Sau khi để vợ “khai hỏa” tấn công Tổng thống Trump vào thứ Hai (18/8), hai ngày sau, ông Obama đã đăng đàn tiếp tục bôi xấu vị tổng thống đương nhiệm của Hoa Kỳ. Những câu từ mà vợ chồng vị cựu tổng thống da màu nhắm vào ông Trump là rất nặng nề. Sự việc này khiến người ta đặt câu hỏi vì đâu mà vợ chồng Obama lại hành xử như vậy?
Đây không phải là lần đầu tiên ông Obama vi phạm một quy tắc được thực hành từ lâu là cựu tổng thống không được bình luận hay chỉ trích về những việc mà tổng thống đương nhiệm đang làm. Ngoài các diễn đàn nhỏ, đây là lần thư hai ông Obama lên tiếng chỉ trích Tổng thống Trump tại một diễn đàn lớn được công chúng quan tâm.
Vào tháng 9/2018, trước cuộc bầu cử Hạ viện Mỹ, ông Obama đã đánh dấu sự trở lại khi có bài phát biểu dài “tranh công” với ông Trump, đồng thời không quên buông lời khiếm nhã với vị tổng thống thứ 45 của nước Mỹ.
Sự gay gắt trong các chỉ trích của ông Obama đối với Tổng thống Trump có thể được thúc đẩy bởi nhiều nguyên nhân, nhưng những thành tựu mà ông Trump đạt được sau khi bước chân vào Nhà Trắng có lẽ đã khiến ông Obama không khỏi cảm thấy chạnh lòng với những gì ông đã làm trong suốt hai nhiệm kỳ dẫn dắt nước Mỹ.

Hai nhiệm kỳ thất bại

Vào năm 2008, khi mới 47 tuổi, ông Obama đã chiến thắng Thượng nghị sĩ John McCain trong cuộc chạy đua vào Nhà Trắng để trở thành tổng thống thứ 44 của Hoa Kỳ, và là tổng thống người da màu đầu tiên của nước Mỹ. Ông Obama nổi tiếng với các bài phát biểu “đi vào lòng người” bằng lập luận logic cùng ngôn hành nhẹ nhàng, lịch thiệp, hòa với phong cách chỉn chu thường thấy ở một chính trị gia của đảng Dân chủ. Tuy nhiên, những thứ thuộc về hình thức không thể giúp ông có được hai nhiệm kỳ tổng thống thành công.
Steven W. Mosher, tác giả cuốn sách Bắt nạt châu Á: Tại sao Giấc mơ Trung Hoa lại là mối đe dọa mới đối với trật tự thế giới, vào năm 2018, từng ví nền kinh tế Mỹ trước khi được ông Obama chuyển giao cho Tổng thống Trump là “một đống tro tàn của những quy định hành chính rườm rà, thuế cao và những thỏa thuận thương mại tồi tệ đã từng đe dọa sẽ bóp nghẹt nó”.
Sự bất lực và yếu kém trong điều hành kinh tế của ông Obama được bộc lộ ở việc trước khi nghỉ hưu ông đã nói rằng chỉ có “cây đũa thần” thì ông Trump mới có thể tạo thêm được việc làm và đưa GDP của kinh tế Mỹ lên mức 3%. Nhưng Tổng thống Trump đã cho thấy điều mà ông Obama tin rằng là không tưởng đã trở thành hiện thực, nền kinh tế Mỹ đã thay đổi 180 độ, hàng loạt kỷ lục về kinh tế đã được ông Trump lập nên chỉ trong chưa đầy 2 năm.
Ông Obama không chỉ cho thấy ông thuộc tuýp “giỏi nói nhưng kém làm” trong lĩnh vực kinh tế, mà trong các lĩnh vực khác ông cũng đã không làm được gì nhiều, thậm chí còn tạo ra những thảm họa.
Dưới thời ông Obama Hoa Kỳ đã tiêu diệt được trùm khủng bố Osama Bin Laden, mặc dù vậy, chính quyền của ông lại lơ là để cho lực lượng nhà nước Hồi giáo IS nổi lên và gây họa loạn với mức độ nguy hiểm hơn, trên một phạm vi còn rộng lớn hơn cả tổ chức khủng bố của Bin Laden, mãi cho tới khi lực lượng này cơ bản bị tiêu diệt dưới thời chính quyền Trump.
