title

Cuộc đời lận đận của nhạc sĩ Lê Hựu Hà 

Lê Hựu Hà sống một cuộc sống bấp bênh, thiếu thốn bên ngoài cánh cổng âm nhạc. Từ khi làm nhạc cho tới khi qua đời, ông chỉ sống duy nhất trong ngôi nhà do cha mẹ để lại trên đường Huỳnh Quang Tiên.

Phượng Hoàng tung cánh

Lê Hựu Hà(1946-2003) là một trường hợp đặc biệt của tân nhạc Việt Nam nói chung và nhạc trẻ Sài Gòn trước 1975 nói riêng. Sự đặc biệt của Lê Hựu Hà nằm ở chính thái độ của ông đối với âm nhạc. Từ khi bắt đầu sáng tạo trên những dây đàn năm 17 tuổi cho tới khi xuôi tay gác bút, Lê Hựu Hà vẫn cam tâm giấu mình trên những khuông nhạc đầy thăng trầm. Cuộc đời tựa chính những tâm khúc của ông với biết bao những lắt léo đan xen và rồi ông ngã ngục như dây đàn ai oán bỗng dưng gãy nhịp khi đang trên hành trình thăng hoa tại chính chốn bình yên đi về hàng ngày của mình.

Nhạc sĩ Lê Hựu Hà được đánh giá là một trong những người khởi đầu mang lại cho âm nhạc Việt Nam một luồng gió mới với những sáng tác theo lối đa âm (polyphonic) đầy sôi động. Ông sáng tác từ năm 17 tuổi khi còn là học sinh ngồi trên ghế nhà trường.Nhưng, những nhạc phẩm đầu tay chỉ thực sự được phổ biến rộng rãi khi Lê Hựu Hà mang ra biểu diễn cùng ban nhạc Hải Âu do chính mình thành lập năm 1966 tại đại hội nhạc trẻ dành cho sinh viên học sinh tại trường Taberd.

Tuy không gây tiếng vang lớn như một số các ban nhạc trẻ Les Fanatiques của Công Thành, Spotlight của Tuấn Ngọc, Les Vampires của Đức Huy nhưng Lê Hựu Hà đã làm giới trẻ Sài Gòn khi đó bất ngờ về một khái niệm còn rất mới trong quan điểm thưởng thức nghệ thuật của đại bộ phận công chúng Sài Gòn. Thuở ấy, số đông mải mê chạy theo những nhóm nhạc ngoại và điên cuồng chìm đắm trong những bản nhạc ngập ngụa chủ nghĩa hiện sinh, sống hôm nay không cần biết tới ngày mai.

Khi Lê Hựu Hà xuất hiện và chỉ với những đồ nghề đơn sơ của một gã du ca thích lang thang sáng tác cùng con tim yêu nhạc, say đời của mình đã thắp lửa lại cho cả một SàiGòn đau thương đang ẩn mình trên những giai điệu nhập ngoại. Ông đã chứng minh người Việt có thể tạo ra một lối chơi pop-rock ngẫu hứng theo cách của riêng mình, gắn mác made in Việt Nam.

Năm 1970 sau khi Hải Âu tan rã và tạo bệ phóng đưa tên tuổi nữ ca si Thanh Lan bay xa, Lê Hựu Hà lập ban nhạc Phượng Hoàng cũng với phong cách đó, ngay lúc bắt đầu đã được mọi người hào hứng đón nhận. Phong cách này chắp cánh thăng hoa thật sự khi được giọng ca quái – lạ của Elvis Phương và nhạc sĩ Nguyễn Trung Cang cùng đồng hành sát cánh.

Sau khi Phượng Hoàng tan rã vào năm 1975, Lê Hựu Hà vẫn không từ bỏ con đường âm nhạc và sự say mê của mình như một số các ban nhạc hay nghệ sĩ khác. Tuy sự nghiệp có chựng lại một chút nhưng ông vẫn tiếp tục thành lập nhóm nhạc Mây Trắng và tung ra các ca khúc mới: Hãy ngước mặt nhìn đời, Đôi khi ta muốn khóc. Sau Mây Trắng, ban nhạc Hy vọng (Bảo Chấn, Quốc Dũng và các ca sĩ Sỹ Thanh, Trang Kim Yến) của Lê Hựu Hà là lực lượng hùng hậu nhất so với các ban nhạc đương thời lại tiếp nối chặng đường sáng tác và biểu diễn. Cuối cùng, Phiêu bồng cùng nhạc sĩ Tuấn Khanh là địa chỉ cuối cùng Lê Hựu Hà hoạt động dưới hình thức ban nhạc.

Sau này, Lê Hựu Hà dù không sinh hoạt trong các nhóm nhạc nữa nhưng ông vẫn âm thầm cống hiến cho đời những bản nhạc đủ để giúp người hâm mộ không quên đi những năm tháng quá khứ sôi nổi và cái tên Lê Hựu Hà người tiên phong cho Rock Việt. Và dù thời gian có đi qua suốt các chặng đường nhiều đổi thay của nhạc trẻ với đủ các sắc màu âm nhạc rock and roll rồi swinging pop cho đến heavy rock, grunge nhạc sĩ Lê Hựu Hà vẫn trung thành với phong cách mà ông đã lựa chọn ngay từ ban đầu. Vì vậy, trong thế giới âm nhạc của những người yêu Rock Việt luôn có một chỗ đứng và vị trí cho cái tên Lê Hựu Hà neo đậu và đổ bóng.

