là rạp hát - Nguyễn Huệ. Rạp đã ngưng hoạt động từ trước 1975. Về sau là cơ sở U.S.O.119 . Nguyễn Huệ).

Cơ sở U.S.O số 119 đường Nguyễn Huệ, nơi mà ban nhạc Shotguns trình diễn mỗi Chủ Nhật

Trong lúc mọi người đang mất việc, thì lời đề nghị này của người cha nuôi Pat Lâm quả như những giọt nước quý trên sa mạc. Chỉ một tuần sau, ban nhạc được hình thành với Ngọc Chánh (piano), Duy Khiêm (bass), Đức Hiếu (trống), Hoàng Liêm (guitar) và 2 tiếng hát Pat Lâm, Elvis Phương. Một thời gian ngắn, Pat Lâm tăng cường thêm Ngọc Mỹ - một giọng nữ chỉ mới 22 tuổi mà đã được coi là một giọng ca vững vàng nhất về nhạc ngoại quốc, nhất là về nhạc Jazz, một loại nhạc nếu không có một căn bản nhạc lý vững chắc thì khó mà trình bày được. Khi vừa chơi trong Club Mỹ một thời gian ngắn, tay trống Lưu Bình vào thế Đức Hiếu và có thêm sự hiện diện của Quốc Hùng chơi bass, Duy Khiêm đánh guitare accord.

Ban Shotguns chơi hàng tuần mỗi chiều thứ bẩy tại U.S.O Tân Sơn Nhất. Từ trái: Elvis Phương, Ngọc Mỹ, Pat Lâm, Hoàng Liêm, phía sau là Lưu Bình (trống) và Ngọc Chánh (piano)

Còn tên gọi Shotguns, không chỉ vì ban nhạc được thành hình sau cuộc chiến Tết Mậu Thân chỉ vài tuần - mà tên ban nhạc còn được bắt nguồn từ một bài nhạc chào có tên Shotgun rất ăn khách vào thời gian đó. 

Theo như một tài liệu: "Shotgun" là tên một dĩa đơn do Junior Walker & All Stars phát hành năm 1965; sáng tác do Walker viết lời và nhạc, sản xuất bởi Berry Gordy Jr. và Lawrence Horn. Trong bốn tuần liên tiếp, dĩa "Shotgun" đứng đầu danh sách các dĩa nhạc R&B Singles ở Hoa Kỳ và đứng hàng thứ tư trên Billboard Hot 100 vào cuối tuần 3 tháng 4 năm 1965. Nhạc sĩ guitar Jimi Hendrix từng trình diễn bản này trên sân khấu với ban All Stars. 

Ca sĩ Pat Lâm và nhạc sĩ Ngọc Chánh, hai linh hồn của ban nhạc, quyết định chọn tên Shotguns cho ban nhạc mới thành lập của mình.

Bài hát Shotguns rất nổi thời gian này nên được ban nhạc chọn làm nhạc chào, từ đó ban nhạc quyết định chọn tên này.

Năm 1969, khi tình hình chiến tranh có vẻ đã lắng dịu, sinh hoạt ca nhạc về đêm trở lại bình thường, nhạc sĩ Ngọc Chánh có khuynh hướng muốn về đóng đô trình diễn hàng đêm tại Sàigòn.

Theo nhà báo Nguyễn Việt, trong giai đoạn này, “Ngọc Chánh cùng Hoàng Liêm, Elvis Phương quyết định chuyển hướng từ một ban nhạc chuyên trình diễn loại nhạc Pop Rock kích động sang trình bày nhạc Việt. Bởi Ngọc Chánh có tâm tư, tại sao cứ phải trình diễn cho các Club Mỹ với loại nhạc kích động Pop Rock, Twist, Bebop.. ồn ào náo nhiệt, mà không trở về với cội nguồn cho khán giả Việt thưởng thức những nhịp điệu nhẹ nhàng, lãng mạn, trữ tình như Slow, Boston, Rumba, Tango, Bolero… Một quyết định xem ra đơn giản nhưng không đơn giản vào thời đó, vì có một số anh chị em trong ban nhạc không đồng tình. Lý do trình diễn ở các Club Mỹ được nhiều tiền hơn trên các sân khấu Việt”.

Ban nhạc Shotguns trên sân khấu Maxim theo lời mời của nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ

Thời gian này, nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ có lúc đã mời ban Shotguns về trình diễn Show mỗi đêm với thời lượng một tiếng đồng hồ. Khách tại Maxim rất yêu thích phong cách sống động của ban nhạc và lối trình diễn nóng bỏng của Ngọc Mỹ, Pat Lâm và Elvis Phương.

Cuối năm 1969, đầu 1970, khi Jo Marcel rời Queen Bee, Khánh Ly đã mướn lại và mời ban nhạc Shotguns về đóng đô mỗi đêm. Mỗi đêm, bên cạnh thành phần nhạc sĩ thường xuyên của Shotguns, khán giả đến Queen Bee còn nghe được tiếng đàn piano của Nguyễn Ánh 9 và tiếng trống Anh Thoại.

Quảng cáo của phòng trà Queen Bee – Khánh Ly với ban nhạc Shotguns Ngọc Chánh trên báo Kịch Ảnh số 398 phát hành ngày 25 tháng 4 năm 1970

Ảnh chụp ban nhạc Shotguns trình diễn tại Queen Bee mùa Hè 1970. Trong ảnh có Long Thoại Nguyên (Saxo), Ngọc Chánh, Nguyễn Ánh 9, Như Khiêm, Khánh Ly, 1 anh, Elvis Phương, Hoàng Liêm, Anh Thoại.

Tết 1971, Khánh Ly cùng Ngọc Minh và cô em gái Ngọc Anh đi trình diễn tại Mỹ. Lúc trở về, Khánh Ly rời Queen Bee và khai trương chỗ mới ở phòng trà Tự Do. Riêng tại Queen Bee, nhạc sĩ Ngọc Chánh và ban Shotguns quyết định “thầu” lại và mời tiếng hát nữ danh ca Thanh Thúy tái xuất giang hồ sau 5 năm cô giải nghệ đi lấy chồng. Không biết vô tình hay hữu ý, đêm khai trương của hai vũ trường Tự Do và Queen Bee đều cùng một ngày, ngày 16 tháng 3 năm 1971.

Tờ quảng cáo Khánh Ly khai trương bên phòng trà Tự Do ngày 16 tháng 3 năm 1971 đăng trên tờ Kịch Ảnh số 443

Bên phòng trà Tự Do, để cho có nét lạ, đích thân Khánh Ly đến nhà Mai Hương mời cô cộng tác với hợp đồng ký 6 tháng. Tuy chỉ thích hát trên truyền hình, truyền thanh, nhưng vì quý mến Khánh Ly, cho nên Mai Hương đã nhận lời mời. Do đó, trên tờ quảng cáo, Khánh Ly đã ghi: “Và lần đầu tiên, giọng ca chị em với Thái Thanh, “nữ ca sĩ Mai Hương” chịu đi hát phòng trà. Ngày cuối cùng mãn hợp đồng, đúng 6 tháng sau, ngày 16 tháng 9 năm 1971, trong buổi hát cuối cùng tại Tự Do, Mai Hương đã kêu gia đình đi xem rất đông, ai dè, đêm hôm đó, phòng trà Tự Do bị đặt chất nổ, một số người đã bị thương vong, trong đó có gia đình của ca sĩ Mai Hương, một vài người cháu đã bị thương khá nặng.

Còn bên phía phòng trà Queen Bee do Ngọc Chánh làm chủ thì đêm khai trương kết quả ra sao, nhất là khi Anh đã có công mời được giọng ca liêu trai Thanh Thúy tái xuất giang hồ. 

“Sau hơn 5 năm xa lánh ánh đèn màu sân khấu, khi tái xuất giang hồ, giọng hát liêu trai của Thanh Thúy vẫn còn ăn khách như thuở nào. Nàng vẫn được đón tiếp với trọn vẹn cảm tình của giới ái mộ dành cho một thần tượng. Và có lẽ ngay chính nàng cũng không thể ngờ được sau quyết định tiếp tục trở lại nghiệp cầm ca này, nàng lại được tiếp đón nồng hậu đến như vậy.

Nhắc đến Thanh Thúy thì bắt buộc phải nhớ lại thuở vàng son của nàng trong những năm 1963, 1964 đã qua. Tên tuổi nàng đã đạt tới tuyệt đỉnh danh vọng trong những năm đó. Và bây giờ, khi trở lại với đám đông trong khung cảnh Queen Bee này, tài nghệ của nàng còn có phần điêu luyện, vững vàng hơn xưa nữa là khác. Giọng ca khàn khàn, lê thê đó vẫn còn dư hấp lực để lôi cuốn người nghe. Và ngày nay nếu nàng vẫn còn được nhiều người ái mộ, thiết tưởng đó là chuyện dĩ nhiên, không có gì đáng ngạc nhiên cả.

