title

“4 lời nguyện rộng lớn”

-- BS Đỗ Hồng Ngọc-

Không biết ai là người đã viết nên “tứ hoằng thệ nguyện" này nhưng từ thời Lục tổ Huệ Năng (thế kỷ VII) đã đề cập và đến nay, hằng ngày các tu sĩ cũng như cư sĩ PG đều tụng niệm như lời nhắc nhở để… đừng bao giờ quên:

"Chúng sanh vô biên thệ nguyện độ

Phiền não vô tận thệ nguyện đoạn

Pháp môn vô lượng thệ nguyện học

Phật đạo vô thượng thệ nguyện thành."

Chuyện kể có 1 thiền sinh được thầy cho “công án” để nghiền ngẫm suốt mấy năm trời: chì một chữ “Vô”! Đọc Bát-nhã Tâm Kinh thấy toàn: “Vô sắc, vô thọ… vô nhãn, nhĩ… vô vô minh, vô khổ tập diệt đạo, vô trí diệc..."

1. Tại sao chúng sanh vô biên? bởi vì không thể đo đếm được.

Sợi tóc trên đầu, các ngôi sao cũng còn đếm được… Còn chúng sanh thì chịu! bởi “chúng” “sanh” ở trong tâm. Mà tâm thì không ngằn mé. Không biên giới. Ngồi đây mà tức khắc đã có mặt ở chân trời góc biển, ở bên kia nửa địa cầu, ở cả bên kia thế giới, với “những người muôn năm cũ”…

Vậy làm sao “độ” được? Dễ thôi. Trong kinh Kim Cang, Phật nói: “chúng sanh tức phi-chúng sanh thị danh chúng sanh” (chúng sanh tức không phải chúng sanh, chỉ tạm gọi là chúng sanh). Và Bồ-tát phải “… diệt độ tất cả các loại chúng sanh, đưa vào vô dư Niết bàn” “mà thiệt ra, không có chúng sanh nào được diệt độ cả”.

Nghĩa là chỉ cần làm “tắt ngấm” tham sân si (Niết bàn) thì chúng sanh đã được… diệt độ! Mà, lúc đó đâu còn “chúng” nào “sanh” ra nữa đâu, nên nói không có chúng sanh nào được diệt độ.

Tóm lại, chúng sanh do ta bày ra, vẽ ra… để tự làm khổ mình thì ta “tự diệt độ” lấy. Chả ai giúp mình đâu!

Lục tổ Huệ Năng nói gọn: “Tự tâm chúng sanh vô biên thệ nguyện độ”.

2. Tại sao phiền não lại vô tận?

Vô tận nghĩa là không dứt, không hết được. Nó cứ liên miên… bất tận. Thiệt ra phiền não cũng là “pháp”, cũng “sanh trụ dị diệt”, nhưng liên miên là vì nó “phan duyên”, dắt díu nhau. Khi xảy ra một chuyện phiền não nào đó, nó dắt dây dắt nhợ, chuyện xưa chuyện sau… lải nhải hoài, không dứt!

Nhưng phiền não… cũng rất cần thiết đó chớ! Không có phiền não thì không nhận ra Bồ đề, ta cứ để mình “trôi lăn” mãi trong khổ đau thôi. Cũng như nhờ có đau bụng mà ta biết bị “viêm ruột thừa” để kịp thời đi mổ!

Có thể “đoạn” không? Được. Cái khó là thấy biết nguyên nhân của phiền não. Thường thì do tham, sân, si… mà ra. “Đoạn” (cắt đứt) được không là tùy tâm ta thôi.

Lục tổ Huệ Năng bảo: Tự tâm phiền não vô tận thệ nguyện đoạn.

3. Tại sao Pháp môn thì vô lượng?

Là vô số, đếm không xuể! Chi nhiều vậy? Bởi vì mỗi pháp môn “trị” một thứ phiền não. Có người chịu khó… đếm thử, thấy có tám vạn bốn ngàn pháp môn! Thế mà “thệ nguyện” học cho hết. Tẩu hỏa nhập ma là phải thôi! Tham quá.

Thiệt ra, tùy căn cơ mỗi người mà chọn pháp môn phù hợp. Nói khác đi, tùy bệnh mà bốc thuốc. Cần thầy giỏi, chẩn đoán chính xác, chớ không phải thầy hù dọa làm người ta sợ hãi, lệ thuộc.

Một “chứng” đau bụng, nóng sốt có hàng trăm thứ bệnh… Vì thế mà có tám vạn bốn ngàn thứ thuốc. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) phải đề ra danh mục “Thuốc thiết yếu” chừng vài trăm món để hướng dẫn sử dụng… Một “hoạt chất” (principe actif) gốc có hàng chục loại tên thương mại khác nhau dễ làm quáng mắt. Thầy thuốc có thể tùy tâm lý người bệnh mà ‘bào chế” sao cho phù hợp.

“Thuốc thiết yếu” ở đây là Tứ diệu đế, Bát chánh đạo, Thập nhị nhân duyên, Bát nhã, Lục Ba-la-mật...

Nhớ, “Pháp môn” là cửa đi vào Pháp, để thấy Tánh.

Lục tổ Huệ Năng dạy: Tự tánh Pháp môn vô lượng thệ nguyện học.

4. Tại sao Phật đạo lại vô thượng?

Phật chưa bao giờ nói đạo ta vô thượng, ta là giáo chủ… Chỉ nói: ta là Phật đã thành, chúng sanh là Phật sẽ thành… Và dạy: Đừng vội tin ta, đừng vội tin ai cả. Hãy thử đi rồi biết.

Phật đạo vô thượng ở đây chỉ có nghĩa là “khó nhất”! Thật vậy. Kinh Duy Ma Cật có một câu hỏi: Thế nào là Phật đạo? Trả lời: Phật đạo là phi đạo! “Phi đạo” nghĩa là ngược chiều, ngược con đường bình thường của nhân sinh.

Giàu sang phú quý, vợ đẹp con khôn, công danh vinh hiển… chẳng phải là “con đường” của kiếp nhân sinh ư? Vậy mà, Thái tử Tất-đạt-đa bỏ hết, đang đêm trốn ra khỏi thành, lên rừng sống đời khổ hạnh, nhịn đói, nhịn khát, nhịn thở, ngủ trong nghĩa địa… Tóm lại, Ngài lội dòng nước ngược. Người theo Phật đạo chấp nhận gian khổ, từ bỏ tham ái, chấp thủ… để giải thoát “luân hồi sanh tử”. Không dễ là vậy!

Phật đạo cũng là con đường để thành Phật.

Lục tổ Huệ Năng nói: Tự tánh Phật đạo vô thượng thệ nguyện thành.