Đời heo hắt trên những ngọn nến cháy tàn

Cũng như nhiều nhân vật đình đám khác trên địa hạt nghệ thuật Sài Gòn trước 1975. Lê Hựu Hà cũng phải gánh chịu nhiều thiên tai, giông bão đời mình kể từ giai đoạn thăng hoa trong đời sống âm nhạc. Có lẽ chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau đã phần nào linh ứng với những gì đã diễn ra trong cuộc sống thường ngày của một nhân vật sáng giá như Lê Hựu Hà. Trái ngược với sự lộng lẫy, cháy hết mình trên sân khấu,trở về con người thật khi không sáng tạo nghệ thuật là sự đối lập và hoàn toàn mâu thuẫn với con người nghệ sĩ dưới lớp đèn màu của ông.

Trong suốt giai đoạn nhạc sĩ Lê Hựu Hà còn sống, ông im lặng và chấp nhận mọi sự quên lãng của hệ thống thông tin đại chúng. Bản thân nhạc sĩ Tuấn Khanh, một người bạn thân thiết của ông khi đi xin tài trợ ở nhiều nơi để mong làm album cho Lê Hựu Hà đều gặp khó khăn vì nhũng lý do khác nhau. Ngoài bản cassette duy nhất mang tên Đồng Xanh do chính ông hợp tác với nhạc sĩ Bảo Thu phát hành bán chính thức tại Sài Gòn đến thời điểm này ông không hề có bất cứ một album nào ghi nhận những dấu ấn trên con đường sự nghiệp của mình.

Người nhạc sĩ từng được coi là đã mang một dòng nhạc mới và tươi trẻ đến cho Tân nhạc Việt Nam đã được phát giác qua đời vào ngày 11/05/2003 khi mới 53 tuổi do tai biến mạch máu não. Theo biên bản khám nghiệm, Lê Hựu Hà qua đời từ ngày 05 nhưng phải đến ngày 11 mới được phát hiện trong tư thế nằm ngửa dưới sàn nhà, ngay cạnh giường ngủ, trong khi đồ đạc vẫn còn ngổn ngang trong phòng và ti vi vẫn còn đang bật…Tiền sử bệnh tai biến đã khiến một con người tài hoa ra đi khi tuổi vẫn còn trẻ và đặc biệt là ra đi trong sự hoài nghi, luyến tiếc của hàng triệu những người “muôn năm cũ”.

Theo ước lượng, Lê Hựu Hà sáng tác được khoảng trên dưới 50 ca khúc và mỗi ca khúc đều đánh dấu một sự chuyển mình tích cực của Tân nhạc Việt Nam. Và dù Lê Hựu Hà không phải là hương thơm bất tử nhưng ông chính là cánh chim đầu đàn của nhóm Phượng Hoàng và cũng chính nhóm nhạc này đã tạo nên hương vị riêng trong kho tàng âm nhạc Việt Nam.

Lê Hựu Hà sống một cuộc sống bấp bênh, thiếu thốn bên ngoài cánh cổng âm nhạc. Từ khi làm nhạc cho tới khi qua đời, ông chỉ sống duy nhất trong ngôi nhà do cha mẹ để lại trên đường Huỳnh Quang Tiên. Anh trải qua bốn cuộc hôn nhân không trọn vẹn và người vợ thứ tư chính là danh ca nổi tiếng Nhã Phương, em gái của ca sĩ Bảo Yến. Hai người có với nhau hai con gái là Phương Uyên và Phương Khánh. Sau này Nhã Phương có lần chia sẻ thẳng thắn về cuộc hôn nhân đầy sóng gió và thiếu thốn của mình trên báo chí: 

“Khi sống với anh Hà, đôi khi nghĩ lại, tôi thấy mình đã làm việc quá sức. Có những lúc ốm đau, tôi chẳng được nghỉ ngơi, cứ lao vào đi hát và kiếm tiền trả tiền nhà, trang trải cuộc sống. Tôi làm việc như một cái máy,tất tả chạy từ miền Trung ra Hà Nội rồi lại xuống tận Rạch Giá, Cà Mau…Có lúc rất mệt, người không còn chút sức lực, tôi cũng không được nghỉ ngơi. 

Anh Hà cứ nói: “Thôi em ráng hát nhé, hát để có tiền trả tiền nhà”. Thế là những lúc bệnh, tôi vẫn đi hát. Có một điều sai lầm với nhiều người làm nghệ thuật, trong đó có cả anh Hà là cứ sống trong mơ tưởng hão huyền. Họ cứ ngỡ mình là nhân vật gì đó quan trọng lắm, nổi tiếng lắm, tên tuổi lắm…Thật hoang tưởng! Suốt thời gian sống với tôi, anh Hà thường thất nghiệp. Tôi là người lo toan mọi thứ trong gia đình. Nói như vậy để thấy rõ hơn cuộc sống bấp bênh, nghèo nàn của nhạc sĩ…”

Hương Giang