title

Tướng Đổ Cao Trí, "George Patton của Việt Nam".

Tướng Patton của Vùng Mỏ Vẹt trên tạp chí Time Magazine phát hành năm 1970 nhân chuyến thăm tới Long-An của tướng Đổ Cao Trí.

"Ông này rõ là điên khùng", một người Mỹ quen biết Trung Tướng Đỗ Cao Trí nhiều năm phát biểu như vậy, ngay cả thời kỳ không phải là một tướng lãnh, ông luôn xông thẳng vào cuộc chiến, trong những năm trước đây của Quân-Lực Việt-Nam-Cộng-Hòa, tính xông xáo khiến ông thuộc hạng ngoại lệ, nay khi quân đội bắt đầu khá khắm, ông là một tiêu biểu của tinh thần năng nổ của toàn quân, trong tư cách tư lệnh của Hành Quân Toàn Thắng, trong đó không quân và thiết giáp Quân-Lực tiến sâu vào vùng Mỏ Vẹt và sâu hơn thế nữa, 

- Tướng Trí tiến bước khai hỏa xa hơn như chưa từng bao giờ. 

Một phóng viên tháp tùng ông trong một chuyến đột phá mới đây lấy làm ngạc nhiên khi Tướng Trí ra lệnh cho trực thăng đáp xuống ngay giữa một cuộc đụng độ, và rồi bất kể hỏa lực liên thanh và hỏa tiễn của địch quân, ông tiến bước tới một chiến xa và thôi thúc viên tài xế tỏ vẻ dụt dè miễn cưỡng tấn công. 

- Ông hét lớn tiếng, "Tiến mau lên, chú em! Tiến, tiến !"

Ở vào tuổi 40, cao 5 ft. 4 in., Tướng Trí có một dáng vẻ nhanh nhẹn không mảy may thua sút lối chỉ huy của ông, thêm vào bộ đồ trận hóa trang cây lá rừng, Tướng Trí còn đội một chiếc mũ baseball đen có gắn ba sao, đeo choàng vai một khẩu súng lục Smith & Wesson 38, ngậm một ống điếu xì gà đầu bọc da, và nghênh ngang kẹp nách một cây gậy tướng. "Tôi xử dụng cây gậy này để phát đít Việt Cộng," Tướng Trí nhe răng cười toe toét nói vậy.

Ông lấy làm khoái trí với hình tượng liều lĩnh của mình, nhưng ông cũng quả thật là một viên sĩ quan đã từng biểu dương những chiến tích ngoại hạng trong và ngoài chiến trường. Cháu của một viên quan lại và con của một điền chủ giàu có, Tướng Trí gia nhập quân đội Pháp năm 1947 và thụ huấn quân trường tại Hà Nội. Từ khi nắm quyền chỉ huy lần đầu trong tư cách một viên sĩ quan dù, ông đã thoát chết qua ba vụ mưu toan ám sát, khiến cho ông tự tin vào số mạng bất tử ngoài chiến trận của mình.

Hầu hết các trận đánh tiên khởi của ông mang tính cách chính trị. Ông bắt đầu nổi tiếng vào giữa năm 1950 khi ông mang lon trung tá chỉ huy một đơn vị dù tại Sài Gòn. Khi nghe tin có ba vị tướng lãnh bị các phe nhóm ủng hộ Tổng Thống Ngô Đình Diệm quản thúc tại dinh tổng thống, Trung Tá Trí điện thoại và đưa ra một tối hậu thư hỗn xược: "Thả các vị tướng lãnh ra nội trong nửa tiếng đồng hồ, nếu không tôi sẽ phá hủy dinh thự và tiêu diệt mọi thứ trong đó." Một trong số tướng lãnh được giải cứu là Tướng Nguyễn Văn Vỹ, đương kim Bộ Trưởng Quốc Phòng.

"Tôi khoái chiến đấu," Tướng Trí nói. Trong nỗ lực chiến đấu tuần qua, Tướng Trí đã bay hơn 250 miles, từ bản doanh Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn III ở Biên Hòa tới đồn điền cao su rộng lớn Chup, đối với Tướng Trí, ngày làm việc chấm dứt vào lúc 6 giờ rưỡi chiều, khi ông trở về ngôi biệt thự khang trang trang bị một hồ tắm tại Biên Hòa, cách Sài Gòn 15 miles, để thư giãn với vợ và sáu người con, ngày hôm sau vào lúc 7 giờ rưỡi sáng, ông đáp trực thăng trực chỉ tới văn phòng làm việc - nhưng trong những ngày mới đây văn phòng của ông lại là một mảnh đất đang tranh chấp thuộc lãnh thổ Căm Bốt và công việc của ông, theo lời ông, "là một cuộc săn đuổi quần thảo giữa các lực lượng của Quân-Lực ông và bọn quân Cộng Sản."..,ngày 23 tháng 2 năm 1971, ông bị tử nạn phi cơ trực thăng tại Trảng Lớn, Bắc Tây Ninh, trong khi đang bay thị sát chiến trường trong cuộc hành quân Toàn thắng 1/71.

Chiếc trực thăng UH.1 phát nổ và bốc cháy sau khi cất cánh từ Trung tâm Hành quan của Quân đoàn III tại Tây Ninh được 10 phút, tướng Trí tử nạn tai chỗ, hưởng dương 42 tuổi, trong chuyến trực thăng đó tử nạn cùng với ông còn có phóng viên chiến trường người Pháp Francois Sully, viết cho báo New York Time khi đang thị sát chiến trường Campuchia cùng vài anh em trong Quân Lực thuộc lính bộ binh cùng ông, ngay sau khi tai nạn xảy ra, Bộ Quốc Phòng đã thông báo tới Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu cùng Đệ nhất phu nhân đã nhanh chóng tới để dự lễ tẩm liệm. 

Trong buổi lễ, Tổng thống thay mặt Chánh phủ và Quân đội truy thăng cho ông cấp bậc Đại tướng, cái chết của tướng Đỗ Cao Trí quá bất ngờ để lại một khoảng trống lớn trong các cấp chỉ huy chiến trường trong một thời gian dài, vì tướng Đỗ Cao Trí được đánh giá là tướng lĩnh có tầm nhìn chiến lược sắc bén, có tài cầm quân, có mưu lược, có dũng khí, có khả năng kích thích tinh thần chiến đấu binh sĩ và không có tham vọng chính trị. 

- Tướng William Westmoreland đã nhận định: "Tướng Trí là một con cọp của chiến trường, một tướng George Patton (tướng Thiết giáp lừng danh Mỹ) của Việt Nam".

Time Magazine 

Monday, June 08, 1970

Sài Gòn Xưa