title

HỌ NGUYỄN SAO LẮM THẾ

Có Hưởng

Người Việt (người Kinh) có 13 họ chiếm tỷ lệ cao nhất ở nước ta: Nguyễn 38,4 %; Trần 11,0 %; Lê 9,5 %; Huỳnh (Hoàng) 5,1 %; Phạm 5,0 %; Phan 4,5 %; Vũ (Võ) 3,9 %; Đặng 2,1 %; Bùi 2,0 %; Đỗ 1,4 %; Hồ 1,3 %; Ngô 1,3 % và Dương 1,0 %. Vậy là họ Nguyễn đông nhất, bình quân cứ 5 người Việt Nam thì có 2 vị họ Nguyễn.

Xét ra thế giới, họ Nguyễn đông thứ 4, chỉ sau 3 họ Trương, Vương, Lý của Tàu. Tại Úc, họ Nguyễn đứng thứ 7, sau các họ Smith, Jones, Williams, Brown, Wilson và Taylor. Tại Cộng hoà Séc, họ Nguyễn đứng đầu danh sách các họ người thiểu số. Gớm thật!

Sao kỳ zậy?

Chuyện rằng, thời đại loạn Nam-Bắc triều 420-589, nhiều gia tộc họ Nguyễn ở An Huy, Chiết Giang, Hồ Bắc di cư xuống phía Nam, đồng hoá với dân bản địa, tạo nên dòng họ Nguyễn đầu tiên ở Giao Chỉ. Thời đó, các vương tôn quý tộc ở Giao Chỉ mới có họ, dân đen chỉ có tên thôi. Đến thời Ngũ Đại 907-960, nhiều gia tộc Nguyễn khác từ phương bắc cũng di cư đến Giao Chỉ. Họ Nguyễn của ta đáng kể từ thuở đó.

Tuy nhiên, họ Nguyễn tăng dân số tự nhiên không có gì đặc biệt, mà chủ yếu là tăng “cơ học”. Có mấy nguyên cớ như sau:

1. Đầu TK13, sau khi tiếm ngôi nhà Lý, để không ai nhớ đến triều Lý nữa, Trần Thủ Độ bắt họ Lý đổi hết sang họ Nguyễn. Sao không chọn họ khác để thay? Chưa sử gia nào giải thích được!

2. Năm 1400 Hồ Quý Ly lên ngôi, tàn sát hơi bị nhiều con cháu nhà Trần. Năm 1407 nhà Hồ sụp đổ, con cháu họ Hồ sợ bị trả thù, hầu hết đổi sang họ Nguyễn cho nó lành.

3. Năm 1592 nhà Mạc suy tàn, gia quyến họ Mạc phải đổi họ cho yên thân. Đa số con cháu Mạc Đăng Dung (Mạc Thái Tổ), Mạc Đăng Doanh (Mạc Thái Tông) đổi sang họ Nguyễn. Một số giữ tên đệm thành Nguyễn Đăng.

4. Xưa, nhiều bộ tộc của dòng họ Phí từ Tàu di cư sang Ta, túm tụm ở một huyện, tự đặt tên là huyện Phí Gia, nghĩa là Gia tộc họ Phí. Qua nhiều phen biến động lịch sử, hầu hết đổi ra họ Nguyễn và Nguyễn Phí rồi phát tán toé loe. Sang triều Lê, nơi đây hết sạch người họ Phí, triều đình đổi tên huyện Phí Gia sang Kim Thành, nay thuộc tỉnh Hải Dương.

5. Triều đại phong kiến nào cũng có lệ ban Quốc tính cho người có công trạng, tức là được mang họ vua. Nguyễn Trãi (1380-1442) được Lê Lợi ban họ vua thành Lê Trãi. Huỳnh Tường Đức (1748-1819) được Nguyễn Ánh ban họ vua, ông giữ lại họ gốc làm tên đệm để con cháu biết cội nguồn, thành Nguyễn Huỳnh Đức. Triều Nguyễn tuy chỉ tồn tại 143 năm (1802-1945) nhưng ban Quốc tính hơi bị nhiều, góp phần bổ sung vào đội ngũ họ Nguyễn vốn đã rất hùng hậu lại càng thêm đông đúc.

6. Năm 1802 Nguyễn Ánh lập ra triều Nguyễn, con cháu chúa Trịnh sợ bị trả thù, đa phần đổi sang họ Nguyễn.

7. Dưới triều Nguyễn, người mang họ này được hưởng nhiều đặc lợi, nên nhiều họ khác âm thầm đổi sang Nguyễn. Ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ là con ông Hồ Phi Phúc, cháu ông Hồ Phi Tiễn, chắt ông Hồ Phi Long.

8. Cuối TK19, khi Pháp tổng điều tra dân số ở nước ta, hầu hết cộng đồng người Việt ở vùng sâu vùng xa không có họ. Các quan chức bèn gán cho mỗi dòng tộc một họ gì đó. Vì đang ở thời kỳ nhà Nguyễn nên khi đến mỗi làng, thấy dòng tộc nào đông đúc nhất thì gán béng họ Nguyễn trước đã, sau mới đến các họ khác. Thế là làng nào cũng có họ Nguyễn, và họ Nguyễn đông nhất làng.

Túm lại, đây là cái họ lôm côm nhất, hê hê hê!