Nàng đã chọn Queen Bee cho lần tái xuất hiện này. Đêm 16/3 vừa qua, giới yêu nhạc ở thủ đô đã chen chúc nhau tới đây để được nghe lại giọng ca Thanh Thúy, được nhìn lại vóc dáng quen thuộc của nàng. Vẫn khuôn mặt đó, vóc dáng đó và giọng ca đó, người ta không tìm thấy một sự thay đổi nào ở người ca sĩ này. Hình như, đối với Thanh Thúy, khoảng thời gian mấy năm qua chưa đủ để cho nàng có những thay đổi quan trọng, có chăng chỉ là tài nghệ của nàng vững vàng hơn mà thôi. 

Sự tái xuất hiện của Thanh Thúy được ghi nhận như một hiện tượng tốt trong sinh hoạt An Nam ta. Và kể từ buổi tối hôm đó, với sự góp mặt thường xuyên của Thanh Thúy, với dàn nhạc nổi tiếng Shotguns do Ngọc Chánh điều khiển cùng các nghệ sĩ tài danh khác, Queen Bee đã được giới yêu nhạc coi như một nơi giải trí ngon lành nhất, thích thú nhất. Thường thường các phòng trà rất buồn tình đối với các trận mưa vào buổi tối, bởi vì sẽ vắng khách. Nhưng đối với Queen Bee, mưa hay nắng không phải là một vấn đề quan trọng. Điển hình là trong đêm 1/7, khi bộ biên tập báo Hồng mở cuộc hành quân tại Queen Bee, trời cũng mưa. Vậy mà những khách tới trễ cũng khó khăn trong việc tìm chỗ ngồi. Đây là một điểm son của phòng trà này.

Trở lại với người ca sĩ mang tên Thanh Thúy, điều mà rất nhiều người đã công nhận rằng, mặc dầu đã từng là một giọng ca bậc nhất, đã từng chiếm được ngôi vị cao nhất trong những năm trước đây, và cho tới nay nàng vẫn được đón tiếp nồng hậu như xưa, nhưng không phải vì thế mà Thanh Thúy có bộ mặt kên kên khó chịu như một số nghệ sĩ khác. Nàng nói năng thật nhỏ nhẹ dễ thương và lúc nào cũng cởi mở với những người đã quen hoặc chỉ mới biết sơ sơ. Với tính tình hòa nhã như vậy, với tên tuổi và tài năng sẵn có, chúng tôi tin tưởng rằng Thanh Thúy sẽ còn gặt hát thêm nhiều thành quả trên bước đường ca hát mà nàng còn nặng nợ, không thể dứt bỏ được”.

Thanh Thúy, Hoàng Liêm, Đan Thọ và ban Shotguns tại phòng trà Queen Bee

Trụ ở Queen Bee được hơn 3 năm, Ngọc Chánh dời phòng trà về ngay trên lầu Bộ Tư Lịnh Khai Sáng 91 ter Công Lý cho dễ sinh hoạt. Ban ngày bán băng nhạc, buổi chiều chuẩn bị vặn máy lên đèn và một ngày đẹp trời của tháng 5 năm 1974, phòng trà Quốc Tế do Ngọc Chánh, Thanh Thúy làm chủ được khai trương thật rầm rộ.

Nhìn lại thật công tâm một chặng đường dài 5 năm của Ngọc Chánh và ban nhạc Shotguns, từ Queen Bee cho đến Quốc Tế, ở đây đã là nơi quy tụ những nhạc sĩ tài danh hàng đầu của Saigon như:

- Nhạc sĩ dương cầm Lê Văn Thiện: người đã hòa âm hàng ngàn nhạc khúc và được hàng trăm ca sĩ ưu hạng trình bày.

- Nhạc sĩ Hoàng Liêm: người solo guitar được khách ái mộ phong tặng đệ nhất Đế Vương Tây Ban Cầm độc tấu.

- Đức Phú, Lưu Bình, Hoàng Hải, Mạnh Tuấn: những tiếng trống cừ khôi đã tạo nên những vũ bão âm thanh với đôi dùi huyền nhiệm.

- Saxo Trần Vĩnh, Xuân Tiên: Hai tiếng kèn như hai ngọn núi cao nhất, hú gió gọi mưa về làm mát lòng người.

- Bass guitar Duy Khiêm: người nhạc sĩ được các ca sĩ ưu ái cho là hạt ngọc quý trong xâu chuỗi kim cương của dòng nhạc.

- Đan Thọ: nhà vĩ cầm với chiếc áo vàng trong cuộc đua violin cho tới nay chưa có người thay thế.

- Nhạc sĩ Cao Phi Long: ngôi sao sáng chói trên vòm trời trompet Việt Nam.

Đồng thời cũng tại hai phòng trà này, nhạc sĩ Ngọc Chánh và ban nhạc Shotguns đã là nơi trình diễn lý tưởng cho những giọng ca nổi tiếng đương thời như Thái Thanh, Thanh Thúy, Elvis Phương, Khánh Ly, Lệ Thu, Mỹ Thể, Trúc Mai.. và là những bệ phóng tuyệt vời của những giọng ca trẻ ngời sáng như Thanh Lan, Dạ Hương, Thái Châu, Diễm Chi, Trọng Nghĩa, Nguyễn Chánh Tín..

Riêng trong lãnh vực thực hiện băng nhạc, mặc dù ra đời sau những hãng băng Jo Marcel, Tú Quỳnh, cộng thêm một bất lợi, là tác phẩm Shotguns đầu tay phát hành ngày 22 tháng 7 năm 1969 được thực hiện ở phòng thu Bùi Hữu Nghĩa trong Chợ Lớn (chuyên viên thu thanh tên Hồng), Ngọc Chánh tin rằng anh sẽ thành công bởi có trong tay ca sĩ Hùng Cường hát 5 ca khúc đang nổi ồn ào, đó là Một Trăm Phần Trăm, Ông Lái Đò, Chiều Hoang Vắng, Kim, Đêm Trao Kỷ Niệm.. bên cạnh đó cuốn băng còn có những giọng ca ăn khách thời đó như Thanh Tuyền, Duy Khánh, Ban Sao Băng, Mai Lệ Huyền, Lệ Thu, Giao Linh, Hoàng Oanh, Phương Hoài Tâm.. nhưng chẳng hiểu sao, cuốn băng không gây được tiếng vang như Ngọc Chánh mong muốn.

Nhà báo Nguyễn Việt đã nhắc lại câu chuyện này như sau: “Giới thưởng thức âm nhạc thời bấy giờ rất kén nghe ca sĩ hát, và ca khúc thuộc dạng lãng mạn trữ tình hay dành cho “sến nương” trong một nhãn hiệu băng nhạc nào đó. Hai trường phái này luôn đối nghịch, nếu nhãn băng có những Lệ Thu, Khánh Ly, Elvis Phương, Thanh Lan… thì sẽ không có những Chế Linh, Giao Linh, Trang Mỹ Dung, Chung Tử Lưu, Giang Tử, Duy Khánh v.v… Có các nhạc phẩm như Tình nhớ, Con thuyền không bến, Đêm đông, thì thường không nghe những bài thuộc dòng “nhạc sến” như Chuyện tình Lan và Điệp, Nhẫn cỏ cho em v.v… Khán thính giả đã phân chia các hạng bậc ca sĩ, nhạc phẩm như thế để thưởng thức nhằm thư giản tinh thần.

Cho nên khi Ngọc Chánh mở đầu cho nhãn hiệu băng nhạc Shotguns với bài “Một trăm phần trăm” do Hùng Cường hát, trong một cuốn băng có những giọng ca như Thanh Thúy, Thanh Lan, Xuân Sơn, Khánh Ly, Elvis Phương… đã không được giới thính giả chào đón, đi đến thất bại.

Từ kinh nghiệm trên, nhạc sĩ Ngọc Chánh rất thận trong phong cách chọn bài hát, ca sĩ và cả về âm thanh. Đến khi cuốn “Băng Vàng Shotguns” được phát hành, một tờ nhật báo bán chạy nhất lúc bấy giờ viết đến kỹ thuật thu âm audio cao cấp của nhóm nhạc này, giới mộ điệu âm nhạc bắt đầu chú ý và từ đó trở thành nhãn hiệu băng được mọi người tin cậy, bán chạy nhất bấy giờ”.

Cuốn Băng Vàng Shotguns tung ra vào dịp kỷ niệm 1 năm thành lập (ngày 22 tháng 7 năm 1970) đã tạo chú ý cho người nghe khắp nơi từ ngày đó tìm kiếm đi mua những cuốn băng do Shotguns thực hiện mỗi khi phát hành.

Thừa thắng xông lên, Ngọc Chánh tung thêm nhiều nhãn hiệu khác, tùy theo giòng nhạc, nếu là nhạc trẻ, Anh xếp vào tủ băng có tên Nhạc Trẻ, những cuốn đầu tiên do Kỳ Phát chăm sóc, chọn bài, ca sĩ chủ lực trong những cuốn băng này là Elvis Phương, Thanh Lan, Minh Phúc & Minh Xuân, Bích Loan và CBC, Julie Quang, Cathy Huệ, Thúy Hà Tú, Vy Vân, Thái Hiền, Duy Quang và ban Dreamers, Tuấn Dũng, Cao Giảng, Trung Hành (Mây Trắng), Paolo Tuấn, Tuấn Ngọc, Thanh Mai, Ái Ly.. và đôi khi mời những special guest như Ngọc Mỹ, Tuấn Ngọc, Carol Kim, Jennie Mai, Trọng Nghĩa..