Thời ông Obama làm chủ Nhà Trắng cũng là thời điểm Nga ngang nhiên sáp nhập bán đảo Crimea của Ukraine. Thời gian đó, Triều Tiên cũng liên tiếp thử nghiệm vũ khí hạt nhân, đe dọa an ninh khu vực. Ngoài ra, việc ông Obama ký thỏa thuận hạt nhân với Iran cũng bị chỉ trích là hành động “uống thuốc giảm đau”, vì chỉ đem về cho nước Mỹ một cam kết của Teheran không phát triển vũ khí hạt nhân trong 10 năm, trong khi vô hình chung giúp lực lượng cầm quyền ở quốc gia “tài trợ khủng bố” củng cố nội lực để trở lại nguy hiểm hơn sau năm 2025.
Nhưng có lẽ thất bại lớn nhất trong thời gian ông Obama nắm quyền tổng thống là để Trung Quốc lần lướt, thậm chí bắt nạt Hoa Kỳ. Việc Bắc Kinh không trải thảm đỏ đón ông Obama vào tháng 5/2016 được giới quan sát nói rằng đã nói lên phần nào sự coi thường của chính quyền Trung Quốc đối với ông.
Thời gian ông Obama nắm quyền, thâm hụt thương mại Mỹ-Trung luôn ở mức cao, hàng Trung Quốc được “thỏa sức” tiếp cận thị trường Mỹ với mức thuế ưu đãi, Bắc Kinh không ngần ngại bảo hộ doanh nghiệp trong nước và ép doanh nghiệp nước ngoài chuyển giao công nghệ.
Nhưng thất bại lớn nhất của ông Obama khi xử lý vấn đề Trung Quốc là chính quyền của ông đã quá nhu nhược để Bắc Kinh “tự tung tự tác” trên Biển Đông. Theo Navy Times, trong khoảng thời gian từ 2012-2015, chính quyền Obama đã ngăn cản Hải quân Mỹ thực hiện quyền tự do hàng hải trên vùng biển này. Đây cũng là khoảng thời gian chính quyền Trung Quốc hoàn thành việc bồi đắp các rạn san hô ở Trường Sa thành các đảo nhân tạo kiên cố, cũng như gia tăng các hoạt động quân sự trên các tiền đồn khác ở Biển Đông, bên cạnh việc chèn ép và đe dọa các nước láng giềng có tuyên bố chủ quyền trên vùng biển giàu tài nguyên này.

“Nhỏ nhen, cá nhân và dối trá”?

Cây viết David Limbaugh trong một bài viết đăng trên Fox News hôm thứ Sáu (21/8) đã đưa ra nhận định về những “tâm tật” dẫn khởi vợ chồng ông Obama tới hành động công kích ông Trump. Nhà báo này cho rằng việc ông Obama tấn công Tổng thống Trump là thể hiện của tâm tính nhỏ nhen (petty), cá nhân (personal), không trung thực (dishonest) và có mục đích gây chia rẽ.
Cây viết này cũng phản bác những điều mà ông Obama nói về người tiền nhiệm. Trước khi đưa ra phản biện của mình, ông Limbaugh dẫn lại lời của ông Obama nói về ông Trump vào tối hôm thứ Tư.
Ông Obama: “Tôi đã hy vọng, vì lợi ích của đất nước chúng ta, Donald Trump có thể thể hiện sự quan tâm đến công việc một cách nghiêm túc, rằng ông ấy có thể cảm thấy sức nặng của trách nhiệm và ngộ ra sự tôn kính đối với nền dân chủ đã được đặt trong tay ông ấy. Nhưng ông ấy không bao giờ làm vậy”.
“Ông ấy không chú tâm đến công việc; không quan tâm đến việc tìm kiếm điểm chung; không quan tâm đến việc sử dụng quyền hành lớn để giúp đỡ bất cứ ai ngoài bản thân và bạn bè của mình; không quan tâm đến việc đối đãi một cách đúng đắn đối với vai trò tổng thống ngoài việc lợi dụng nó để thu hút sự chú ý mà ông ấy khao khát”.
