title

“Quẳng gánh lo đi” đâu quá khó?

Vi Lê

November 18, 2024

“Quẳng gánh lo đi mà vui sống,” vượt qua cơn khủng hoảng tinh thần thực ra không hẳn là chuyện “nói nghe thì dễ, làm được mới khó.” Chỉ cần có quyết tâm thì mỗi người đều có thể “vượt qua chính mình.”

Có điều kiện tiếp xúc, nghe, thấy không quá nhiều nhưng đủ để tôi phải thừa nhận một điều rằng người Mỹ biết cách vượt qua nỗi buồn để sống lạc quan rất hay, rất đáng để mình học hỏi ở họ.

Khi đặt hoa cho đám tang, họ thường chọn màu sắc rực rỡ, sặc sỡ càng tốt. (Hình minh hoạ: Alexi J. Rosenfeld/Getty Images)

Cô em tôi là chủ một tiệm nail. Lần nọ, một bà khách quen của tiệm em đến làm nail và kể, vợ chồng bà vừa trở về sau chuyến du lịch châu Âu và chồng bà đã mất khi họ vừa trở về nhà sau chuyến đi ấy. Chồng bà bị ung thư thời kỳ cuối. Biết mình chẳng còn sống được bao lâu, tranh thủ những lúc sức khỏe của ông tạm ổn, hai vợ chồng bà đã thực hiện những chuyến du lịch đến những nơi mà cả hai đều thích nhưng chưa có dịp đến trước đó. Ông đã tận hưởng cuộc sống của mình đến giây phút cuối cùng trong niềm hạnh phúc viên mãn nên lúc ra đi chẳng còn luyến tiếc điều gì. 

Trong khi đó, nhiều người bệnh nan y ở Việt Nam mà tôi từng thấy (nhất là bệnh ung thư) đã suy sụp tinh thần ngay từ giây phút nhận kết quả chẩn đoán từ bác sĩ. Từ bi quan, tuyệt vọng, họ bắt đầu chán ăn, mất ngủ, sụt cân nhanh chóng. Họ xem kết luận của bác sĩ như một cái án tử treo lơ lửng khiến tinh thần bị stress, thậm chí trầm cảm đến mức có người muốn huỷ hoại cuộc sống ngay khi biết mình mắc bệnh hoặc bệnh không có khả năng cứu chữa được nữa. Rốt cục, có người đã từ giã cuộc sống vì những lý do khác trong khi căn bệnh ấy chưa kịp phát tác.

Khi tôi đi đặt vòng hoa để viếng đám tang của một người thân, chị chủ tiệm bán hoa tư vấn: bên này người Mỹ họ lạc quan và thực tế lắm, khi đặt hoa cho đám tang, họ thường chọn màu sắc rực rỡ, sặc sỡ càng tốt. Mục đích là để không khí trong đám tang đỡ u uất, người đã mất thì cũng mất rồi, người ở lại cũng cần vực dậy tinh thần mà lạc quan sống tiếp chứ không lẽ cứ ủ rũ, bi luỵ hoài sao? Chứ thương (người đã mất) thì ai lại không thương? 

Trong khi ở Việt Nam, người ta thường chọn hoa màu trắng để chưng, cúng hay viếng người quá cố (màu trắng mới đúng là màu tang tóc chăng?) Những màu sắc sặc sỡ bị cho là chỏi, không tôn kính, không phù hợp. Hoá ra chính người Việt mình đã tự làm cho tình hình trở nên bi đát hơn, khiến cho mọi người thêm uỷ mị, khó nguôi ngoai để vượt qua nỗi đau mất mát người thân.

Cách người Mỹ bày biện một đám tang cũng đơn giản mà nhẹ nhõm chứ không quá sầu thảm như ở ta. Mọi người vẫn mặc trang phục màu đen để bày tỏ sự chia buồn nhưng những người trong gia đình có quan hệ trực tiếp với người quá cố không đeo tang, không mặc các loại áo sô, áo gai, đội mũ nhìn ghê rợn như ở ta. Và thay vì kèn trống (dành riêng cho đám tang) ồn ào chỉ gây đinh tai nhức óc cho người xung quanh hay các thể loại nhạc trong đám ma rên rỉ, sến súa nghe phản cảm, các đám tang người nước ngoài cũng mở nhạc nhưng là các bài nhạc không lời, nhẹ nhàng hay nhạc thiền mở với volume vừa phải nghe xong thấy thư giãn, dễ chịu. Không lẽ nếu không làm cho sự bi lụy quá lên như vậy thì dân mình sợ bị cho là không buồn bã, thương tiếc người đã mất hay đám tang bớt đi sự hoành tráng, long trọng hay sao? Hay bản thân họ không buồn bã, sầu thảm gì nên phải vay mượn thêm các yếu tố trên từ các dịch vụ để người ngoài khỏi đánh giá?