Tờ quảng cáo một băng nhạc Shotguns về Noel ra cuối tháng 12 năm 1969

Bên cạnh tủ băng Nhạc Trẻ, còn có tủ băng Siêu Âm, tủ băng Chế Linh, tủ băng cải lương với nhãn hiệu Hồn Nước (do soạn giả Viễn Châu phụ trách). Cũng nói thêm tại đây, cách đây khá lâu, cô Sáu Liên chủ hãng dĩa Việt Nam có tìm cách liên lạc với nhạc sĩ Ngọc Chánh để xin phép sử dụng lại những cuốn băng cải lương mang nhãn hiệu Hồn Nước mà Ngọc Chánh đã thực hiện trước 75. 

Sau khi suy nghĩ, Ông đồng ý cho cô Sáu Liên sử dụng những sản phẩm Hồn Nước với điều kiện Bà trao số tiền 1000 dollars (xem như tiền sử dụng) đến tay nhạc sĩ Viễn Châu và một số tiền cũng như thế đến Hội Ái Hữu Tương Tế Nghệ Sĩ (lúc đó do nghệ sĩ Phùng Há chăm sóc). Người viết không rõ câu chuyện kết cuộc về đâu nhưng tấm lòng cao quý âm thầm của nhạc sĩ Ngọc Chánh vô cùng đáng quý.

Điều tiếc nuối của Ngọc Chánh là năm 1974, Ông dự tính một kế hoặc lăng xê những giọng hát trẻ có nhiều triển vọng như Hương Lan, Dạ Hương, Nguyễn Chánh Tín, Từ Công Phụng.. nhưng chưa kịp lăng xê thì bởi chiến cuộc lan rộng khắp miền Nam nên mọi kế hoạch đành hủy bỏ.

Biến cuộc 30/4 trờ đến. Cuối năm 1975, để được yên thân, anh nhận lời cộng tác với đoàn kịch Kim Cương vào cuối tháng 12. Những thành viên trong ban nhạc hầu hết là những nhạc sĩ cũ của ban Shotguns như: Ngọc Chánh, Lê Văn Thiên, Đan Thọ, Cao Phi Long, Duy Khiêm, Long Thoại Nguyên, Đức Hiếu, Xuân Tiên.. có thêm Văn Hạnh, Lê Tấn Quốc (chồng Họa Mi), Đặng Văn Hiền.. 

Những buổi diễn đầu tiên tại Rạp Kinh Thành vé bán hết sạch trong chớp nhoáng bởi những cái tên nạm vàng của miền Nam ngày trước: Lệ Thu, Thanh Tuyền, Thái Châu, Hà Thanh, Thanh Phong, Phương Đại, Họa Mi cùng với một ban nhạc toàn những tên tuổi lẫy lừng.

Tờ quảng cáo show nhạc quy tụ những thành viên Shotguns cũ và những giọng hát vàng nổi tiếng của Saigon trước 75

Ẩn nhẫn chờ thời khoảng 3 năm, Ngọc Chánh cùng gia đình vượt biển đến đảo Pulau Tengah của Mã Lai vào đúng ngày 4 tháng 10 năm 1978. 

Ngày 1 tháng 4 năm 1979, gia đình Anh đến Mỹ do nhà thờ bảo lãnh. Ở San Pedro 1 tháng, cả nhà dời lên thành phố Van Nuys cư ngụ khoảng 6 tháng. 

Tháng 10 năm 1979, trong một dịp tình cờ Anh gặp lại Đinh Thành Châu - một thân hữu giờ làm chủ một nhà hàng tại San Jose muốn giao cho Ngọc Chánh làm vũ trường với tiền cho mướn chỉ 2200$ một tháng.

Đêm khai trương của nhạc sĩ Ngọc Chánh và ban Shotguns cùng những tiếng hát Kim Anh (Mùa Thu Lá Bay), Huy Sinh, Hải Lý, Ánh Lệ vào cuối tháng 12 năm 1979 đã thu hút giới mê nhạc năm xưa ở Saigon. 

Những năm 1980-1981 dù bận nhưng Ông vẫn dành thì giờ đi học chụp ảnh nghệ thuật với nhà nhiếp ảnh Trần Cao Lĩnh.. và nhờ vậy, Ông đã có một số kiến thức về nhiếp ảnh để những năm sau này, khi từ giã thế giới phòng trà, Ông đã lao vào thú vui chụp hình như một đam mê cháy bỏng cuối đời.

Năm 1983, đang sinh hoạt nhộn nhịp, vũ trường Ông bị cháy. Đang dự tính tìm một nơi khác để mở lại thì bỗng một dịp xuống thăm Quận Cam, ông gặp được nhạc sĩ Vô Thường, lúc đó đang cùng Lê Đức Long (chủ một cây xăng) làm chủ một vũ trường và đang muốn sang lại. Chỉ nửa ngày sau, Ngọc Chánh đồng ý chồng tiền.


Thời gian vũ trường bị cháy, ban nhạc Shotguns vẫn trình diễn những Show lớn vào những dịp Lễ trong năm

Từ một diện tích nhỏ khi sang lại năm 1984, đến cuối tháng 12 năm 1989, chỉ 5 năm sau, vũ trường Ritz đã khuếch trương gấp 5. Lúc Trần Quốc Bảo tổ chức đêm ra mắt tờ báo Thế Giới Nghệ Sĩ ngày 8 tháng 12 năm 1989, thì trong vũ trường còn đang xây dựng một bên góc khá ngổn ngang.

Năm 1986, Ông cùng các con mở một nhà in thật lớn, có tên Perfect Printing, được sự yểm trợ của nhiều anh chị em nghệ sĩ và thân hữu xa gần.

Sau 19 năm làm chủ vũ trường, con cái Ông Bà giờ đây học hành cũng đã thành đạt, Ông quyết định giải nghệ và sang lại vũ trường này cho ông Phương. Đêm đầu tiên, đúng vào lễ Noel 1998, người viết và nhiều ca nhạc sĩ (cũng như khách hàng quen) bước chân vào vũ trường mới biết được giờ đây chủ nhân Ritz đã là người mới.

Sau ngày đó, nhạc sĩ Ngọc Chánh cùng vợ dành thì giờ đi du lịch rong chơi nhiều quốc gia. Thì giờ còn lại, Ông chơi tennis, rồi đánh golf, cũng như chuyên tập bộ môn Hồng Gia để giúp cho cơ thể có thêm sức khỏe.

Cách đây 10 năm, năm 2007, Ông bắt đầu đi vào chuyên môn nhiếp ảnh, và nhiều lần ghi danh dự thi, Ông cũng nhiều lần đoạt được những giải thưởng hạng đầu. Tuy nhiên với Ông, niềm vui duy nhất trong thú đam mê này, đó là làm sao tạo được những tác phẩm nghệ thuật mà mình và nhiều người nhìn vào sẽ yêu thích. Cũng như ngày xưa, biết bao giờ quên ăn, đêm không ngủ, để cố đi tìm những phương cách mới lạ cho bảng hiệu Shotguns.

Một buổi họp mặt của gia đình Shotguns tại Đường Sơn Quán vào dịp Tết 1975. Từ trái: nhạc sĩ Ngọc Chánh, Anh Ôn Văn Tài, một Cựu Đại Tá (chủ nhân Đường Sơn Quán), nhạc sĩ Mạnh Tuấn, AC Luật sư Lai (Ban Giám Đốc phòng trà Quốc Tế), chị Tạo, ca sĩ Kim Oanh (ban Enterprise), ca sĩ Thanh Thúy, tài tử Quế Trân, ca sĩ Cathy Huệ, nhạc sĩ Cao Phi Long, nhạc sĩ Duy Khiêm, nhạc sĩ Lê Văn Thiện và phía trước có ca sĩ Thái Châu, nhạc sĩ Jimmy Tòng.

Kết thúc bài viết này, người viết xin trích một bài thơ ngắn mà ngày xưa thi sĩ Hoàng Trúc Ly từng viết về Shotguns:

Em là người yêu có sắc
Em là người thương có tài
Em là tình nhân có tâm
Ta si mê nên trở thành nô lệ
Suốt đời ta không hối hận một lần.

Kính chúc nhạc sĩ Ngọc Chánh, một sinh nhật thứ 80, mãi mãi tươi trẻ, mãi mãi nồng nàn, để cho thần Thời Gian phải cúi đầu khuất phục. 

