title

Tiểu sử ngôi trường Bác Aí có trên 100 năm tuổi

Trước năm 1975 trường Đại học Saigon được gọi là Trường Bác Ái Học Viện - Collège Fraternité hay (Lycée Franco - Chinois Trung Học Pháp-Hoa) là ngôi trường lâu đời và lớn nhất của người Hoa ở Cholon. 

Được thành lập vào năm 1908 do ông Tja Ma Yeng (Tạ Mã Điền) tục danh là Má Chín Dảnh là vua lúa gạo ở Chợ Lớn sáng lập. Ông sinh năm 1862 ở Batavia (Java) và mất năm 1940 ở đường Mai Sơn (trên đường này có chùa Mai Sơn tự). Chợ Lớn và được chôn ở nghĩa địa Minh Đức ở Phú Thọ. Ông là người Peranakan (Baba) gốc Phúc Kiến từ Java. Sau khi mẹ mất thì ông về Hạ Môn sinh sống và kết hôn ở Phúc Kiến trước khi đến Chợ Lớn làm ăn vào năm 1885. Sau này Ông là bang trưởng bang Phúc Kiến Chợ Lớn.

Trong giai đoạn đầu ông lập công ty buôn bán gạo “Ban Guan” (Vạn Nguyên), gia nhập quốc tịch Pháp năm 1905 và sau đó mua lại một nhà máy xay lúa chạy bằng hơi nước của một công ty Pháp (của ông Andrew Spooner trước kia) sắp sửa phải đóng cửa, Ông đặt lại tên nhà máy là Ban Aik Guan Steam Rice Mill Co. Ltd.

Sau đó Tạ Mã Điền thấy nhà máy Ban Aik Guan Steam Rice Mill vẫn còn nhỏ. Để phát triển thêm, ông mua đất ở dọc bến Bình Đông và xây một nhà máy lớn hơn trang bị với máy xay lúa mới và đặt tên nhà máy mới này là “Ban Hong Guan”. Ông còn có cơ sở mua bán lúa và nhà máy xay lúa nhỏ ở 231 quai de Mytho là Bến Lê Quang Liêm.

Ðể mở rộng kinh doanh tại khu vực Đông Nam Á. Ông đến Hong Kong lập công ty Hock Guan Hong và công ty vận chuyển Hock Hai xuất khẩu gạo thương mại khắp Hong Kong, Thượng Hải, Nhật Bản, Nam Hàn, Philippinnes, Singapore, Đông Ấn và Hà Lan. Ngoài ra ông còn sở hữu hai tàu vận tải hơi nước và rất nhiều nhà cửa ở Saigon và Chợ Lớn. Bốn người con trai của ông, theo Tây học, Tạ Thanh Thuyền, Tạ Thanh Tông, Tạ Thanh Hảo và Tạ Thanh Tri cũng đều tham gia vào lãnh vực thương mại.

Ông là người thành lập trường tiểu học Min-Zhang (Mân Chương) tại Hà Chương Hội Quán rue de Cay Mai vào năm 1909. Đó là trường tiểu học cổ nhất ở Chợ Lớn và trường trung học Pháp Hoa (Lycée Franco-Chinois), sau này gọi là trường Bác Ái Học Viện trên đường Nguyễn Trãi và Thành Thái. 

Trường trung học Pháp Hoa (Lycée Franco-Chinois) lúc đầu chỉ dành cho người Hoa học vì thực dân Pháp thời bấy giờ sợ người Hoa gởi con sang Nhật và Hong Kong du học do phong Trào Đông Du thời bấy giờ nên Pháp muốn người Hoa cho con học ở Vietnam. Mãi sau khi Pháp rút về nước 1954 Lycée Franco-Chinois được đổi tên là Collège Fraternité và cho người Việt học.

Là trường Pháp Hoa, vì thế những người tốt nghiệp trường Pháp Hoa vào thời đó rất có vị thế trong xã hội và nổi tiếng khắp "Nam ky lục tỉnh" trong lĩnh vực thương mại và thông dịch Pháp Hoa Việt. Họ thường được gọi với cái tên là "Mái Chín", một số truyện của nhà văn Hồ Biểu Chánh và Bình Nguyên Lộc có nói về các nhân vật này.

Ông được Chính Phủ Pháp trao tặng hai huân chương "Officier De L' Intruction publique" và "Chevalier De La legion D'Honneur"

Sau năm 1975 trường Collège Fraternité được đổi thành trường Cao đẳng sư phạm rồi trở thành trường Đại học Saigon cho đến ngày nay.