title

Bánh hỏi miếng ngon đất võ

Bánh hỏi không phải bún, cũng không như bánh cuốn, bánh ướt ... mà là một món ăn rất riêng của Bình Định, mang hương vị độc đáo của miền đất võ. Bánh hỏi cũng là món ăn truyền thống trong các tiệc mặn vào dịp lễ tết, hiếu hỷ, giỗ chạp… ở khắp nơi trong tỉnh. Người dân đất võ có thể ăn bánh hỏi bất cứ lúc nào trong ngày như: ăn sáng bằng bánh hỏi với lòng heo, rồi ăn trưa cũng bánh hỏi khi không muốn nấu cơm, tối tối đi chơi về thấy đoi đói lại có thể ra phố mua nửa cân bánh hỏi về dằn bụng ...
Bánh hỏi gần như là một loại đặc sản của Bình Định, được bán khá phổ biến và ngon nhất là ở khu vực ngã ba Phú Tài (TP. Quy Nhơn). Có dịp đi ngang qua TP. Quy Nhơn chúng ta sẽ thấy hàng chục quán ăn với món cháo lòng, bánh hỏi, món điểm tâm quyến rũ khách phương xa. Giá một cân bánh hỏi tẩm dầu rắc hẹ chỉ khoảng hơn chục ngàn đồng, có thể đủ cho 4-5 người trong một gia đình cùng ăn...

Không biết bánh hỏi có từ lúc nào và tại sao người ta lại đặt tên là bánh “hỏi”. Theo người Bình Định, bánh hỏi có từ rất lâu đời; cũng là thứ bánh làm từ bột gạo như mọi loại bánh truyền thống khác ở Việt nam, nhưng thứ bánh hỏi của “xứ nẫu” vẫn cứ là lạ, lúc đầu mới xuất hiện loại bánh lạ này, ai thấy cũng hỏi là thứ bánh gì (?), có lẽ vậy nên cái tên bánh hỏi được khai sinh chăng ?... Ở Bình Định cùng với bánh hỏi còn có bánh tráng, bánh ít lá gai, bún song thằn… từ lâu đã trở thành đặc sản của đất võ. Theo nhiều chuyên gia về ẩm thực phân tích thì bánh hỏi chính là “biến thể” của bún tươi có ở nhiều vùng miền nước ta. Người nông dân đất võ thấy sợi bún lớn có ở nhiều nơi, nên đã chế biến làm cho sợi bún nhỏ lại; từ đó tạo ra món bánh hỏi từ nguyên liệu truyền thống là bột gạo.

Bánh hỏi và bún có cách chế biến gần giống nhau, nhưng bánh hỏi được làm công phu và tỉ mỷ hơn. Quy trình làm bánh hỏi của người dân đất võ đại thể như sau: Gạo được vo sạch, sau đó ngâm nước một đêm (khoảng 10-12 giờ); xong vớt gạo ra đem xay nhuyễn bằng cối đá (sau này xay bằng máy xay bột). Người ta cho nước bột gạo sền sệt vào chiếc bao vải sạch, để cho ráo nước. Đem hấp bột vừa đủ chín, nhồi và chia bột thành từng khối chừng nửa ký gọi là “giảo” bột giống như cách làm bánh canh; tiếp theo lại đưa vào một khuôn và ép thành bánh. Khuôn bánh hỏi ở trên to, còn ở đáy khoan những lỗ nhỏ li ti. Bí quyết nghề làm bánh hỏi là nhờ chiếc khuôn bánh. Lỗ khuôn nhỏ quá, bột sẽ không chạy qua, lỗ quá lớn sợi bánh sẽ lớn như sợi bún thường ...