Trần Quốc Bảo (ngày 7 tháng 3 năm 2017)

Thiên nhiên qua ống kính nhạc sĩ Ngọc Chánh



Nhiếp ảnh gia Ngọc Chánh giữa đồi hoa dại (nguồn: Facebook Ngọc Chánh)

Ảnh bìa Việt Tide tuần rồi và tuần này đều của nhạc sĩ Ngọc Chánh, người vừa tròn 80 tuổi với số báo Thế Giới Nghệ Sĩ vinh danh hồi tuần trước cho những đóng góp trong kỹ nghệ ca nhạc giải trí vũ trường rất đa dạng, trải dài hơn nửa thế kỷ. Số báo tập trung vào sự nghiệp âm nhạc của ông và chưa có dịp đề cập nhiều vào một chuyên môn nghệ thuật khác, ngay cả khi là thú tiêu khiển, vẫn đòi hỏi sự nghiêm túc trau dồi kỹ thuật và mỹ thuật, mà nhạc sĩ Ngọc Chánh theo đuổi từ 10 năm qua: bộ môn nhiếp ảnh. 

Bức ảnh bìa tuần trước, nhiếp ảnh gia Ngọc Chánh ghi lại phong cảnh một hòn đảo với vách núi thẳng đứng soi mình trên biển Second Beach thuộc nhóm 3 bãi biển La Push dọc Thái Bình Dương ở tiểu bang Washington miền Tây Bắc Hoa Kỳ. Đây là một khu vực bảo tồn đời sống động vật hoang dã tên là Quillayute Needles National Wildlife Refuge. Đường đến Second Beach tương đối bằng phẳng hơn hai bãi biển kia, nhưng cũng đòi hỏi nhiều công sức của người đi săn ảnh từ miền Nam California.

Ảnh Ngọc Chánh chụp trên bìa Việt Tide số báo phát hành ngày 10 tháng 3 năm 2017

Bức ảnh bìa Việt Tide tuần này là một khoảng đồi hoa dại màu hồng tím với hậu cảnh là một ngọn đồi khác trên nền trời phơn phớt ánh cam mát dịu, nhiếp ảnh gia Ngọc Chánh vừa bấm máy trong tuần vừa qua. Ông lái xe mấy giờ đồng hồ qua những con đường ngoằn ngoèo để đến Anza Borrego thuộc Quận San Diego, nơi những trận mưa giông trong 2 tháng đầu năm đã khiến cho hoa dại nở rộ trên vùng sa mạc bát ngát. Các đài truyền hình và báo chí cho biết, đã 20 năm nay mới có một lần hoa dại nở đẹp và đều khắp như thế này. Hàng ngàn người đang đổ xô về đây để chiêm ngưỡng quà tặng thiên nhiên sau nhiều năm California bị hạn hán. Từ tháng 12, sa mạc San Diego hứng gần 6 inch nước mưa, gấp đôi năm ngoái. Giống hoa dại màu hồng tím trải rộng ngút mắt, có hương thơm ngọt dịu là loại Verbena mọc trên cát. Ngoài ra còn có Lily sa mạc trắng, Poppy vàng, Phacelia tím, Chicory sa mạc trắng nhụy vàng, Dandelion sa mạc, Lupine tím, Primrose sa mạc trắng...

Hoa trên sa mạc Anza-Borrego, California (photo: Ngọc Chánh)


Ảnh Ngọc Chánh trên bìa Việt Tide số phát hành ngày 17 tháng 3 năm 2017

Nhưng hoa đẹp chóng tàn, nên nhiếp ảnh gia Ngọc Chánh nhắn nhủ các đồng nghiệp yêu thích chụp cảnh thiên nhiên cần lên đường thật nhanh trong tuần này, kẻo lỡ cơ hội không biết bao giờ mới được thấy lần nữa. Quý vị có thể vào trang www.abdnha.org/pages/03flora/ report... để biết cập nhật tin tức hàng ngày về hoa dại vùng sa mạc Anza-Borrego, đồng thời tham khảo bản đồ để đến những nơi đang có hoa đẹp.

Đi săn ảnh thiên nhiên thật không dễ. Nhiếp ảnh gia Ngọc Chánh nói với Thế Giới Nghệ Sĩ, ngày trước, khi kỹ thuật chưa tân tiến thì công lao đi một chuyến xem như 6, 7 phần “thua”, chỉ 3 phần “thắng”, tức là có được một hai tấm ảnh ưng ý. Ngày nay, sử dụng nhiều phương tiện tối tân thì có thể tính toán trước được 6 phần “thắng”, 4 phần “thua” do còn tùy vào “ý trời”, vì chẳng ai đoán chắc được thời tiết sẽ ra sao vào ngày chụp ảnh. Điều này thì những nhiếp ảnh gia đồng nghiệp như ca sĩ Linh Phương, Julayne Kiều Lưu... đều từng trải qua trong những chuyến săn ảnh xa. Nhiều khi cất công bay tới địa điểm, mướn khách sạn ngủ qua đêm để sáng hôm sau thức sớm, lội bộ thật xa, có khi phải leo trèo những địa hình nguy hiểm, trơn trợt, mới tới địa điểm bấm máy, nhưng trời lại kéo mây mù, ánh sáng không đủ để bắt lấy những tấm ảnh như ý, thì máy móc có tốt đến đâu cũng phải chào thua. Quả là một thú vui lắm công phu.

Tùy Bút Thanh Lan

Nhạc sĩ Ngọc Chánh, con chim đầu đàn của The Shotguns



Ban nhạc Shotguns trong một lần trình diễn năm 1971. Từ trái sang: Hoàng Liêm, Thanh Lan, Elvis Phương, Hà Thanh, Ngọc Chánh.

Những ai từng sống ở Saigon đều biết đến băng nhạc Shotguns. Cái tên khiến cho mọi người liên tưởng đến tiếng súng bắn Bang Bang. Và đó cũng là bài hát nổi tiếng khắp hoàn cầu mà Thanh Lan đã thâu cho băng nhạc này, do nhạc sĩ Ngọc Chánh thực hiện. Thời gian mới thâu cho Shotguns thì Thanh Lan hát rất nhiều nhạc tiền chiến hoặc tình ca nhẹ nhàng êm dịu, một hai năm sau đó mới chọn lọc những bản nhạc Pháp để thâu song ngữ Việt Pháp, nên có thêm rất đông khán giả trẻ hâm mộ trong giới sinh viên, học sinh.

Bài hát Bang Bang do nhạc sĩ Phạm Duy chuyển ngữ lời Việt thành Khi Xưa Ta Bé giao cho Thanh Lan hát đầu tiên và nay sau 45 năm, ca khúc này đã trở thành dấu ấn của cô

Còn nhớ lần đầu tiên gặp nhạc sĩ Ngọc Chánh, ông đã đến tận phòng thâu để gặp Thanh Lan. Lúc ấy Thanh Lan đang thâu một bài hát cho trung tâm Tú Quỳnh của nhạc sĩ Phạm Mạnh Cương. Cũng phải nói rõ, thời đó các trung tâm không có phòng thâu riêng mà chỉ cần thuê phòng thâu của những chuyên viên nào mà mình thấy thâu hay và tin tưởng. Bởi vậy chuyện nhạc sĩ Ngọc Chánh đến phòng thâu khi ca sĩ đang thâu cho một trung tâm khác để mời thâu cho trung tâm sắp ra mắt của mình cũng chẳng có gì là lạ. Hơn nữa thời đó mấy ai mà có điện thoại nhà.

Nhạc sĩ Ngọc Chánh dáng người tầm thước nhanh nhẹn, khi nói chuyện thì nhìn thẳng người đối diện. Ông có nụ cười rất tươi, cười từ trong lòng cười ra, không phải cười xã giao.

Ông có biệt tài khi đã nghe giọng ai hát rồi thì sẽ biết ngay ca sĩ đó cần hát loại nhạc nào để có thể có rất nhiều thính giả hâm mộ trong thời gian ngắn.

Nhớ mãi những lần ông đưa những bài hát thật buồn cho Thanh Lan thâu thì mỗi lần hát xong ông đều nhắc: "Nức nở nhe, nức nở nhe".. nhưng nét mặt thì lúc nào cũng tươi. Có lẽ trong cuộc đời ông dù những lúc sóng gió ông cũng luôn luôn bình tĩnh giải quyết mọi khó khăn vì ông là người luôn tỉnh táo. Thời đại này ở Mỹ người ta gọi là "cool guy".

Nhạc sĩ Ngọc Chánh thân thiết, hết lòng với đồng nghiệp và cả một đời dành cho âm nhạc. Từ những buổi trình diễn sôi động với ban nhạc Shotguns tại các Club Mỹ , ông trở thành nhà sản xuất băng nhạc nổi tiếng của Saigon.

Kỷ niệm khó quên với nhạc sĩ Ngọc Chánh là chuyến đi Nhật để trình diễn live bản nhạc "Tuổi biết buồn" do hai nhạc sĩ Phạm Duy và Ngọc Chánh cùng sáng tác. Bài hát được vào chung kết sau khi đựoc ban giám khảo tuyển chọn trên 100 bài hát từ các nước Âu, Á, và Mỹ Châu. Nên cả 3 đựoc mời qua Nhật để tham dự buổi trình diễn một đêm tháng 10 lạnh lẻo vô cùng , nhưng trong khán phòng Budokan Hall thì ấm áp và nhộn nhịp với 10 ngàn khán giả vây quanh một sân khấu tròn chứa trên 100 nhạc công. Nhờ chuyến đi đó nên Thanh Lan được hãng đĩa hát Victor tại Tokyo mời ở lại một tuần để thâu 2 bài hát bằng tiếng Nhật:

- Aino hio Kesanaide (Đừng phá vỡ ân tình, nhạc Nhật).

