title

Đế Thiên Đế Thích - Jayavarman VII (1122-1218)

Hơn 6 thế kỷ rực rỡ rồi suy tàn! Đến năm 1586, khi một tu sĩ Bồ Đào Nha tình cờ đến thì Ankor hoang tàn, không ai còn biết lịch sử của nó! Người Khmer viết trên lá cây thốt nốt, lá dừa. Nên những điều ghi chép này đã mục nát hết. Còn lại là những gì được tạc lại trên các đền đài.

Ankor Wat gọi là Đế Thiên, xây bởi vua Suryavarman II hồi đầu thế kỷ XXII. Các vua Chàm và Khmer hay có chữ varman theo sau có nghĩa là mộc hay tấm chắn(shield). Ankor Wat được xây để thờ thần Vishnu của Ấn Độ giáo. Đây là đền thờ tôn giáo lớn nhất thế giới. 

Nhưng bài này chi nói đến vua Jayavarman VII(1122-1218) và làm vua 37 năm từ 1181-1218. Chỉ nhìn các con số, thời đó mà sống được 96 năm thì đã khác thường. Lên ngôi năm 1181, gần 60 tuổi. Thời đó 60 là thọ! Ông là người theo Phật Giáo Đại Thừa(Mahayana), cũng ngộ vì người Khmer phần lớn theo Phật Giáo Tiểu Thừa(Hinayana).

Sau Suryavarman II chết khoảng 1150 thì vua cha của Jayavarman VII lên ngôi, rồi đến khi ông này chết vào khoảng 1160 thì đáng lẽ Jayavarman VII kế vì. Nhưng anh/em của ông dành ngôi, không muốn tranh ngôi với em, ông qua Champa ẩn thân đi tu. Khi nghe tin em của mình bị phản, ông trở lại để giúp em nhưng quá trễ, em đã bị giết. Ông lại trở lại Champa tu. 

Năm 1177 Champa đem thuyền đến đánh úp và tàn phá Ankor. Ông lại về nước, được nhiều người theo, ông đánh đuổi người Champa rồi lên ngôi năm 1161.

37 năm làm vua của ông được kể là thời cực thịnh của đế quốc Khmer. Miền Nam Việt nam bây giờ, cả Thái Lan, một phần Miến Điện và Mã Lai đều thuộc Khmer empire. Ông xây Angkor Thom, gọi là Đế Thích với Bayon, đền thờ Phật giáo ở giữa. Ông cũng xây hệ thống đường xá và cứ khoảng 15km có chỗ nghỉ ngơi, các kế hoạch dẫn thủy, các đập chứa nước và hơn 100 nhà thương. Căn cứ vào hình chụp từ không gian, các nhà khảo cổ cho rằng dân số Ankor có thể lên đến 1 triệu. Thành phố lớn nhất thế giới thời đó.

Năm 1218 khi Jayavarman VII chết thì nhà Lý ở Việt nam cũng sắp tàn(1225). Phật giáo rất thịnh trong 2 triều đại Lý và Trần ở Việt nam.

Đây là hình tương của Jayavarman Vii được đặt trong bảo tàng viện Guime, Lyon, Pháp