title

Câu chuyện cái bụng

Theo hiểu biết thông thường, con người chỉ có một não bộ nằm trong sọ.

Năm 1998, người ta bắt đầu nói tới não bộ thứ hai, do quyển sách “The Second brain” của Michael D. Gershon, giáo sư Đại Học Columbia, ông nhận thấy có sự tương đồng của não bộ và các neurons, lót mặt trong ruột, ông cũng nhận thấy hai não bộ liên lạc chặt chẽ với nhau, tạo nên một trục não bộ-ruột, các vi trùng trong ruột tổng hợp các chất dẫn truyền thần kinh (neurotransmitteurs).

Trong ruột, các vi trùng vô hại (nói đúng hơn là có lợi cho loài người) nhiều đến nỗi không tài nào đặt tên cho hết được, trước kia gọi là flores intestinaux nay gọi là “microbiotes ” (tiếng Anh:microbiota) Vi trùng đường ruột quyết định nhiều chuyện trong lĩnh vực y khoa, mà trong tương lai, các khảo cứu sẽ nhắm vào đó để định bệnh, chữa bệnh, tiên liệu bệnh sắp xảy ra v.v..

Mới đây, người ta nhận thấy trẻ sơ sinh nếu thiếu 4 loại vi trùng đường ruột trước ba tháng tuổi sẽ tăng nguy cơ bị bệnh suyễn (có nghĩa là ở dơ sống lâu chăng?)

Lucy, tổ tiên loài người, sống cách đây 3 triệu năm, ruột chỉ dài 1,2m. Nhưng, ngày nay, chúng ta có ruột dài tới 8 mét với bề mặt trong ruột 200m vuông, tương đương với một sân tennis chứa 200 triệu neurons,100.000 tỉ vi trùng, gồm 8000 đến 10.000 loài khác nhau, mười lần hơn số tế bào của cơ thể loài người.

Vi trùng ruột có 500.000 genes, so với 22.000 genes của loài người.

Trong phân người, 90% là xác vi trùng (ghê chưa?)

Khi nói tới vi trùng, thì phải nói thuốc trụ sinh, Brett Finley của đại học BC Canada, nhận thấy, nếu cho Vancomycine cho chuột con, sẽ làm đảo lộn microbiotes, và gây bệnh suyễn, còn nếu cho thuốc này cho chuột đã trưởng thành thì không sao. Phản ứng cũng tương tự như vậy ở trẻ sơ sinh trước 24 tháng tuổi.

Trong ruột, càng có nhiều vi trùng càng tốt, điều này làm các nhà vi trùng học đặt lại vấn đề: dân cư ở các nước tiên tiến có khuynh hướng ở sạch thái quá, lúc nào cũng xài thuốc khử trùng, xịt xịt khắp nơi, làm cho số vi trùng đường ruột giảm thiểu, khiến làm tăng các bệnh: béo phì, dị ứng, tiểu đường, cao huyết áp, thiếu phản ứng miễn nhiễm, tăng bệnh tim mạch, bệnh cröhn v.v… Người ta thắc mắc có phải là các bệnh tâm thần, tự kỉ (autisme), trầm cảm (dépression) quên v.v… là do thiếu hụt các microbiotes mà ra.

Theo bài báo đăng trên Nature (2013) các nhà nghiên cứu nhận thấy số vi trùng trong ruột bệnh nhân béo phì ít hơn so với nhóm người không béo phì.

Một thí nghiệm khác, ly' thú hơn (đăng trong báo Science của đại học Washington ở St Louis): khi đem vi trùng ruột của người béo phì cấy vào ruột chuột A và vi trùng ruột của người với số cân bình thường cấy vào ruột chuột B, A và B là 2 chuột sanh đôi đồng nhât, ăn cùng một loại thực phẩm; một thời gian sau, chuột A trở nên béo phì.

Một khảo cứu khác trên bệnh tiểu đường loại 1, đăng trên tờ Immunity cho thấy vi trùng đường ruột có khả năng bảo vệ, hơn nữa chữa khỏi bệnh tiểu đường loại 1 trên chuột.

Đối với các bệnh tâm thần, giáo sư Stephen Collins, bs chuyên khoa đường ruột của đại học Mc Master ở Hamilton(Ontario) nghĩ là các vi trùng trong ruột tiết ra các chẩt có thể ảnh hưởng trên não bộ, và các chất này sẽ kiểm soát độ stress, vui buồn của chúng ta, nhưng là vi trùng gì? Đó là đề tài nghiên cứu hết sức nóng bỏng.

Ở Montreal, gs Guy Rousseau, thuộc bệnh viện Sacré Coeur, chứng minh là sau khi bị nhồi máu cơ tim (infarctus) 65% bệnh nhân bị trầm cảm, và cách tránh trầm cảm mà ông làm là đem vi trùng cấy vào ruột bệnh nhân.

Ở London, Western Ontario, Canada, gs Derick Fabe, giám đốc chương trình nghiên cứu về bệnh tự kỉ, thấy là các trẻ em Somalie, sau khi định cư ở Canada, tỉ số bệnh tăng lên, ông nghi là do các chất độc tiết ra bởi các vi trùng đường ruột, do không tiêu hóa được các thứ thực phẩm mà dân Somalie không quen dùng như lúa mì và sữa, quan điểm này còn nhiều tranh cãi.

Trong số ba bệnh neurodegenerative: Alzheimer, Parkinson, SLA (slérose latérale amyotrophique) nhất là bệnh Parkinson, người ta nhận thấy ở các bệnh nhân này, các triệu chứng đường ruột xuất hiện khá lâu trước khi các bệnh trên xuất hiện.

Ngày nay người ta xếp lọai các vi trùng đường ruột vào ba nhóm chính:

– Bactesroides

– Prevotelle

– Ruminococcus

Kế đó các vi trùng sẽ được xếp vào các nhóm nhỏ để tiện việc khảo cứu. Hy vọng một ngày không xa, chúng ta sẽ có một “carte de microbiotes” giúp bác sĩ biết được bệnh nhân thiếu vi trùng gì trong ruột để bôm vào ruột chữa bệnh!

Bệnh colite pseudomembraneuse gây ra bởi Clostridium difficile, khi hết thuốc chữa, bác sĩ dùng phân của người lành bơm vô ruột già của người bệnh giúp chữa khỏi nhiều trường hợp nan giải.

Cả ngàn năm trước, sách thuốc Trung Hoa đã viết “bệnh đi vào bằng cửa miệng”, có thể do thức ăn, một loại vi trùng nào đó sẽ sanh sôi nẩy nở hơn các vi trùng khác.

Như vậy, một nông dân ở đồng bằng nam bộ, xơi tất cả con gì nhúc nhích, thì sẽ có nhiều vi trùng, sẽ khỏe như voi. Còn các cô tiểu thư khuê các ăn uống nhỏ nhẹ, kiêng khem sẽ bị đủ thứ bệnh chăng?

Đó là ý riêng của tác giả, chưa có khảo cứu nào chứng minh.

Tác giả mong bài viết này, giúp độc giả có khái niệm về microbiotes và vai trò của nó, mà càng ngày giới truyền thông sẽ nói tới rất nhiều.

BS. Tăng Quốc Kiệt