- Yume Miru (Tuổi mộng mơ, nhạc Phạm Duy).

Đĩa nhạc Thanh Lan hát bằng tiếng Nhật 2 ca khúc Tuổi Mộng Mơ (được dịch là The Ages Of Dreams) và Đừng Phá Vỡ Ân Tình (Don't Turn Off The Light Of Love)


Mặt trong của cuốn băng nói về tiểu sử Thanh Lan bằng tiếng Nhật

Những kỷ niệm quý báu từ dĩa hát, hình ảnh.. của Thanh Lan trong chuyến đi Nhật 40 năm trước vừa được đoàn phim Nhật trao tặng tận tay cho Thanh Lan năm 2015. Món quà quý giá vô ngần.

Bẵng đi hơn hai chục năm sau, nhạc sĩ Ngọc Chánh lại mời Thanh Lan hát tại phòng trà Ritz của ông ở miền Nam Cali. Thời gian và những gay gắt của cuộc đời cũng không làm ông thay đổi. Vẫn là người anh văn nghệ ngày nào đến tự giới thiệu mình rồi tươi cười hỏi:

- Thanh Lan thâu bài hát cho tôi được không?

Nhạc sĩ Ngọc Chánh là một nghệ sĩ biết cân bằng nghề nghiệp và gia đình nên đã thành công về mọi mặt. Hài lòng về những thành quả âm nhạc ông đã hiến cho đời, hài lòng với những người con hiếu thảo thành danh ngoài xã hội.

Hiện nay ông vui với những nét đẹp của thiên nhiên qua ống kính của chính ông. Vì tâm hồn ông luôn đẹp nên quanh ông tất cả đều xinh tươi. Người nghệ sỹ muốn ghi lại những hình ảnh đẹp những nơi ông đã đi qua, cũng như ngày xưa ông đã muốn gìn giữ lại những nốt nhạc réo rắt để cùng chia xẻ với mọi tầng lớp yêu nhạc.

Thanh Lan xin thân chúc anh Ngọc Chánh một ngày sinh nhật 80 tuổi nhiều niềm vui giữa gia đình đầy ắp tiếng cười và tiếng nhạc.

Thanh Lan 

California

Tháng 3 năm 2017.

Nhạc Sĩ Ngọc Chánh
và ban nhạc Shotguns trong ký ức ca nhạc sĩ một thời

- CA SĨ THANH THÚY


Lễ phát giải Kim Khánh 1973 do nhật báo Trắng Đen tổ chức. Từ trái sang phải: Bạch Tuyết, bầu Xuân (Dạ Lý Hương), Mai Lệ Huyền, Trần Quang, Thẩm Thúy Hằng, Elvis Phương, Thanh Thúy, Ngọc Chánh

Thanh Thúy đã biết anh Ngọc Chánh từ những năm 1960-1961, khi ấy anh chơi nhạc tại Hồ Tắm Cộng Hòa. Khoảng năm 1964, Thanh Thúy đi lấy chồng quyết định giải nghệ.. Đến khoảng 5 năm sau, có một lần anh tìm gặp và mời Thanh Thúy trở lại, đầu tiên là thu băng, sau đó về cộng tác phòng trà Queen Bee nhân dịp anh sẽ khai trương vào tháng 3 năm 1971.

Ngày đó giữa Thúy và gia đình anh chị Ngọc Chánh gần gũi và thân thiết như gia đình. Dù bận cách mấy, mỗi sáng hết đi hát ở đại nhạc hội, Nha Xổ Số, thu Tivi hoặc thâu băng, đến chiều về là đã chuẩn bị son phấn quần áo để vào vũ trường. Anh em gặp nhau mỗi ngày, chưa kể là có những buổi tập dợt ban nhạc, ăn uống họp mặt gia đình, nên tình thân có thể nói là thâm sâu lắm. 

Năm 1974, khi dời phòng trà sang Quốc Tế, mấy anh em cũng làm chung với nhau. Thuở ấy, thành thật mà nói, Thanh Thúy không hề biết nghĩ đến chuyện tiền bạc, chỉ lo công việc hàng đầu là mặt nghệ thuật, chọn lựa bài hát.. mong sao khi thực hiện những tác phẩm băng nhạc Thanh Thúy (có anh Ngọc Chánh góp công phần lớn trong đó), sẽ luôn được khán giả hài lòng về pham chất  cũng như bài bản.

Thấm thoát mà nay cũng đã hơn 46 năm dài kể từ khi cộng tác với anh và ban nhạc Shotguns. Được biết Trần Quốc Bảo và tuần báo Thế Giới Nghệ Sĩ thực hiện một số chủ đề về ban nhạc Shotguns và mừng anh sinh nhật thứ 80, Thanh Thúy kính chúc Anh sức khỏe tràn đầy để còn có thể đi khắp nơi chụp ảnh nghệ thuật như anh yêu thích, cũng như luôn cầu mong gia đình Anh chị và các cháu bình an và luôn gặp nhiều may mắn.

- NHẠC SĨ DUY KHIÊM (tay bass của Shotguns)

Ban nhạc Shotguns từ Saigon lên Đà Lạt dự đám cưới Duy Khiêm ngày 3 tháng 12 năm 1969. Từ trái sang phải: Pát Lâm, Ngọc Chánh, Elvis Phương, Ngọc Mỹ, Quốc Hùng, Hoàng Liêm, Duy Khiêm, Anh Chánh,

Trần Quốc Bảo có nhờ Khiêm viết vài dòng những kỷ niệm về anh cho một bài báo sắp phát hành. Vài dòng làm sao nói hết những kỷ niệm, những hồi ức suốt mấy chục năm từ lúc có cơ hội gặp nhau và chơi nhạc thuở ban Shotguns thành lập năm 1968.

Những kỷ niệm đáng nhớ lúc thiếu thời đôi khi nó không là gì lớn lao nhưng là những dấu ấn hằn sâu trong suốt cuộc đời nhau. Có gì đâu anh Chánh, chiếc Vespa của anh không có cần đạp máy, bị gẫy hay là mất gì đó, điều đó không quan trọng, chỉ có là khi muốn chạy, anh lên ngồi sang số rồi một người đẩy, sau đó cười ngặt nghẽo, anh em mình là những nhạc sĩ nghèo mà vui quá phải không anh.

Anh và Khiêm là hàng xóm bao nhiêu năm mà không biết nhau. Ở xóm ông Tạ, Khiêm ở đầu hẻm, anh ở xóm trong. Sau khi lập ban, vô tình hỏi nhau mới biết, "Ủa, vậy hả!" thật đơn giản mà dễ thương làm sao. Anh có nhớ anh em mình gọi Pat Lâm là gì không? "Ông thầy Tàu". Vậy đó, Pat Lâm vẫn vui với tên gọi đó. Sau 75, trong một chuyến vượt biên, tàu Pat Lâm bị bắn chìm, xác trôi vào bờ với đứa con trong tay, nhiều người chứng kiến nói lại, nhưng anh em mình không biết an táng nơi nào.

Bao nhiêu năm trôi giạt nơi xứ người, mỗi người một nơi, kẻ còn người mất, tuổi ngày càng cao, những kỷ niệm một thời của ban Shotguns, của anh Chánh, của Khiêm, của những anh em còn lại là một hoài niệm đẹp trong cuộc đời nhạc sĩ.

Vài dòng nhưng cũng đã dài, nhân có bài viết về ngày Sinh Nhật anh. Duy Khiêm Chúc anh Sinh Nhật thật vui, sức khỏe dồi dào và mong lại có dịp gặp nhau để nhắc lại một thời huy hoàng đã rất xa...

- CA SĨ NGỌC MỸ

Một bức ảnh quý chụp tại Đà Lạt tháng 12 năm 1969. Phía sau là vũ trường Tulipe Rouge, nơi mà Khánh Ly đã hát trước khi về Saigon năm 1965-1966. Từ trái sang phải: Elvis Phương, Ngọc Chánh, vợ chồng Pat Lâm, Ngọc Mỹ, Duy Khiêm, Quốc Hùng và Hoàng Liêm

Saigon, năm 1968. Ngọc Mỹ hát chung với Pat Lâm, Elvis Phương, Ngọc Chánh, Hoàng Liêm, Duy Khiêm, Quốc Hùng và còn nhiều nghệ sĩ khác nữa trong Ban Văn Nghệ Hoa Tình Thương, hát cho các chiến sĩ ở tiền đồn. 

Trong thời gian bị tấn công dịp Tết Mậu Thân 1968, chúng tôi không thể sinh hoạt văn nghệ hay đi đâu cả, vì có lệnh giới nghiêm mỗi ngày. Chúng tôi họp nhau lại và thành lập ban Shotguns. Chúng tôi tập dợt, thu băng... và rồi khi hết lệnh giới nghiêm, chúng tôi đi hát ở những câu lạc bộ của lính Mỹ như USO... 