Lần đi nuôi người thân của tôi tại một bệnh viện, tôi lại có dịp chứng kiến tinh thần lạc quan bất kể bệnh tật của người Mỹ. Có những người bệnh được người thân vô thăm kèm theo hoa, quà và bánh sinh nhật. Họ kéo nhau ra bộ bàn ghế trên mảnh sân bên hông bệnh viện rồi tổ chức sinh nhật cho người bệnh như với một người bình thường. Họ vỗ tay ca hát chúc mừng sinh nhật, thổi nến và cắt bánh kem, vừa ăn bánh vừa chuyện trò vui vẻ như chưa từng có bệnh tật gì ở đây. Dù người thân của mình đang mắc bệnh nan y và cũng đang nằm ở ICU nhưng nhìn sự vui tươi, yêu đời của họ, tôi dường như cũng nhận được phần nào năng lượng tích cực từ họ để thấy cuộc đời này không toàn những điều u ám.

Tôi lại có dịp chứng kiến tinh thần lạc quan bất kể bệnh tật của người Mỹ.

(Hình minh hoạ: CLEMENT MAHOUDEAU/AFP via Getty Images)

Nói vậy không có nghĩa là người Việt Nam không biết sống lạc quan, tích cực. Tôi từng chứng kiến một chị bạn mắc bệnh nan y, cơ thể đã yếu lắm sau những lần hoá trị, xạ trị liên tục lẫn sụt cân nhưng chị vẫn tự tin bay sang Mỹ thăm hết những người thân trong gia đình mình. Chị đã mua vé máy bay khoang đặc biệt, đi cùng một bác sĩ thân tín để chăm sóc chị trên các chặng bay. Trở về sau chuyến bay dài, chị thanh thản ra đi, không chút vướng bận. Nghe chuyện, bạn bè đều thán phục sự kiên cường của chị, ai cũng mong nếu chẳng may rơi vào hoàn cảnh ấy, họ cũng được mạnh mẽ, lạc quan đến phút cuối như chị.

Loại bỏ những suy nghĩ tiêu cực, lo âu, những tư tưởng bi quan không hẳn là quên hết những khó khăn, thử thách đang tồn tại để phó mặc hên xui may rủi hay sống cho hôm nay mà bất chấp ngày mai. Lạc quan, hy vọng ở tương lai cũng không hứa hẹn những khó khăn ở hiện tại sẽ được giải quyết nhưng ít ra, tinh thần lạc quan giúp con người ta có thể chấp nhận hay vượt qua khó khăn một cách dễ dàng hơn cả về mặt thể chất lẫn tinh thần. Xác định sự tiêu cực, bi quan không đơn giản ở ý chí của một người mà còn phụ thuộc ở khả năng “tự định bệnh” của họ, đôi khi còn cần đến sự hỗ trợ của người thân, thậm chí của bác sĩ tâm lý và cả những hỗ trợ y khoa, thuốc men điều trị.

Người Mỹ, người Việt Nam hay bất kỳ chủng tộc nào trên thế giới này đều trải qua những cung bậc thăng – trầm, những buồn – vui, được – mất trong cuộc sống này nhưng cách họ đối mặt với nghịch cảnh, đương đầu với khó khăn dường như nhẹ nhàng, dễ dàng hơn chúng ta ắt cũng không nằm ngoài lối sống bắt đầu trong mỗi gia đình từ khi họ còn nhỏ. Chưa kể nếp sống ấy của mỗi gia đình còn bị ảnh hưởng bởi văn hoá của mỗi dân tộc, mỗi quốc gia.

Tuy nhiên, nguồn gốc vấn đề vẫn nằm ở nội tại của mỗi người. Nếu bản thân họ không tự vực mình dậy bằng ý chí và sức mạnh tự thân thì dù được hỗ trợ thế nào đi nữa cũng chẳng ai có thể giúp họ quẳng gánh lo trên vai đi mà vui sống được.