“Donald Trump không làm tốt được công việc bởi vì ông ấy không thể. Và hậu quả của thất bại đó là nghiêm trọng: 170.000 người Mỹ chết, hàng triệu việc làm mất đi, … danh tiếng đáng tự hào của chúng ta trên toàn thế giới giảm sút nghiêm trọng và các thể chế dân chủ của chúng ta bị đe dọa hơn bao giờ hết”.
Về ý kiến của ông Obama rằng ông Trump không “quan tâm tới công việc một cách nghiêm túc”, cây viết Limbaugh cho rằng ông Obama đang nghĩ ông Trump cũng như mình. Theo ông Limbaugh, Tổng thống Trump sẽ không thu được thành tựu như hiện tại nếu ông không phải là người làm việc không mệt mỏi để thúc đẩy chương trình nghị sự vì nước Mỹ. Mỗi ngày, ông Trump thể hiện tình yêu của mình đối với Hoa Kỳ và cam kết đảm bảo rằng nó vẫn là quốc gia vĩ đại nhất thế giới.
Cây viết của Fox News cũng lưu ý rằng, việc ông Obama nói ông Trump “không quan tâm đến việc tìm điểm chung”, tức chỉ biết làm theo ý mình, là một sáo ngữ thể hiện một đức tin xấu. Vì những người cấp tiến như Obama thường cáo buộc những người muốn bảo vệ văn hóa truyền thống như ông Trump gây chia rẽ dân tộc nhưng không đưa ra được bằng chứng. Thực tế cho thấy, ông Trump trong khi thực thi nhiệm vụ đã cố gắng dung hòa để tìm phương án khả thi, nhưng những nghị sĩ Dân chủ luôn chọc tức ông bằng việc cố gắng bác bỏ các sáng kiến lưỡng đảng mà ông đề xuất.
Cây viết Limbaugh lập luận rằng cựu Tổng thống Obama không chỉ ra được Tổng thống đương nhiệm Donald Trump đang lợi dụng quyền lực để làm lợi cho cá nhân và người thân, giống như một số đồng sự của ông Obama. Ông Limbaugh bình luận, ông Obama và những người bạn chỉ đơn giản là ném ra những lời buộc tội để giúp các phương tiện truyền thông dồn dập đưa tin nhằm mục tiêu bôi nhọ ông Trump mà không bao giờ cung cấp được bằng chứng.
Tiếp theo, ông Limbaugh phản biện rằng, việc ông Obama nói ông Trump có lỗi với hơn 170 ngàn người Mỹ chết vì Covid-19 cũng lại là điều vô lý, vì “các nguyên thủ quốc gia không thể tiêu diệt loại virus này bằng đũa thần hoặc tên lửa hành trình”.
Trong khi đó, ông Trump đã xử lý đại dịch ngay từ đầu, và ông ấy thường làm theo lời khuyên của đội ngũ y tế cố vấn bao gồm hai bác sĩ thân đảng Dân chủ là Fauci và Deborah Birx. Những người chỉ trích ông Trump không thể dùng tiêu chuẩn kép, ủng hộ phương án của các bác sĩ Dân chủ và phản đối ông Trump, vì nếu ông Trump sai, thì đương nhiên đội ngũ tư vấn y tế của ông cũng sai.
Theo ông Limbaugh, luận điểm kỳ quái nhất trong phát biểu của Obama là ông Trump đã làm cho nền kinh tế Hoa Kỳ trì trệ trong đại dịch Covid. Ông Limbaugh cho rằng, quy kết như vậy là không thể chấp nhận được vì ngay từ đầu, Tổng thống Trump đã thúc giục nước Mỹ quay trở lại làm việc, trong khi đảng của ông Obama đã đấu tranh để giữ nước Mỹ trong vòng kìm hãm.
Bình luận về ý kiến của ông Obama, rằng Tổng thống Trump đã đánh mất danh tiếng của nước Mỹ trên trường quốc tế, tác giả của cuốn sách Có tội bởi lý do điên rồ: Tại sao đảng Dân chủ không thể thắng viết: 
“Trên hết, thưa ông ông Obama, Tổng thống Trump đã giải cứu đất nước này từ những chính sách đối ngoại yếu kém của ông và khôi phục vị thế đáng được tôn trọng của chúng ta trên thế giới”.