Chúng tôi gọi Ngọc Chánh là “ông bầu”, vì anh biết cách tính toán làm ăn. Elvis Phương gọi Pat Lâm là “ông thầy Tàu”. Chúng tôi vui đùa với nhau và sinh hoạt rất vui vẻ. Hoàng Liêm nổi tiếng với những màn nói đùa tục của anh ấy... ha ha... Ký ức về những bạn trong Shotguns tôi sẽ ghi nhớ mãi.

- NHẠC SĨ PHẠM DUY:

Nhạc sĩ Ngọc Chánh và Phạm Duy từ những ngày trong nước đến khi ra hải ngoại luôn sát cánh hoạt động bên nhau

Hiện tượng phòng trà và các quán cà phê của sinh viên và sự du nhập của nhạc rock vào Việt Nam khiến cho âm nhạc ở miền Nam phát triển trên cả hai phương diện sáng tác và ca diễn. Thêm vào đó là việc ấn hành bản nhạc và sản xuất băng nhạc làm cho âm nhạc được dễ dàng phổ biến tới ngang cùng ngõ hẻm, từ thành thị tới thôn quê. Rồi còn có thêm Đài Truyền Hình tiếp tay cho Đài Truyền Thanh trong việc giới thiệu sáng tác mới, ca sĩ mới. 

Theo Ngọc Chánh, người ấn hành nhạc bản và sản xuất băng nhạc thành công nhất Sai-gon, một bài hát nào mà dân chúng thích có thể được in ra không dưới 10.000 bản. Chương trình băng nhạc ngon lành có thể bán được 8.000 tapes reel-to-reel, 15.000 cassettes. Những người mua băng lớn lại dùng nó làm băng chính để sang qua tape hay cassette bán cho dân chúng, cho nên số băng nhạc tiêu thụ tăng lên gấp bội.

Đời sống của tôi trở nên phong lưu hơn trước. Hầu hết nhạc phẩm của tôi được cơ sở Shotguns của Ngọc Chánh in ra và thu băng. Nhưng tôi cần phải tâm sự với bạn đọc là, trong suốt hai mươi năm đứng ở đầu sóng ngọn gió của làng nhạc miền Nam, soạn ra nhiều loại ca nhưng nhạc yêu nước (!), nhạc chiến đấu (! !), nhạc xây dựng (! ! !) chẳng đem lại cho tôi số tác quyền nào đáng kể. Chỉ có loại nhạc tình hay nhạc ngoại quốc lời Việt mới giúp tôi có nhiều tiền tác giả. Có dịp ngồi soạn lại gia tài âm nhạc để tặng các con, mới thấy mình soạn quá nhiều lời Việt cho những bản nhạc ngoại quốc. Có tới hàng trăm bài ! Lời Việt của nhạc Âu Mỹ mới mẻ hơn lời nhạc Việt thuần túy của tôi nhiều ! Và có ảnh hưởng lớn trong dân chúng. Có lẽ nên in ra cuốn Ngàn Lời Ca khác chăng?

- CA SĨ PAULINE NGỌC

Buổi họp mặt Pauline Ngọc sang Cali lần đầu ngày 26 tháng 4 năm 2010. Từ trái: Ngọc Chánh, Trung Nghĩa, Pauline Ngọc, Lưu Thế Vũ, Anh Thời Billars, Trần Quốc Bảo

Nhạc sĩ Ngọc Chánh là một ông anh giỏi, rất giỏi và sáng tạo. Rất nhiều ý kiến mới trong lãnh vực Văn Nghệ và gan dạ cùng mình. Từ đi làm công trong ban nhạc để trở thành chủ phòng trà và tinh mắt lúc nào cũng theo kịp thị hiếu cũng như sự yêu thích của khán thính giả.

Nhạc sĩ Ngọc Chánh từ làm băng Shotguns đến Nhạc trẻ đều thành công độc đáo. Lúc nào cũng đi tiên phong, không ngán thua cuộc hay lỗ vốn. Anh Ngọc Chánh đã đem Pauline Ngọc từ Club Mỹ Long Bình về hát phòng trà Queen Bee, cũng như thế với anh Elvis Phương.

Thời đó anh Đức Huy đóng đô ở phòng trà Mỹ Phụng bến Bạch Đằng, còn Duy Quang, Julie Quang – ban Dreamers ở Club Hai bà Trưng, Mây Trắng ở Key Hole, nhưng Queen Bees thì hỗn hợp Nhạc trẻ và giòng nhạc tình với nữ Hoàng sầu muộn Thanh Thúy rất tuyệt vời!

Nghệ sĩ về hát ở phòng trà Queen Bee của anh Ngọc Chánh và chị Thanh Thúy thì sướng lắm. Ba tháng đầu Pauline Ngọc được ký contrat hát độc quyền, khỏi chạy vòng vòng hát chỗ khác, và được chú Ngọc Hoài Phương cùng những ký giả khác thay phiên viết bài lancer mình qua sự hướng dẫn của anh Ngọc Chánh. Chị bắt đầu sự nghiệp là từ đó nên yêu quý anh Ngọc Chánh suốt đời. Cầu Chúa thương cho anh ấy sức khỏe và bình an để xách máy đi vòng Thế giới chụp ảnh dài dài!

- NHÀ BÁO NGUYỄN VIỆT

Bài hát Bao Giờ Biết Tương Tư (sáng tác của Phạm Duy – Ngọc Chánh) đã đưa tên tuổi Anh Khoa đến gần người yêu nhạc tại Saigon những năm 1971-1972

Năm 1969, Ngọc Chánh thành lập Trung tâm băng nhạc Shotguns, thu âm ở một phòng thu trên đường Bùi Hữu Nghĩa. Vì cộng tác chặt chẽ với nhạc sĩ Phạm Duy nên Ngọc Chánh đã nhờ Phạm Duy đặt lời cho bản nhạc “Bao giờ biết tương tư” (năm 1972) ông đã viết cho phim “Điệu ru nước mắt” dựa theo tác phẩm của nhà văn Duyên Anh. Ca sĩ Anh Khoa đã hát rất thành công bản nhạc này đúng ý ông nhất.

Nhạc sĩ Ngọc Chánh còn viết bản nhạc “Vết thù trên lưng ngựa hoang” cho bộ phim cùng tên của đạo diễn Lê Hoàng Hoa. Lúc đầu, ông định nhờ nhà văn Duyên Anh viết lời, nhưng sau đó đã để cho Phạm Duy viết lời. Duyên văn nghệ giữa Ngọc Chánh và nhạc sĩ Phạm Duy còn mang lại cho nền tân nhạc Việt Nam một bài hát nữa là “Tuổi biết buồn” cũng do Phạm Duy đặt lời.

Ca khúc “Bao giờ biết tương tư” trong phim “Điệu ru nước mắt” là lời tâm tình của một chàng trai biết thế nào là nỗi sầu tương tư khi tình yêu đến. Mãi đến khi đã thật sự yêu nàng, chàng mới biết thế nào là nỗi nhớ da diết mà người ta thường gọi là nỗi tương tư của một người phải xa cách người yêu để từng ngày qua là một ngày mong chờ được nhìn thấy bóng dáng của nàng.

Báo Stars and Stripes, ấn phẩm của Quân Lực Hoa Kỳ vùng Viễn Đông số ra ngày 25 tháng 10 năm 1968 có bài viết nhan đề “The Shotguns at Their Fingertips” của phóng viên Sgt. Roger Neumann.

Những ngón tay lướt trên nòng Shotguns

Sgt. ROGER NEUMANN

SAIGON – Các nhà tổ chức từng đưa những tài năng vòng quanh thế giới đến những câu lạc bộ quân đội ở Việt Nam. Don Raymond chỉ cần tạt sang nhà bên là tìm được Pat Lâm và ban Shotguns.

Ban Shotguns ở ngay Saigon. Họ cũng phải có mặt tại đây; họ ở trong Quân Đội. Chính là Quân Lực Miền Nam Việt Nam.

Có một thành viên trong nhóm không ở trong Quân Đội. Cô là Ngọc Mỹ (người ta gọi cô là Mi-Mi), và nhìn cô cứ như một lối quảng cáo mời gọi đi lính tuyệt vời khi cô diện bộ trang phục rằn ri. Bộ trang phục thật tiện lợi khi Mi-Mi đi theo ban Shotguns đến những trung tâm giải trí nằm ngoài Tự Do như Qui Nhơn, Ban Mê Thuột và Đắk Tô.

Cô nói: “Tôi thích đi ra tiền đồn vì tôi cho là những gì chúng tôi làm giúp ích cho binh sĩ”.

Quân Đội cho các nghệ sĩ này một hợp đồng dài hạn, nhưng họ không hẳn đi săn việc. Ngay cả đối với Quân Đội, sự nghiệp họ đang khá lắm cho đến trận tấn công của Việt Cộng dịp Tết Mậu Thân khi tất cả đều thất nghiệp, tuy không phải là nguyên nhóm cùng lúc, ở các phòng trà Saigon vì bị đóng cửa.

