title

SỰ TINH TẾ?

-- Nguồn: Nguyễn Thị Bích Ngà - 

Bạn bè nói nửa dỗi nửa ngụy biện: -"Có phải ai cũng biết tinh tế đâu! Hiếm lắm..." khi tôi trách họ vài điều vô duyên nào đó. Và tôi trở thành người khắt khe, khó tính trong mắt không ít bạn bè.

Tôi thường ngạc nhiên; bởi theo tôi, sự tinh tế có khó gì đâu mà sao nhiều người cứ nghĩ là xa xỉ lắm.

Tinh tế là từ Hán Việt. Tinh là đã lọc hết tạp chất, chỉ còn lại phần tinh túy. Tế nghĩa là nhỏ, mịn, kỹ, căn kẽ; tinh tế nghĩa là tỉ mỉ, kỹ lưỡng, cặn kẽ, tinh vi. Người tinh tế là người nhạy cảm, tế nhị, có khả năng nhìn sâu vào những chi tiết rất nhỏ. Họ làm vui lòng người bởi vì thấu hiểu tâm lý người đối diện. Thường được mặc định đó là bản năng của phụ nữ.

Tôi không nghĩ vậy, mà cho rằng nó là quá trình học hỏi, quan sát, và quan trọng hơn tất cả là sự quan tâm từ tình yêu thương.

Cách đây vài năm, đọc cuốn "Biên niên ký chim vặn dây cót" của Haruki Murakami, tôi nhớ mãi một chi tiết nhỏ xíu: 'Anh chồng thất nghiệp mỗi khi có chuyện buồn là đem áo ra ủi và ủi rất kỹ lưỡng. Cô vợ đi làm, gọi điện về hỏi han; anh chồng đang ủi áo, cô vợ hỏi ngay: có chuyện gì hả anh?' Chỉ bấy nhiêu thôi, tôi hình dung ra một người vợ thấu hiểu và tinh tế.

"Khói" của Đoàn Bảo Châu, tôi đọc đi đọc lại phải chục lần; hỏi nhớ gì? tôi không nhớ gì nhiều ngoài chi tiết anh Châu tả: 'Dũng ở tù, có một bạn tù ốm nhom, ho hen. Và cái thằng tù vì tội ăn cắp đó cố gắng kìm nén cơn ho về đêm, để không làm phiền bạn cùng phòng, mà không được!". 'Nó tinh tế dù là kẽ 'không ra gì', được anh Châu khắc họa qua vài câu ngắn ngủi. Và tôi cho là đạt nhất, cô đọng nhất trong quyển tiểu thuyết dày đặc những chi tiết hay ho...

Ba Mẹ tôi chẳng bao giờ cãi nhau, lúc nào cũng 'anh anh em em' như đôi chim câu, dù sáu mặt con và tuổi đã về chiều.

Bà đi chợ, về muộn hơn bình thường nửa tiếng, ông ở nhà nhấp nhỏm ngồi đứng không yên. Vừa nghe tiếng chó sủa ngoài xa, ông ra mở cái cổng tre đón bà. Ông đỡ cái giỏ đệm bàng trên tay mẹ, xách phụ từ cổng vô bếp. Mẹ xách từ chợ xa ba cây số về nhà được không lẽ lại không thêm nỗi vài chục mét, nhưng ông luôn đỡ hộ vợ. Ông giúp bà bỏ thức ăn từ giỏ ra, hỏi bà hôm nay chợ có chuyện gì mà về muộn, bà nhẹ nhàng bảo: vì thức ăn dạo này tăng giá, nên phải chọn hơi lâu.

Sau này lớn tôi mới biết, đó là thời gian ông bệnh nặng, không còn đèo bà đi chợ được như trước. Những hình ảnh quan tâm đó từng làm tôi cứ ước mãi: lớn lên sẽ có tình yêu như thế; có người chồng yêu thương mình bằng sự tinh tế, cảm thông sâu sắc, nhất là về sự vất vả cũng như tình yêu của mình.

Nền tảng giáo dục gia đình quyết định việc hình thành tính cách một người. Sâu sắc, tinh tế hay hời hợt, thô lỗ đều xuất phát từ gia đình.

- Một đứa trẻ được dạy, khi đi không kéo lê dép tạo tiếng động làm phiền tai người khác, thì khi lớn sẽ không thể mở karaoke hết cỡ để tra tấn hàng xóm.

- Một đứa trẻ được dạy, thấy ba mẹ mệt phải tự ra sân chơi để ba mẹ nghỉ ngơi, thì lớn lên sẽ biết tôn trọng cảm xúc của người khác hơn ý muốn của mình.

- Một đứa trẻ được dạy phải vét sạch đến hạt cơm cuối cùng trong chén, thì lớn lên sẽ biết tôn trọng sức lao động và không phung phí thực phẩm.

- Một đứa trẻ được kiên nhẫn giải thích vì sao con thằn lằn có thể mọc lại đuôi mà con khác thì không, vì sao con kiến có thể vác vật to hơn trọng lượng nó, vì sao cái cây có kiến vàng thì trái ngọt hơn... thì lớn lên sẽ là người luôn học hỏi, tìm hiểu và có tính quan sát, suy luận logic.

- Một đứa trẻ được dạy phải quét từng ngóc ngách, góc kẹt, phải quét luôn cả lối đi chung với hàng xóm, thì lớn lên sẽ thành người bao dung, hồn hậu và dễ gần.

- Một đứa trẻ được dạy yêu thương động vật, không lấy sự hành hạ để làm trò vui, thì lớn lên sẽ thành người thương tha nhân, khó có thể làm điều ác.

- Một đứa trẻ được dạy không cười cợt, trêu chọc khuyết tật cũng như sai sót của bạn bè, mà phải biết bênh vực, chia sẻ với bạn miếng quà, cây bút, thì lớn lên sẽ là người có tính công bằng, chống lại bất công...

Đọc tới đây, sẽ không ít người cho rằng những điều trên khó thực hiện, khó dạy cho con cái thời buổi này. Ừ, tôi biết là khó, vì muốn dạy con thì ba mẹ cũng phải học. Lười không chịu học thì khó thôi!

Cũng như khi tôi trách anh bạn về đôi lần thô tháo, tôi không có ý phán xét rồi nghỉ chơi, tôi quý yêu và chỉ muốn anh học để có thể cư xử tế nhị hơn. Vì lười, anh bảo, "Anh là nông dân, nên tính tình có những lúc thô thiển thế, em thông cảm cho anh!".

Tôi cười, "Đừng đổ thừa nông dân mà tội cho họ!". Tinh tế, quan tâm không khó, do chịu học hay không mà thôi.