Người ta ép bánh từ các khối bột đã nhào nặn sẵn, bỏ vào khuôn, rồi dùng một khối gỗ vừa lòng khuôn, ép cho bột chảy ra. Bột khá đặc, lỗ lại nhỏ nên cần sức ép lớn, người thợ phải dùng hệ thống đòn bẩy (sức ép trên mặt khuôn rất lớn). Cứ một người ép một người bắt bánh. Mỗi lần ép đòn bẩy xuống là những vòi bột loăn xoắn tuôn ra ở đáy khuôn. Người thứ hai dùng tay ngắt ra từng đoạn nhỏ, đưa vào nồi hấp cách thủy rồi đem ra thị trường tiêu thụ.

Khi ăn bánh hỏi người Bình Định thường cho thêm chút dầu phộng hoặc dầu dừa đã khử hành chín. Dầu ăn trộn với lá hẹ xắt nhỏ, tẩm lên từng miếng bánh làm cho hương vị bánh hỏi rất lạ, kích thích khẩu vị. Khi ăn chỉ cần một chén xì đầu với ớt, tỏi, đường giã nhuyễn, vắt thêm miếng chanh tươi là có món điểm tâm sáng thật tuyệt rồi (bạn cứ thử sẽ biết!) …

Nhìn những miếng bánh hỏi trắng muốt, điểm những hạt xanh xanh của lá hẹ, chút dầu ăn thơm thơm bỗng thấy thèm ăn ngay. Người dân đất võ có câu: ‘’Mưa lâm râm ướt dầm lá hẹ; Em thương một người có mẹ không cha; Bánh xèo bánh đúc có hành hoa; Bánh hỏi thiếu hẹ như ma không kèn...’’ Lá hẹ ăn với bánh hỏi rất ngon. Hẹ tuy cùng họ với hành, tỏi nhưng lá nhỏ và xanh hơn, hương lá hẹ lại không gắt như lá hành tươi nên rất hợp với bánh hỏi. Ngoài việc dùng xì dầu làm nước chấm rất ngon, Bánh hỏi cũng có thể chấm với nước mắm pha loãng với gia vị là ớt, tỏi, đường, chanh, bột ngọt ...
Cháo lòng và bánh hỏi là món ăn khoái khẩu của người dân đất võ. Cháo lòng nấu hơi loãng với huyết heo ninh nhừ, thịt nạc băm nhuyễn, thêm chút gia vị tiêu, hành, bột ngọt cho vừa ăn. Thông thường khi ăn bánh hỏi lại có thêm đĩa lòng heo, dạ trường, gan, dạ dày, dồi … ăn rất tuyệt.

Người Bình Định khi cúng giỗ, cưới hỏi, lễ lạt đều có món bánh hỏi. Ở Bình Định, các làng nghề làm bánh hỏi truyền thống và ngon nổi tiếng như ở Quy Nhơn, Tây Sơn, An Nhơn, Tuy Phước … một ngày các lò làm bánh hỏi có thể bán ra thị trường hằng trăm kilôgam. Bánh hỏi làm xong được xếp vào các giỏ tre, lót lá chuối tươi rồi chở ra phố thị bán sĩ và lẽ. Mỗi kilogam bánh hỏi đã tẩm dầu, hẹ hiện có giá từ 13 – 14.000 đồng.

Ở Bình Định có khoảng 10 món ăn bằng bánh hỏi như: bánh hỏi chả giò, bánh hỏi lòng heo, bánh hỏi thịt nướng, bánh hỏi chạo tôm, bánh hỏi tôm càng, bánh hỏi thịt bò nướng, bánh hỏi gà nướng ... Ngoài ra bánh hỏi, thịt heo luộc, rau sống cùng cuộn chung với bánh tráng nhúng nước rồi chấm mắm nêm là món ăn khoái khẩu của người dân đất võ. Món bánh hỏi tuy rất bình dân nhưng lại có sức quyến rũ lạ kỳ, để du khách phương xa có dịp thưởng thức cứ băn khoăn tự hỏi: Bánh hỏi là bánh gì mà… ăn rồi vẫn muốn ăn thêm?…