Pat Lâm, trưởng ban nhạc, nói: “Tôi đang hát ở phòng trà Quốc Tế. Tôi không hát nhạc soul, rock’n’roll, những loại nhạc chúng tôi hát lúc này, vì họ không ưa những loại nhạc như vậy ở đó. Những ca sĩ yêu thích của tôi là Frank Sinatra và Jack Jones, và tôi hát loại nhạc của họ.

“Đáng lý ra tôi giải ngũ năm nay, nhưng bây giờ thì tôi sẽ ở lại cho tới năm 38 tuổi hoặc tới khi hết chiến tranh. Ít nhất lúc này tôi được hát trở lại”.

Bẵng đi một thời gian, chẳng ai trong số họ hát hay chơi nhạc. Bọn họ làm việc cho những đơn vị tâm lý chiến cho tới sau Tết, một tổ chức mới ra đời lấy tên là Hoa Tình Thương bắt đầu gồm thu các tài năng để giải khuây cho binh sĩ.

Ngoài Pat Lâm và Mi-Mi, vốn có hợp đồng với Hội, những người khác tham gia Shotguns gồm có Elvis Phương, ca sĩ; Hoàng Liêm, lead guitar; Quốc Hùng, bass; Duy Khiêm, rhythm; Ngọc Chánh, organ; và Đức Hiếu, trống.

Khi họ không trình diễn cho binh sĩ Việt Nam Cộng Hòa ở tiền đồn, người môi giới vẫn có việc cho họ. Ban Shotguns thích chơi cho các câu lạc bộ quân đội Mỹ quanh Saigon vì họ thích chơi loại nhạc người Mỹ thích và người Mỹ cũng thích lối trình diễn của họ.

Bài bản của họ đa dạng từ những ballad như “The Impossible Dream” Pat Lâm ca cho đến soul như “Chain of Fools” Mi-Mi hát cho đến những bản nhạc country và western được ưa chuộng như “Together Again” với cả hai giọng ca Mi-Mi và Pat Lâm.

Pat Lâm cho biết: “Chúng tôi thích chơi nhạc cho người Mỹ vì chúng tôi hát hầu hết nhạc Mỹ. Nhiều người Việt cũng thích loại nhạc này, nhưng hầu hết là những người trẻ, tuổi choai choai. Ngay cả khi họ không hiểu lời ca, họ thích tiết tấu của bản nhạc. Nhưng khi chúng tôi trình diễn cho người Mỹ, chúng tôi biết rằng chúng tôi đang chơi đúng loại nhạc của họ”.

Ban Shotguns trình diễn mỗi Thứ Bảy ở Tân Sơn Nhứt USO và Chủ Nhật ở câu lạc bộ Saigon. Cả hai chương trình bắt đầu lúc 12 giờ trưa.

Ban Shotguns trình diễn mỗi Thứ Bảy ở Tân Sơn Nhứt USO và Chủ Nhật ở câu lạc bộ Saigon. Cả hai chương trình bắt đầu lúc 12 giờ trưa.

Ban Shotguns và ông Webster

JOHN B. WILSON

Một bài báo trong thập niên 1960, không rõ ngày và ấn phẩm

Nhà làm tự điển Webster mô tả “shotguns” là võ khí “lợi hại có thể trúng hay trật trên một bình diện rộng”. Rõ ràng, ông Webster chưa bao giờ đặt chân tới Saigon, hay bất cứ nơi nào ở Việt Nam mà Pat Lâm đã đưa “những nòng Shotguns của anh ấy” đi tới thật đều đặn và vô cùng hiệu quả.

Ban Shotguns của Pat Lâm gom lại hơn 67 năm kinh nghiệm trình diễn nhạc, màu sắc quốc tế, do chính Pat sáng lập, và có đủ cá tính cũng như thiện chí để làm mất việc hầu hết các ngài đại sứ!

Những nòng “shotguns” này, như những cây mà ông Webster mô tả, là võ khí đấy. Kẻ thù của họ? Trầm cảm, cô đơn... tuyệt vọng. Mức độ chính xác trong tầm ngắm của họ? 100%.

Ban nhạc hầu hết là quân nhân Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa và Elvis Phương bên Hải Quân, Shotguns làm việc dưới danh nghĩa của Ban Hoa Tình Thương. Họ là một nhóm ca sĩ và nhạc công chuyên nghiệp, nhiều kinh nghiệm, luôn luôn nở nụ cười và có vẻ hồn nhiên đối với khán giả say mê họ, luôn luôn thẩm định lại những điểm mạnh, điểm yếu trong công việc mỗi tuần khi tập dợt vào ngày nghỉ Thứ Hai để hoàn thiện hơn. Còn sáu ngày kia trong tuần. Chà... một ngày có thể có đến ba chương trình trình diễn cho binh sĩ nghe ở ba nơi khác nhau.

Một quân nhân gần đây bình phẩm: “Những người này nghe có vẻ như họ đã trình diễn với nhau suốt 10 năm”. Thực ra, ban Shotuns chỉ mới kết hợp có bảy tháng, nhưng với một người trưởng ban như Pat Lâm, có được sự trung thành và kính nể của cả nhóm, và Nguyễn Ngọc Chánh, với hai năm Quốc Gia Âm Nhạc, có vốn liếng để soạn hòa âm ăn khách cho những bài nhạc đã nổi tiếng, thì khó có ai nghi ngờ được lời của quân nhân đó. Sự thực thì có thêm nhiều người cùng cảm nghĩ như ông ta.

Elvis, binh sĩ Hải Quân duy nhất trong nhóm, có biệt hiệu này vì khả năng tuyệt vời bắt chước phong thái và giọng hát của “Ông Hoàng” của chúng ta. Xem ra rất nghiêm trang cho độ tuổi 24, Elvis Phương thường tạo ngạc nhiên với óc khôi hài của anh. Gần đây, sau một tràng pháo tay của khán giả, Phương thông báo: “Chúng tôi có rất nhiều yêu cầu tối nay, nhưng chúng tôi sẽ tránh xa!” Nhưng rồi khi anh mở đầu bài “Wait till the Midnight Hour” và “Blue Suede Shoes” thì chắc chắn ai cũng thấy bên dưới nụ cười hiền hòa đó là sự chuyên nghiệp chín chắn.

Pat Lâm, 33 tuổi, không phải là người cao tuổi nhất thôi, mà anh là trưởng ban. Không nghi ngờ gì. Một người hát nhạc swing và một cá tính nổi bật trên sân khấu, Pat cũng nghiêm trang và kỹ lưỡng không kém trên sàn diễn. Trong những tiết mục anh không tham dự, Pat lánh vào một góc để quan sát ban nhạc, cách trình diễn... và phản ứng của khán giả.

Hàng tuần họ tập với nhau một lần, mọi người đều lè phè. Hoàng Liêm, 32 tuổi, với bài hát Mễ Tây Cơ khiến anh có biệt hiệu “Pancho” cởi phăng áo và bỏ cả giày, tay cầm guitar, tìm một chốn thoải mái khẩy đàn. Anh chơi lead guitar cho Shotguns. 

Còn tay rhythm guitar Nguyễn Duy Khiêm, 25 tuổi, ở sau quầy nước soda, cúi đầu xuống cây guitar học một bản nhạc mới. Chân đất và cởi trần, Chánh đeo cặp tai nghe của Pat để lắng nghe một bản nhạc đang nổi trong tủ nhạc rất dồi dào của ban nhạc, đứng trước cây đàn organ điện, và một khuôn nhạc trắng, bắt đầu viết hòa âm cho phù hợp với lối trình diễn của nhóm. 

Lương Quốc Hùng, 22 tuổi, tay bass của Shotguns, ngồi trên một chiếc ampli lớn... trong khi Mi Mi, mà có lẽ chúng ta nghĩ chỉ đứng làm dáng, lại tất bật lo học lời ca của những bài hát mới.

1001 Khuôn Mặt Thương Yêu: Nhạc Sĩ NGỌC CHÁNH

bài viết: Nguyên Sa

Trong mắt người nghệ sĩ ngồi tâm sự với tôi có lãng đãng khói sương, những khói sương làm thành bởi những giấc mơ xưa, những cây dài bóng mát trong âm nhạc.

Đẩy một giọng ca lên đỉnh ngọn danh vọng là giấc mơ chạy dài suốt một cuộc đời Ngọc Chánh.

Năm 1960, giữ nhiệm vụ nhạc trưởng, chef d’orchestre ở Hồ Tắm Cộng Hòa, Ngọc Chánh đã đẩy giọng ca Minh Hiếu lên đỉnh ngọn danh vọng. Minh Hiếu khởi đầu cuộc đời đầy danh vọng của cô ở chính nơi Hồ Tắm Cộng Hòa đó. Với ban nhạc do Ngọc Chánh làm nhạc trưởng. Dưới sự hướng dẫn của Ngọc Chánh. Trước Hồ Tắm Cộng Hòa, Minh Hiếu chưa từng xuất hiện dưới ánh đèn sân khấu. Sân khấu tài tử, sân khấu của lớp học, của trường học, có thể, nhưng sân khấu chuyên nghiệp, chưa bao giờ. Minh Hiếu chỉ hát cho Hồ Tắm Cộng Hòa trước sau có 6 tháng, mỗi đêm chỉ ca hai bài, ca bài Nỗi Lòng của Nguyễn Văn Khánh và ca bài Gợi Giấc Mơ Xưa của Lê Hoàng Long. Ca mỗi đêm hai bài không hơn không kém, ca chỉ cho một vũ trường duy nhất là Hồ Tắm Cộng Hòa, không có giao ước độc quyền gì cả, nhưng cũng không chạy vũ trường, chỉ Hồ Tắm Cộng Hòa thôi, mà cũng chỉ có hai bài vì nhiều ca sĩ, chia ra người vài bài một đêm, Minh Hiếu ca sĩ mầm non hai bài không phài là một con số đáng phiền muộn, ca sĩ phải ở lại nguyên đêm dù cho chỉ xuất hiện hai lần dưới ánh đèn sân khấu. 

Nhạc trưởng Ngọc Chánh để hết tâm sức chỉ cho Minh Hiếu vô, chỉ cho cô ca sĩ láy, chỉ cho kiểu cách out ra, vô có luật của vô, ra có luật của ra, láy và ngân có một chục cách thế riêng biệt. Minh Hiếu làm đúng những lời hướng dẫn bằng vàng của người nhạc trưởng và chỉ sáu tháng sau cô cất cánh bay. 

Những lời mời mọc bay đến từ tứ phía cho Minh Hiếu, từ Arc en Ciel, từ Văn Cảnh, từ Mỹ Phụng, và con chim cất những tiếng hót đầu tiên cất lên khi chiếc đũa của người nhạc trưởng Ngợc Chánh đưa lên, hạ thấp xuống khi chiếc đũa đưa thấp xuống, cất cánh bay.

Năm 1968, Shotguns ra đời. Ban nhạc của Ngọc Chánh xuất quân không chọn đúng ngày, chỉ hoạt động một thời gian ngắn là vũ trường và phòng trà bị đóng cửa nhất loạt vì vụ Mậu Thân, năm 1969, sinh hoạt vũ trường tái lập, Shotguns trở lại sân chơi có Lê Văn Thiện piano, Ngọc Chánh keyboard, Cao Phi Long trompette, Mạnh Tuấn trống, Duy Khiêm bass, Đan Thọ violon, Trần Vĩnh saxo, Hoàng Liêm guitare.

Chính trong bầu trời âm nhạc tuyệt vời đó, tiếng hát của Elvis Phương được, nói theo thành ngữ của Ngọc Chánh, “đẩy lên đỉnh ngọn”. Ngọc Chánh còn nhớ anh tập cho Elvis Phương bài ca tiếng Việt đầu tiên là bài Mộng Dưới Hoa. 

Là một học sinh của Chasseloup, sau đổi tên là Jean Jacques Rousseau, Elvis Phương biết ca, ca hay nữa chứ, nhưng chỉ biết ca toàn những bài Pháp. Năm 1969, tập dượt cho Elvis Phương và năm 1970, người Elvis của âm nhạc Việt Nam cất cánh bay, bay từ đỉnh ngọn này tới đỉnh ngọn khác, chưa một lần phải hạ cánh.

Cũng như tiếng hát của Elvis Phương, tiếng hát của Thanh Lan bay đi từ Shotguns mặc dù giông bão, đến từ nhân thế cũng như đến từ thời gian, vẫn bay lượn viên miễn trên bầu trời của những đỉnh ngọn. Ngọc Chánh tâm sự đáng lẽ đỉnh ngọn vị thần âm nhạc dành cho Thanh Lan cao hơn nhiều, đó không phải chỉ là một đỉnh ngọn quốc gia mà là một đỉnh ngọn quốc tế. Vị thần âm nhạc mang món quà trân quý lại cho Thanh Lan, nhưng vị thần tinh nghịch đó có hai tay, ông chỉ đưa bằng một tay, đưa tay này vừa xong đã, bàn tay kia, lấy lại.

Năm 1970, Ngọc Chánh đưa Thanh Lan đi dự thi một cuộc thi ca nhạc quốc tế. Trong nước, tên tuổi Thanh Lan đã lên. Nhưng dưới vòm trời âm nhạc Việt Nam nhiều giọng hát của ta được coi là lớn thì dưới vòm trời âm nhạc quốc tế vẫn chỉ là những hành tinh cách xa nhiều triệu năm ánh sáng, không ai thấy được, nếu không phải là hư vô. Đẩy một tiếng hát lên đỉnh ngọn của quả núi trước mặt là một giấc mơ, đẩy tiếng hát lên đỉnh ngọn trái núi cao nhất đứng tuốt phía xa của hàng giẫy núi cao lại là một giấc mơ khác. Ngọc Chánh muốn cùng Thanh Lan vượt qua đỉnh ngọn của rặng núi trước mặt, lên tới đó mới nhìn thấy đỉnh ngọn của những rặng núi cao vút phía sau và leo lên tuốt những đỉnh núi cao vút trời mây đó. Ngọc Chánh ghi tên cho Thanh Lan dự thi cuộc thi ca nhạc quốc tế có tên là Yamaha. Thanh Lan thắng. 

Cuộc thi hát có điều kiện ca sĩ phải trình bày một bài mới, Ngọc Chánh tìm gặp Phạm Duy, đưa ra vấn đề, Phạm Duy đồng ý, hai người âm nhạc cùng nhau soạn thảo hoàn toàn ca khúc Tuổi Biết Buồn cho Thanh Lan ca trong kỳ thi. Thanh Lan thắng. Công ty sản xuất băng đĩa Nhật Bản là J.V.C. mang tới cho Thanh Lan một giao kèo 3 năm, giao kèo để ca, đi “sô” ở nhiều nơi trên thế giới, và ca để thâu băng và đĩa. 

Mặt trong của cuốn băng nói về 2 bài hát mà Thanh Lan trình bày: Tuổi Mộng Mơ (Phạm Duy) và Đừng Phá Vỡ Ân Tình (lời Việt Phạm Duy)

Phạm Duy đang tập cho Thanh Lan hát bài ca mới Tuổi Biết Buồn (sáng tác Phạm Duy - Ngọc Chánh). Bài hát được vào chung kết Đại Hội Nhạc Pop Toàn Cầu năm 1973

Đẩy một tiếng hát lên đỉnh ngọn, nói thì dễ, làm thì phải thiên nan vạn nan. Phải có lỗ tai để nghe thấy một tiếng hát thần thoại ngay từ khi giọng ca chưa vỡ ra. Giọng ca của một con người bằng xương bằng thịt không bất biến như âm thanh đã băng nhựa được bảo trì đúng mức, giọng ca của một con người không những đổi theo tuổi trẻ già, còn đổi từng năm, hơn thế, từng tháng. Một giọng ca có tôi luyện đều đặn vỡ dần ra, không những điêu luyện hơn, còn mạnh hơn, dầy hơn. 

Ngọc Chánh nói giọng ca của Ý Lan cách đây chừng hai năm không dầy như hôm nay, hồi đó giọng Ý Lan mong manh, sau hai năm Ý Lan làm việc với Ngọc Chánh giọng Ý Lan đã vỡ ra, đầy đặn khi lên không bao giờ đuối, khi xuống không thể mờ. 

Don Ho, trước khi hát cho Ritz và Don Ho sau khi ca cho vũ trường này là hai ca sĩ hoàn toàn khác biệt. Muốn đẩy một giọng ca lên đỉnh ngọn phải nghe thấy sự phong phú trong làn hơi còn non, phải nhận ra giọng ca có sức mạnh ghê gớm trong giọng ca còn mơ hồ, thấy được cái dầy cộm trong cái mỏng manh, tiếp nhận được nét tình tự ngàn đời trong vụng dại. 

Duy Quang lúc khởi đầu không ca. Duy Quang chơi bass cho vũ trường Tự Do của Bích Liên. Ngọc Chánh nhìn thấy viên ngọc quý trong lồng ngực ngươi nhạc sĩ, nghe thấy tiếng hót của con chim nằm trong cổ họng Duy Quang từ khi con chim mới chỉ là những hạt trứng đang được ấp ủ trong thời gian. Ngọc Chánh mời Duy Quang ca cho những cuốn băng Shotguns mà Ngọc Chánh khởi sự làm lại trong những ngày đầu đời tỵ nạn. Duy Quang sáng chói. Duy Quang bốc lên ngay. Từ dàn phóng Shotguns bồi thêm những cuốn Duy Quang – Hương Lan của Bích Liên, Duy Quang thâu cho Thanh Lan, Duy Quang bốc lên vút cao trên bầu trời danh vọng. Khi cuốn Ngọc Lan – Duy Quang ra đời, Duy Quang đã ở trên đỉnh ngọn.

Chính biệt tài nghe thấy âm ba từ thinh không đã giúp cho Ngọc Chánh tìm ra Elvis Phương, Thanh Lan, Minh Hiếu… hôm qua, những ngày tháng Việt Nam, và tìm ra những Duy Quang, Kim Anh, Ngọc Lan, Thiên Trang, Ánh Lệ, Delena, Ý Lan, Don Ho… hôm nay, nơi vùng đất Hải ngoại này.